«Βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή». Η δήλωση ανήκει σε έμπειρο στέλεχος της ιδιωτικής εκπαίδευσης, το οποίο μίλησε στην «Κ» για το μεγάλο ενδιαφέρον, επιχειρηματικό αλλά και γονέων, για την ιδιωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Αυτή την περίοδο αρκετά ιστορικά σχολεία έχουν δεχθεί κρούσεις από επενδυτικούς ομίλους του εξωτερικού, ενώ κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς παρατηρήθηκε αύξηση των γονέων που διερευνούσαν την πιθανότητα να στείλουν το παιδί τους σε ιδιωτικό σχολείο – όχι μόνο σε μεγάλα, γνωστά σχολεία, αλλά και σε μικρότερα.
Διεργασίες καταγράφονται και στον χώρο της μεταλυκειακής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Η επένδυση της Inspired Education Group στη Σχολή Μωραΐτη και στα εκπαιδευτήρια Κωστέα – Γείτονα, που πρόσφατα ανακοινώθηκε, προφανώς είναι αποτέλεσμα επιχειρηματικών κινήσεων σε βάθος χρόνου. Αυτό το διάστημα, διεθνές σχολείο στη Θεσσαλονίκη εξαγοράστηκε από αγγλικά επενδυτικά κεφάλαια, ενώ γίνονται επενδύσεις στο Ελληνικό για να δημιουργηθεί, μεταξύ άλλων, εκπαιδευτήριο (με ανάπτυξη πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας βαθμίδας) με διεθνές πρόγραμμα σπουδών.
Στελέχη του κλάδου ανέφεραν στην «Κ» ότι επενδυτικά κεφάλαια με προέλευση από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία έχουν κάνει κρούση σε ιδιωτικά σχολεία. «Ιστορικά σχολεία έχουν βρεθεί στο επενδυτικό τους στόχαστρο. Ακόμη κι αν δεν προχωρήσει η επένδυση, υπάρχει μεγάλη κινητικότητα που διαμορφώνει ισχυρή δυναμική», αναφέρουν. Και αυτό παρατηρείται όχι μόνο στην Αττική αλλά και στην περιφέρεια. Ενδεικτικά, την τελευταία διετία έχουν ανοίξει νέα ιδιωτικά σχολεία σε Κόρινθο και Λάρισα, ενώ στα σκαριά είναι σε Ιωάννινα, Χανιά και Αττική.
Στελέχη του κλάδου ανέφεραν στην «Κ» ότι κεφάλαια με προέλευση από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία έχουν κάνει κρούση σε ιστορικά εκπαιδευτήρια.
Αλλωστε και οι αριθμοί επιβεβαιώνουν το ενδιαφέρον. Σύμφωνα με την έκθεση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής «Η Ελλάδα με αριθμούς, Ιανουάριος – Μάρτιος 2024», ο αριθμός των μαθητών στα ιδιωτικά σχολεία είναι ανοδικός σε τριετή βάση. Μάλιστα, υψηλότερη είναι η αύξηση στα νηπιαγωγεία και στα δημοτικά.
Συγκεκριμένα, στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία το 2019 φοιτούσαν 15.982 μαθητές. Τρία χρόνια αργότερα, το 2022, 24.264 μαθητές είχαν επιλέξει ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, με την αύξηση να «κλείνει» στο 51,8%. Ταυτόχρονα, στα ιδιωτικά δημοτικά ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε κατά 6,8% (από 38.027 σε 40.634).
