Ο οικισμός της Υδρας είναι ολόκληρος ένα μνημείο. Επομένως, δεν επιτρέπεται η προσθήκη ορόφου ακόμη κι αν υπάρχει τέτοια δυνατότητα (υπόλοιπο συντελεστή), παρά μόνον αν ο όροφος προϋπήρχε παλιότερα και αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί. Το ίδιο ισχύει και για τα αδόμητα οικόπεδα στον οικισμό, τα οποία μπορούν να χτιστούν μόνον εφόσον αποδειχθεί ότι προϋπήρχε σε αυτά κάποιο κτίσμα. Αυτό ορίζει απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που «αδειάζει» τη στάση που κράτησε τόσο το υπουργείο Πολιτισμού όσο και το υπουργείο Περιβάλλοντος στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Αφορμή της υπόθεσης ήταν η οικοδομική άδεια που εξέδωσε ιδιοκτήτης κτιρίου στον οικισμό της Υδρας για την προσθήκη ορόφου σε υφιστάμενο σπίτι. Οπως προκύπτει, το αρχικό μικρό κτίριο (μόλις 32 τ.μ.) είχε χτιστεί στα τέλη του 18ου ή στις αρχές του 19ου αιώνα και ήταν βοηθητικό σε παρακείμενη ημιδιώροφη κατοικία που λειτουργεί σήμερα ως ξενοδοχείο. Το 1972, το υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε την προσθήκη 24 τ.μ. στο ισόγειο κτίσμα, που απέκτησε σχήμα «Γ». Το 2020, ο ιδιοκτήτης του κτιρίου κατέθεσε αίτημα έκδοσης οικοδομικής άδειας για την προσθήκη ορόφου 33 τ.μ.
Το υπ. Περιβάλλοντος καλείται εμμέσως να αποσύρει την εγκύκλιο που εξέδωσε το 2021 για τη δόμηση στο νησί.
Με δεδομένο ότι ολόκληρος ο οικισμός της Υδρας προστατεύεται αυστηρά ήδη από το 1962 (το καθεστώς αυτό με το πέρασμα των ετών έγινε αυστηρότερο, συμπεριλαμβάνοντας και τους υπόλοιπους οικισμούς του νησιού, αλλά και ολόκληρο το νησί, που κηρύχθηκε το 1996 αρχαιολογικός χώρος), για οποιαδήποτε επέμβαση απαιτείται άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Αττικής γνωμοδότησε θετικά το 2021 και βάσει αυτού η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων ενέκρινε την αρχιτεκτονική μελέτη για την προσθήκη ορόφου στο κτίριο. Βάσει της έγκρισης αυτής του ΥΠΠΟ εκδόθηκε το 2022 και η οικοδομική άδεια. Να σημειωθεί ότι στην έκδοση της οικοδομικής άδειας έπαιξε σημαντικό ρόλο και εγκύκλιος του υπουργείου Περιβάλλοντος του 2021 για τη δόμηση στην Υδρα, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι είναι νόμιμο να γίνονται προσθήκες καθ’ ύψος ή κατ’ επέκταση κάποιου κτιρίου εφόσον δεν έχει εξαντληθεί ο συντελεστής δόμησης που αντιστοιχεί στο οικόπεδο.
Ιδιοκτήτες γειτονικών κτιρίων προσέφυγαν στο Εφετείο Πειραιά, που παρέπεμψε την υπόθεση στο Ε΄ τμήμα του ΣτΕ. Με τη χθεσινή απόφασή του (αρ. 1462/24) το δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή, ακυρώνοντας την οικοδομική άδεια. Οπως επισημαίνει, «εντός του μνημειακού οικισμού της Υδρας επιτρέπονται μόνο η ανακατασκευή οικοδομήματος παρόμοιου προς εκείνο του οποίου η ύπαρξη μπορεί να αποδειχθεί και η αποκατάσταση οικοδομήματος στη μορφή που αποδεικνύεται ότι είχε», σημειώνοντας ότι ο εν λόγω κανόνας ισχύει και για αδόμητα οικόπεδα ή αδόμητα τμήματα οικοπέδων. Το ΣτΕ, μάλιστα, παραθέτει την πλούσια νομολογία που υπάρχει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 για την Υδρα (η παλαιότερη απόφαση το 1997), αλλά και αντίστοιχες αποφάσεις για τον επίσης χαρακτηρισμένο ως μνημειακό οικισμό της Πάτμου (το 2019-2023).
Πάντως, το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν προχώρησε στην ακύρωση της εγκυκλίου του υπουργείου Περιβάλλοντος με την αιτιολογία ότι δεν προσεβλήθη και αυτή (παρά μόνον η οικοδομική άδεια και η απόφαση του ΥΠΠΟ). Στην ουσία, όμως, το υπουργείο Περιβάλλοντος καλείται –εμμέσως πλην σαφώς– να αποσύρει την εν λόγω εγκύκλιο για την Υδρα, καθώς μπορεί να αποτελέσει βάσει για αγωγές εναντίον της Πολεοδομίας Πειραιά.
