Παρά τις πιέσεις της Ε.Ε. στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες των Δυτικών Βαλκανίων για την πάταξη της διαφθοράς –βασικό κριτήριο για να διαβούν την πόρτα της Ενωσης– το «μπαξίσι» παραμένει βασικό «εργαλείο» στις συναλλαγές των πολιτών με τις κρατικές υπηρεσίες. Ερευνα του φόρουμ για την ανάπτυξη και καταπολέμηση της διαφθοράς στη ΝΑ Ευρώπη (SELDI) κατέδειξε την Αλβανία ως την «πρωταθλήτρια» στη δωροδοκία. Οπως σημειώνεται στην έκθεση, η οποία συζητήθηκε στα Τίρανα σε φόρουμ για την καλή διακυβέρνηση με θέμα «Πολιτικές κατά της διαφθοράς και της κρατικής σύλληψης – Πρόοδος προς την ένταξη στην Ε.Ε. των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων», «η Αλβανία κατέχει την πρώτη θέση στην περιοχή με τα υψηλότερα ποσοστά δωροδοκίας (40%), ακολουθούμενη από τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τέλος το Κοσσυφοπέδιο και το Μαυροβούνιο με τα χαμηλότερα ποσοστά (10%). Ολα τα γραφήματα που προέκυψαν τοποθετούν την Αλβανία στην κορυφή της διαφθοράς. «Η καμπύλη αντίληψης για τη διαφθορά στην Αλβανία παραμένει στα ίδια επίπεδα με πριν από μια δεκαετία, ενώ οι γειτονικές χώρες παρουσιάζουν πτωτική τάση τα τελευταία χρόνια. Το 2023-2024 οι Αλβανοί ήταν οι πιο ευάλωτοι στη διαφθορά, καθώς το 80% του πληθυσμού τείνει να δέχεται ή να προσφέρει δωροδοκίες», αναφέρεται στην έρευνα.
Κατά τον πρέσβη της Ε.Ε. στα Τίρανα, Σίλβιο Γκονζάτο, οι τομείς όπου στις υπό ένταξη χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που σημειωτέον απορροφούν ευρωπαϊκό χρήμα, εξακολουθεί να «δοξάζεται» η δωροδοκία είναι οι πολεοδομίες, οι φορολογικοί μηχανισμοί, τα τελωνεία, οι προμήθειες του Δημοσίου, η παιδεία και το σύστημα Υγείας. Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος απηύθυνε έκκληση να βρεθούν οι μηχανισμοί ώστε να αλλάξει η κατάσταση. Οπως τόνισε, «είναι σημαντικό οι εταίροι στην περιοχή να αποφεύγουν ενέργειες που υπονομεύουν τον αγώνα κατά της διαφθοράς, για παράδειγμα την αποδυνάμωση της διαφάνειας στις δημόσιες προμήθειες ή νομικές πράξεις που παρακάμπτουν τυπικές διαδικασίες ή περιορίζουν τις εντολές ανεξάρτητων φορέων κατά της διαφθοράς».
Μαζί με τις εθνοτικές διαφορές, η διαφθορά στη δημόσια διοίκηση και τη δικαιοσύνη, αλλά και το οργανωμένο έγκλημα εξακολουθούν να λειτουργούν ως τροχοπέδη στην εκπλήρωση των κριτηρίων για την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. Οι ρίζες όλων αυτών είναι βαθιές στην κοινωνία και οι προσπάθειες μεταρρύθμισης προχωρούν απελπιστικά αργά. Με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων η νέα πραγματικότητα σε πολλούς τομείς της οικονομίας, στα ΜΜΕ, στην ασφάλεια και τη δικαιοσύνη, ελέγχθηκε εξαρχής, αν δεν διαμορφώθηκε, από το οργανωμένο έγκλημα και είναι δύσκολο να απαλλαγεί από αυτό.