Το ίδιο συμβαίνει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ με τίτλο «Η Ελλάδα με αριθμούς, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2024», στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία το 2019 φοιτούσαν 15.982 μαθητές. Τρία χρόνια αργότερα, το 2022, 24.264 μαθητές είχαν επιλέξει ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, με την αύξηση να «κλείνει» στο 51,8%. Στα ιδιωτικά δημοτικά ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε κατά 6,8% (από 38.027 σε 40.634). Το ίδιο συμβαίνει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στα ιδιωτικά γυμνάσια το 2019 φοιτούσαν 16.098 μαθητές και το 2021 20.335 μαθητές (αύξηση 26,3%). Παράλληλα, το 2019 στα ιδιωτικά γενικά λύκεια φοιτούσαν 14.615 και το 2021 16.871 μαθητές (αύξηση 15,4%). Συνολικά και στις δύο βαθμίδες στα ιδιωτικά σχολεία ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε από 84.722 σε 102.104 (αύξηση 20,5%). Στην Ελλάδα το 2022 λειτουργούσαν 1.188 ιδιωτικά εκπαιδευτήρια και στις δύο βαθμίδες, με 9.824 εκπαιδευτικούς (ο αριθμός είναι αυξημένος κατά 11,3% σε σχέση με τους 8.823 του 2019).
Επίσης εντυπωσιακό στοιχείο, που καταδεικνύει τη δυναμική, είναι η αύξηση του μεριδίου της ιδιωτικής εκπαίδευσης στο σύνολο των μαθητών: το 2019 ήταν 6,3% και το 2022 7,7%. «Η αύξηση είναι μεγάλη, εάν αναλογιστούμε ότι οι αλλαγές στην εκπαίδευση είναι αργές. Από την άλλη, θεωρώ ότι το μερίδιο της ιδιωτικής εκπαίδευσης στο σύνολο είναι μικρό. Αλλωστε, η ανάπτυξη της περιοχής του Ελληνικού με κατοικίες θα δημιουργήσει ζήτηση για ιδιωτικά σχολεία.
Στα νότια προάστια δεν υπάρχουν μεγάλα εκπαιδευτήρια για να καλύψουν την αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης για εκπαιδευτικές υπηρεσίες», παρατήρησε στην «Κ» σχολάρχης, εκτιμώντας ότι στο άμεσο μέλλον οι επενδύσεις θα φέρουν επεκτάσεις ιδιωτικών σχολείων και αύξηση του αριθμού των εκπαιδευτικών. Οι εκπρόσωποι του Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολείων και της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος καταγράφουν τις απόψεις τους για τα θετικά στοιχεία και τους φόβους του επενδυτικού πυρετού στην ελληνική ιδιωτική εκπαίδευση.
ΑΠΟΨΕΙΣ
Ανερχόμενη δύναμη διεθνώς
Του Χαράλαμπου Κυραϊλίδη
Οι πολύ θετικές προοπτικές της ιδιωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα επιβεβαιώνονται από κινήσεις Ελλήνων και ξένων παραγόντων που τοποθετούνται στον κλάδο, δείχνοντας εμπιστοσύνη σε μεγάλους ελληνικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς ή συμμετέχοντας σε αυτούς με τη μορφή στρατηγικών επενδυτών. Οι κινήσεις αυτές δεν είναι συγκυριακές ή αποσπασματικές αλλά έχουν βάθος, καθώς επαφές είχαν ξεκινήσει από καιρό και διεργασίες υπήρχαν τα προηγούμενα χρόνια, ενώ αναμένεται να ενταθούν τον επόμενο καιρό.
Οι κύριοι λόγοι της τάσης είναι:
• Το μερίδιο της ιδιωτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας αυξάνεται και αναμένεται να αυξηθεί πολύ περισσότερο τα επόμενα χρόνια λόγω της καλής οικονομικής συγκυρίας και προσδοκίας.
• Η ιδιωτική εκπαίδευση αναγνωρίζεται ως ανερχόμενη δύναμη διεθνώς, καθώς το κρατικό μονοπώλιο στην εκπαίδευση, που ίσχυσε για δεκαετίες, δεν ανταποκρίνεται πια στις μελλοντικές ανάγκες ενός γρήγορα εξελισσόμενου κόσμου.
