Τα νομικά τους οπλοστάσια «ακονίζουν» από τη μία δήμοι, φορείς και οργανώσεις, και από την άλλη το Τεχνικό Επιμελητήριο και το υπουργείο Περιβάλλοντος, ενόψει της εκδίκασης στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας της υπόθεσης των μπόνους του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).
Χθες, στη μάχη προστέθηκαν έξι κατασκευαστές, κτίρια των οποίων έχουν «παγώσει» με αποφάσεις του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ, και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας υπέρ της συνταγματικότητας του ΝΟΚ, και από την άλλη η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας, προς υποστήριξη των επιχειρημάτων των δήμων που στράφηκαν δικαστικά κατά του ΝΟΚ.
Μία εβδομάδα έμεινε –εκτός αν για οποιονδήποτε λόγο δοθεί αναβολή, κάτι που δεν δείχνει πιθανό αυτή τη στιγμή– για την εκδίκαση από την Ολομέλεια του ΣτΕ της υπόθεσης. Το δικαστήριο θα εξετάσει το ζήτημα της συνταγματικότητας ή μη των διατάξεων που αφορούν τα κίνητρα του ΝΟΚ για τη μείωση της κάλυψης των κτιρίων ή τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης, τα οποία ισοδυναμούν με αύξηση του ύψους των κτιρίων και της συνολικής δόμησης.
Εξι κατασκευαστές
Τις τελευταίες ημέρες, κατέθεσαν τις παρεμβάσεις τους στο Συμβούλιο της Επικρατείας έξι κατασκευαστές, κτίρια των οποίων έχουν βρεθεί στο στόχαστρο προσφυγών από δήμους ή/και πολίτες (Π. Σπυράκης και ΣΙΑ, ISV Τεχνική Κατασκευαστική, Ν. Σαράντης και ΣΙΑ, Ten Brinke, Sigma Greentech Constructions και Μπίτσος Ντηβέλοπμεντ). Οι έξι εταιρείες τοποθετούνται επί σειρά θεμάτων που έχουν αναδείξει οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ. Για παράδειγμα, υποστηρίζουν ότι ο ΝΟΚ ως οικοδομικός κανονισμός δεν παράγει ούτε υποκαθιστά τον πολεοδομικό σχεδιασμό (και κατά συνέπεια δεν απαιτείται να είχε συνοδευτεί από μελέτη εκτίμησης των επιπτώσεων, όπως αναφέρουν δύο από τις αποφάσεις του ΣτΕ).
Οσον αφορά τη συνταγματικότητα των μπόνους, η τοποθέτηση των έξι εταιρειών τονίζει ότι «οι ρυθμίσεις του ΝΟΚ είναι ειδικές και αφορούν το εκάστοτε υπό ανέγερση κτίριο, το οποίο κατ’ εξαίρεση μόνο, θυσιάζοντας κάλυψη (από την επιτρεπόμενη βάσει των ειδικών σχεδίων) ή εκμεταλλεύσιμη δόμηση (για τη δημιουργία φυτεμένου δώματος), προσαυξάνει τον συντελεστή δόμησης ή το μέγιστο ύψος του σε τέτοια κλίμακα, που κατά τον νομοθέτη και τα δεδομένα που έλαβε υπ’ όψιν του είναι αδύνατο να υπονομεύσει το οικιστικό ή το φυσικό ή το πολιτιστικό περιβάλλον».
Στην ίδια κατεύθυνση και η παρέμβαση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Οπως αναφέρει η παρέμβαση του συλλογικού φορέα των μηχανικών, που κατατέθηκε χθες, τα κίνητρα που παρέχει ο ΝΟΚ για τη μείωση της κάλυψης στα νέα κτίρια, την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας κ.ο.κ. «είναι σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές σε διεθνές επίπεδο, απολύτως απαραίτητα για να συμβάλλουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της χώρας και αναγκαία για μια καλύτερη ποιότητα ζωής των πολιτών σε ανθεκτικές πόλεις».
Τα μέτρα του ΝΟΚ είναι «αναγκαία για μια καλύτερη ποιότητα ζωής των πολιτών σε ανθεκτικές πόλεις», λέει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας.
Οπως σημειώνει, τα κτίρια που εκμεταλλεύονται τις διατάξεις του ΝΟΚ «κατασκευάζονται σε ήδη δομημένα οικόπεδα, αφού πρώτα κατεδαφιστούν παλαιά και ενεργοβόρα κτίρια», διαθέτουν φυτεμένα δώματα «που έχουν πολλαπλά περιβαλλοντικά και ενεργειακά οφέλη» και «παραχωρούν μέρος του οικοπέδου σε κοινή χρήση». «Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η αύξηση του συντελεστή δόμησης και του ύψους δεν αποτελεί εξ ορισμού επιβαρυντική για το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον περίσταση», επισημαίνει.
