Πολύ μακριά από τον στόχο της παροχής παρηγορικής φροντίδας σε ασθενείς για την αντιμετώπιση του πόνου, όποια μορφή κι αν έχει αυτός, βρίσκεται η χώρα μας. Στην Ελλάδα λειτουργεί μόλις ένας ξενώνας παρηγορικής φροντίδας, που σαφώς δεν επαρκεί να καλύψει τις ανάγκες των ασθενών, τα 57 ιατρεία πόνου των νοσοκομείων ανά τη χώρα δεν είναι ενταγμένα στους οργανισμούς των νοσοκομείων και λειτουργούν μόνο χάριν του εθελοντισμού γιατρών και νοσηλευτών, ενώ στο πλαίσιο του εθελοντισμού παρέχεται και κατ’ οίκον νοσηλεία για ασθενείς που ζουν με πόνο, αλλά μόνο σε τέσσερις περιοχές της χώρας. Από το καλοκαίρι και μετά έχει ενταθεί και το πρόβλημα της πρόσβασης σε διάλυμα μορφίνης, που παραμένει μη αποζημιούμενη στη χώρα μας.
Στις 12 Οκτωβρίου 2014 ψηφίστηκε για πρώτη φορά στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, που είναι τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο η παρηγορική φροντίδα θα πρέπει να ενσωματωθεί στην ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών και να παρέχεται δωρεάν σε όποιον την έχει ανάγκη. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ξενώνων και Παρηγορικής Φροντίδας 2024 στις 12 Οκτωβρίου, οι διεθνείς ενώσεις που ασχολούνται με το αντικείμενο ρωτούν εάν δέκα χρόνια μετά, το ψήφισμα έχει εισακουστεί και τι έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση.
«Η απάντηση είναι “σχεδόν τίποτα”», σημειώνει στην «Κ» η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Θεραπείας Πόνου και Παρηγορικής Φροντίδας (ΠΑΡΗΣΥΑ), ομότιμος καθηγήτρια Αναισθησιολογίας – Θεραπείας Πόνου, Ιωάννα Σιαφάκα. Και συνεχίζει: «Και αυτό ακόμη και σε χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Ατλαντα της Παρηγορικής Φροντίδας, λιγότερο από το 15% ενηλίκων και παιδιών που έχουν ανάγκη για υπηρεσίες παρηγορικής φροντίδας τη λαμβάνουν. Αυτό σημαίνει ότι οι υπόλοιποι ασθενείς εξακολουθούν να βιώνουν πόνο που δεν αντέχεται. Με λίγα λόγια, η κοινωνία μας ακόμη απέχει από το να συμπαραστέκεται και να συμπονεί». Από το μοτίβο αυτό δεν απέχει και η Ελλάδα, όπου οι εξειδικευμένες υπηρεσίες παρηγορικής φροντίδας – ξενώνες είναι ελάχιστες. Μόλις 0,02 ανά 100.000 πληθυσμού, όταν σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Ατλαντα απαιτούνται δύο ανά 100.000 πληθυσμού. «Πρακτικά λειτουργεί ένας ξενώνας στην Παιανία στο πλαίσιο της Εκκλησίας, ενώ άλλος ένας έχει δημιουργηθεί από την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και γίνονται προσπάθειες για να δωριστεί ώστε να μπορεί να λειτουργήσει», επισημαίνει η κ. Σιαφάκα. «Ενας ξενώνας όμως μπορεί να βοηθήσει 15-20 ασθενείς. Αυτό που χρειάζεται είναι να υπάρχουν υπηρεσίες που να υποστηρίξουν την κατ’ οίκον φροντίδα. Η ΠΑΡΗΣΥΑ προσφέρει δωρεάν μέσω του δικτύου των μελών της και στο πλαίσιο του εθελοντισμού αυτές τις υπηρεσίες σε Αττική, Ρέθυμνο, Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα. Ωστόσο, με κατ’ οίκον φροντίδα θα πρέπει να καλύπτεται το σύνολο των ασθενών που την έχουν ανάγκη σε όλη τη χώρα. Και είναι μία υπηρεσία που δεν πρέπει να επαφίεται στον εθελοντισμό, αλλά να την παρέχει το υπουργείο Υγείας», υπογραμμίζει.
Εκτιμάται ότι στη χώρα μας περίπου 150.000 ογκολογικοί ασθενείς έχουν ανάγκη παρηγορικής φροντίδας και αντιμετώπισης του πόνου. Ομως, η παρηγορική φροντίδα δεν αφορά μόνο τον πόνο από τον καρκίνο. Αφορά περίπου 20 νοσήματα, όπως αναπνευστική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου, ρευματικές νόσους και άλλες παθήσεις. Τα 57 ιατρεία πόνου και παρηγορικής φροντίδας των δημοσίων νοσοκομείων εξακολουθούν να λειτουργούν εθελοντικά από γιατρούς και νοσηλευτές και φυσικά δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν και λίστες αναμονής. Οπως διευκρινίζει η κ. Σιαφάκα, «κάνουμε φυσικά διερεύνηση των περιστατικών. Αμα κάποιος μου πει ότι είναι ογκολογικός ασθενής, σαφώς δεν θα τον αφήσω να περιμένει». Τα ιατρεία πόνου παραμένουν εκτός του οργανισμού των νοσοκομείων στα οποία λειτουργούν και δεν υποστηρίζονται πάντα από τις διοικήσεις. «Στο ογκολογικό νοσοκομείο «Αγιοι Ανάργυροι», το ιατρείο πόνου που υπάρχει εδώ και δέκα χρόνια έχει μείνει χωρίς γιατρούς και έτσι δεν λειτουργεί. Μία αναισθησιολόγος του νοσοκομείου ζητάει να το λειτουργήσει έστω εκτός του ωραρίου της και ακόμη δεν έχει λάβει απάντηση», σημειώνει η κ. Σιαφάκα.
Η πρόσβαση στη μορφίνη
Από το καλοκαίρι και μετά οι ασθενείς που χρήζουν παρηγορικής φροντίδας βρίσκονται αντιμέτωποι και με το πρόβλημα της πρόσβασης σε μορφίνη, καθώς λείπει από το κρατικό μονοπώλιο η σκόνη μορφίνης με την οποία κατασκευάζεται διάλυμα άμεσης απελευθέρωσης. Αλλά ακόμη κι όταν υπήρχε, η διάθεσή του δεν ήταν δωρεάν, παρά το γεγονός ότι αυτή προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία. Η εναλλακτική είναι η αγορά έτοιμου υδατικού διαλύματος μορφίνης που εισάγεται στην Ελλάδα μέσω του ΙΦΕΤ και κοστίζει 20 ευρώ το φιαλίδιο, τη στιγμή που στη γειτονική Ιταλία η τιμή του είναι 8 ευρώ. Είναι μη αποζημιούμενο, με αποτέλεσμα ένας ασθενής να χρειάζεται να πληρώσει ακόμη και 1.000 ευρώ τον μήνα για να το προμηθευτεί.