• Οι επενδύσεις στην εκπαίδευση είναι επενδύσεις κύρους, οπότε πολλά κεφάλαια ανακατευθύνονται από άλλους τομείς της οικονομίας.
Διαμορφώνεται εύφορο έδαφος για να μετατραπεί η Ελλάδα σε εκπαιδευτικό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Ο Σύνδεσμος Ιδιωτικών Σχολείων υποδέχεται πολύ θετικά τις κινήσεις αυτές, καθώς αποτελούν τη δικαίωση της μακρόχρονης προσήλωσής του στην απελευθέρωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην εκπαίδευση από θεσμικά βαρίδια που στο όνομα της «εποπτείας» την καθιστούσαν επενδυτικά αφιλόξενο χώρο και μετέφεραν τη νοοτροπία και τη δομή του κρατικού στον ιδιωτικό τομέα. Οι μεγάλες θεσμικές τομές του νόμου 4713/2020 για την υποχρεωτική εκπαίδευση επί υπουργίας Νίκης Κεραμέως και του νόμου 5094/2024 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση επί Κυριάκου Πιερρακάκη διαμορφώνουν εύφορο έδαφος για να μετατρέψουν την Ελλάδα σε έναν εκπαιδευτικό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αλλωστε πρέπει να τονίσουμε ότι για κάθε ένα ευρώ που επενδύεται στην ιδιωτική εκπαίδευση, στην πραγματική αγορά επιστρέφουν τρία ευρώ.
Παράλληλα, η τεχνογνωσία που εισάγουν μεγάλοι εκπαιδευτικοί όμιλοι του εξωτερικού στην Ελλάδα ανεβάζει τον πήχυ ακόμα υψηλότερα για τους εγχώριους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και δημιουργεί προκλήσεις για όλους. Προκλήσεις που στο μέλλον θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου και στον ιδιωτικό τομέα αλλά και στον κρατικό, που συνήθως έπειτα από κάποια χρόνια ακολουθεί.
Είναι αυτονόητο πως τα ιδιωτικά σχολεία διαχρονικά επιθυμούν σαφείς, διαφανείς και απαράβατους κανόνες που τηρούνται από όλους τόσο σε επίπεδο εκπαιδευτικής όσο και εργασιακής νομοθεσίας και διασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία της αγοράς. Με τον τρόπο αυτό, στο πλαίσιο συνθηκών ελεύθερου ανταγωνισμού και με την απαραίτητη, στο πλαίσιο της λογικής, κρατική ρύθμιση, όπως σε κάθε ευνομούμενο κράτος, οι εξελίξεις αποτελούν μια τεράστια ευκαιρία για τα παιδιά μας και προωθούν το ζητούμενο της ελεύθερης γονεϊκής επιλογής. Στο περιβάλλον αυτό δεν ταιριάζει ούτε η κινδυνολογία ούτε η μιζέρια και η προσκόλληση στις εμμονές του παρελθόντος. Οι συντηρητικές φωνές που δαιμονοποιούσαν για χρόνια την ιδιωτική εκπαίδευση και επέμεναν σε κρατικιστικές αγκυλώσεις δεν έχουν χώρο στο εκπαιδευτικό τοπίο του 2024.
* Ο κ. Χαράλαμπος Κυραϊλίδης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολείων.
Λόγοι ανησυχίας
Του Γιώργου Χριστόπουλου
Η ομοσπονδία μας είχε αναφερθεί περίπου ενάμιση χρόνο πριν στην ισχυρή πιθανότητα εισόδου funds στην τυπική ιδιωτική εκπαίδευση. Ηταν αναπόφευκτη η επενδυτική αυτή «εισβολή», κυρίως διότι ο νόμος για τη δημιουργία ιδιωτικών «πανεπιστημίων» δημιουργεί προϋποθέσεις ριζικής αναδιάρθρωσης του τοπίου της ιδιωτικής εκπαίδευσης.