Η άλλη πλευρά
Στην αντίθετη κατεύθυνση, η ΚΕΔΕ. Με την παρέμβασή της στο ΣτΕ, ο συλλογικός φορέας των δήμων υποστηρίζει ότι η οριζόντια αύξηση των πολεοδομικών μεγεθών (λ.χ. ύψος, συντελεστής δόμησης) με νόμο είναι αντισυνταγματική, καθώς τα πολεοδομικά μεγέθη κάθε περιοχής πρέπει να προκύπτουν από τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό. Οπως υπογραμμίζει, στην κατεύθυνση αυτή υπάρχει νομολογία ήδη από το 2016, με πολύ σημαντική την απόφαση της Ολομέλειας το 2020 (705/20) για τον Δήμο Αθηναίων. Νομοθετική ρύθμιση με τέτοιο περιεχόμενο μπορεί να γίνεται συνταγματικά ανεκτή μόνο όταν έχει προηγηθεί επιστημονική μελέτη.
Ως αποτέλεσμα, σημειώνει η ΚΕΔΕ, από τη μία πλευρά στρεβλώνεται ο υφιστάμενος πολεοδομικός σχεδιασμός, αφού επιτρέπεται να ανεγερθούν μεγαλύτερα κτίρια από ό,τι αυτός μπορεί να ορίζει σε κάποια περιοχή. Ταυτόχρονα, υπονομεύεται και ο υπό εκπόνηση πολεοδομικός σχεδιασμός, που θα πρέπει να λάβει υπόψη τα νέα «πραγματικά δεδομένα» που η αύξηση της δόμησης θα δημιουργήσει.
Η ΚΕΔΕ χρησιμοποιεί και τις δύο νομοθετικές ρυθμίσεις που προώθησε το ΥΠΕΝ την τελευταία διετία για να περιορίσει τις αντιδράσεις και τις προσφυγές απέναντι στο ΝΟΚ ως «απόδειξη ενοχής». Οπως αναφέρει, ο ν. 5106/24 (με τον οποίο περιορίστηκαν τα μπόνους ύψους και συντελεστή και προβλέφθηκε μελέτη για τις επιπτώσεις από την εφαρμογή αυτών των μπόνους), «αποτελεί τη μεγαλύτερη απόδειξη αντισυνταγματικότητας των ρυθμίσεων». Περαιτέρω, παραθέτει έτερη νομοθετική ρύθμιση (ν. 5043/23) με την οποία το ΥΠΕΝ εξαίρεσε τις δημοτικές ενότητες Φιλοθέης, Ψυχικού και Εκάλης από την εφαρμογή του ΝΟΚ. «Ενώ ο νομοθέτης υποστηρίζει τη συνταγματικότητα της οριζόντιας εφαρμογής των κινήτρων σε όλη την επικράτεια, με τη δικαιολόγηση ότι είναι δήθεν ευεργετικά για το σύνολο των οικισμών της χώρας, πάλι ο ίδιος μεταγενέστερα εξαιρεί τρεις περιοχές της Αττικής», αναφέρει η παρέμβαση της ΚΕΔΕ.
Υπενθυμίζεται πως οι τέσσερις αποφάσεις του Ε΄ τμήματος, τις οποίες θα συνεκδικάσει το ανώτατο δικαστήριο, όλες έκριναν τα κίνητρα του ΝΟΚ αντισυνταγματικά αλλά λόγω σοβαρότητας παρέπεμψαν το θέμα στην κρίση της Ολομέλειας. Οπως εξηγούν, οι αποφάσεις του Ε΄ τμήματος, τα μπόνους του ΝΟΚ οδηγούν σε σοβαρή πολεοδομική επιβάρυνση, από την οποία επωφελούνται μόνον ο ιδιοκτήτης του κτιρίου και ο εργολάβος.
Μάλιστα, η τελευταία απόφαση (662/2024) έκρινε αντισυνταγματικό και τον «κρυφό» συντελεστή, δηλαδή τους χώρους του κτιρίου που με τον ΝΟΚ επετράπη να μην προσμετρούνται στην οικοδομήσιμη επιφάνεια (με αποτέλεσμα το πραγματικό μέγεθος ενός κτιρίου να είναι πολύ μεγαλύτερο εκείνου για το οποίο έχει εκδοθεί άδεια), όπως πατάρια, ερκέρ και άλλα.