Ως ομοσπονδία υποστηρίζουμε την ενίσχυση της ποιότητας στις παρεχόμενες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, τη σύγχρονη επιμόρφωση, την υιοθέτηση της καινοτομίας, ιδίως στην εποχή της ραγδαίας ψηφιακής μετάβασης. Εάν η είσοδος επενδυτών βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, θα την παρακολουθήσουμε με ενδιαφέρον.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για ανησυχία. Η δημιουργία εκπαιδευτικών «κολοσσών» που θα ξεκινούν από την προσχολική αγωγή και θα καταλήγουν στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση γεννά φόβους για την πτώση της ποιότητας των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και την εκτίναξη του εμπορίου τίτλων σπουδών λόγω της πολύ χαλαρής κρατικής εποπτείας στην ιδιωτική εκπαίδευση. Με τους παλαιούς ιδιοκτήτες των σχολείων είχαμε συχνά σημαντικές διαφορές, ωστόσο πολλοί από αυτούς ήταν μάχιμοι εκπαιδευτικοί, γνώριζαν το αντικείμενο. Οι εκπρόσωποι των funds ενδιαφέρονται, όπως μας πληροφορεί η διεθνής εμπειρία, αποκλειστικά και μόνο για τα κέρδη. Το κυριότερο: Ο νόμος για την ανώτατη ιδιωτική εκπαίδευση ανοίγει την κερκόπορτα εισαγωγής σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο με πλήρη παράκαμψη του εθνικού απολυτηρίου και των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Με την ταυτόχρονη όξυνση της υποβάθμισης της δημόσιας εκπαίδευσης, εκτιμάμε ότι η μέση ελληνική οικογένεια θα κληθεί να πληρώσει για να λάβουν τα τέκνα της τίτλους σπουδών.
Η δημιουργία «κολοσσών» μπορεί να οδηγήσει σε πτώση ποιότητας των υπηρεσιών και εμπόριο τίτλων σπουδών.
Εάν οι τίτλοι λαμβάνονται άκοπα για όσους πληρώνουν, φανταστείτε πόσο μεγάλη θα είναι η οικονομική, αναπτυξιακή και παραγωγική ζημία στη χώρα, πόσο θα γιγαντωθούν οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών λόγω της χαμηλής ποιότητας των «πτυχιούχων» ιατρών, πολιτικών μηχανικών, αρχιτεκτόνων, επιστημόνων κ.λπ. Δεν είναι όμως μόνο η ποιότητα των εκπαιδευτικών υπηρεσιών ή ο κίνδυνος εμπορίας τίτλων και πτυχίων. Είναι εύλογο, ως εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών, να είμαστε ανήσυχοι για τις εργασιακές μας σχέσεις στα σχολεία που εξαγοράζονται. Εχοντας την ευκαιρία, ως γραμματέας Εκπαίδευσης της ΓΣΕΕ, να επικοινωνήσω με συναδέλφους σε χώρες όπου funds κατέχουν ιδιωτικά σχολεία, πληροφορήθηκα ότι οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών σε πολλά από αυτά είναι μάλλον κακές.
Οι επενδυτές με μεγάλη οικονομική επιφάνεια θα μπορούν επίσης να πιέσουν την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπ. Παιδείας για ακόμη δυσμενέστερες αλλαγές στα εργασιακά μας. Τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, πολιτικές για την ιδιωτική εκπαίδευση υπαγορεύονται από ισχυρά επιχειρηματικά λόμπι και όχι από την ανάγκη για πιο ποιοτική Παιδεία.Σε κάθε περίπτωση, ως υπέρμαχοι του διαλόγου, θα ζητήσουμε συναντήσεις με τις νέες διοικήσεις. Η διαφάνεια, η αξιοκρατία, η διαβούλευση είναι θεμελιώδεις προϋποθέσεις διασφάλισης της ποιότητας της εκπαίδευσης.
* Ο κ. Γιώργος Χριστόπουλος είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος.
