Τους βρίσκεις στα μέτωπα της φωτιάς, στη μάχη της πυρόσβεσης δίπλα στις δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος. Οταν σχολούν από τη δουλειά και τρέχουν να φορέσουν την ειδική στολή και να ανέβουν στα πυροσβεστικά οχήματα. Ή όταν φεύγουν από τον τόπο τους για να βοηθήσουν σε δύσκολες καταστάσεις μακριά. Γιατί το κάνουν; Αλλοι μιλάνε «για την τρέλα τους», άλλοι για την αγάπη για τη φύση και το δάσος, άλλοι για την ικανοποίηση να βοηθούν τους συνανθρώπους τους, οι περισσότεροι για όλα αυτά μαζί. Είναι οι εθελοντές δασοπυροσβέστες, που αποτελούν μια πολύτιμη κοινωνική εφεδρεία για την καταπολέμηση των πυρκαγιών. Δυστυχώς, πολλά πράγματα που θα έπρεπε να κάνει η Πολιτεία για την ενίσχυση του εθελοντισμού γενικά και ειδικά σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα παραμένουν ακόμη στον αέρα.
«Οταν έκαιγε η φωτιά στην Κορινθία μόλις τελειώσαμε τη δουλειά, ετοιμαστήκαμε και φύγαμε για τα μέτωπα. Συνολικά 11 οχήματα της ομοσπονδίας, ένα δικό μας, από το Σώμα Εθελοντών Διασωστών Πυροσβεστών Δυτικής Αχαΐας (ΣΕΔΙΠ). Το έργο μας ήταν εξαιρετικά δύσκολο, οι κλίσεις πολύ μεγάλες», λέει στην «Κ» ο κ. Γεράσιμος Παναγόπουλος από το ΣΕΔΙΠ Δυτικής Αχαΐας. Γιατί παίρνουν τα βουνά; «Ισως για να πούμε πως σώθηκε έστω κι ένα δέντρο με τη βοήθειά μας. Καθώς γεννήθηκα στην επαρχία κι έχω μεγαλώσει μέσα στο πράσινο, θέλω να αφήσουμε δάσος στα παιδιά μας. Προσπαθούμε για το περιβάλλον, δεν φιλοδοξούμε να μπούμε, ούτε να υποκαταστήσουμε την Πυροσβεστική. Κινούμαστε πάντα υπό τις οδηγίες του Σώματος», ξεκαθαρίζει ο εκπρόσωπος του ΣΕΔΙΠ.
Ο κ. Παναγόπουλος σημειώνει πως έχουν αλλάξει οι δασικές πυρκαγιές. «Οι καταστάσεις είναι πολύ πιο δύσκολες και επικίνδυνες. Θυμάμαι το 2012 στη μεγάλη φωτιά κοντά στην Πάτρα, στα Αργυρά, τη νύχτα οι φλόγες έπεφταν, υπήρχε υγρασία. Και κατά τη διάρκεια της ημέρας υπήρχαν “διαλείμματα” στην ένταση, που μπορούσαμε να παρέμβουμε. Φέτος τον Ιούνιο στον Μαστραντώνη η φωτιά έκανε πράγματα που δεν τα έχουμε ξαναδεί. Μπορούσε να σε κυκλώσει, γι’ αυτό θέλει προσοχή και για την ασφάλεια όσων επιχειρούν».
Αυτή την περίοδο στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Εθελοντικών Οργανώσεων Δασοπροστασίας – Πυρόσβεσης (ΠΟΕΟΔΠ) συμμετέχουν 29 σωματεία από διάφορες περιοχές, με περίπου 1.450 μέλη. Υπολογίζεται πως συνολικά υπάρχουν περίπου 4.500 πιστοποιημένοι εθελοντές σε όλη την Ελλάδα και αρκετοί που δεν έχουν πιστοποιηθεί (απαιτούνται ιατρικές εξετάσεις και άλλες διαδικασίες). «Για να ενταχθεί ένα σωματείο στην ομοσπονδία πρέπει να είναι αναγνωρισμένο από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας τουλάχιστον δύο έτη, γι’ αυτό υπάρχουν αρκετά σωματεία που πρόκειται να ενταχθούν», λέει στην «Κ» ο κ. Σταύρος Σαλαγιάννης πρόεδρος της Ομοσπονδίας.
Στην πανελλήνια ομοσπονδία συμμε-τέχουν 29 σωματεία από διάφορες περιοχές, με περίπου 1.450 μέλη. Οι πιστοποιημένοι εθελοντές υπολογίζονται σε 4.500.
Αύξηση ενδιαφέροντος
«Υπάρχει άνοδος στον αριθμό των εθελοντών τα τελευταία χρόνια, αν και η αποστολή του εθελοντή δασοπυροσβέστη είναι πιο δύσκολη από άλλες κατηγορίες εθελοντών. Χρειάζονται πολύ καλή υγεία, ειδική εκπαίδευση, στολή, υλικά κ.λπ., και ετοιμότητα για άμεση κινητοποίηση, ειδικά το καλοκαίρι. Τις ημέρες με υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς, κατηγορίας 4 και 5, είμαστε όλοι στη διάθεση του Πυροσβεστικού Σώματος, ειδικά τις ώρες 12 μ. με 8 μ.μ. Πηγαίνουμε σε συγκεκριμένα σημεία που μας έχουν υποδειχθεί. Να ξεκαθαρίσουμε: συνδράμουμε, προστατεύουμε τον τόπο μας, δεν αντικαθιστούμε τους πυροσβέστες», συμπληρώνει ο κ. Σαλαγιάννης, ο οποίος προέρχεται από το Κέντρο Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος Βύρωνα, ένα από τα παλαιότερα σωματεία του χώρου. Το κέντρο διαθέτει εννέα οχήματα, εκ των οποίων το ένα είναι ιδιόκτητο και τα άλλα έχουν παραχωρηθεί από τον Δήμο Βύρωνα.
Ο κ. Σαλαγιάννης δραστηριοποιείται δεκαετίες στο πεδίο της εθελοντικής δασοπυρόσβεσης. Τον ρωτάμε τι δεν ξεχνάει: «Τις στιγμές που χάθηκαν ανθρώπινες ζωές. Στον Καρέα, όταν χάθηκαν τρεις πυροσβέστες κι ένας εθελοντής, στο Μάτι, στην Ηλεία. Αλλά κρατάω και το ευχαριστώ που μας λένε οι άνθρωποι όταν τους βοηθάμε, όταν σώζουμε ζωές, όπως πέρυσι στη Θεσσαλία που πήγαμε από την ομοσπονδία στο χωριό Μεγάλα Καλύβια και διασώσαμε 129 ανθρώπους σε μια επιχείρηση που κράτησε τρεις ημέρες».
Ο Βασίλης Ράπτης από την εθελοντική ομάδα Λέσχη Καταδρομέων του νομού Πρέβεζας ήταν με μέλη της ομάδας στα Μεγάλα Καλύβια. «Επειδή έχουμε εκπαιδευθεί στη διάσωση με βάρκες, ακόμη και σε ποτάμια με μεγάλη ροή, πήγαμε να συνδράμουμε. Το σημαντικό είναι πως ξαναπήγαμε στα Μεγάλα Καλύβια αρκετές φορές για να εκπαιδεύσουμε τον πληθυσμό. Γίναμε φίλοι με τον κόσμο εκεί…», λέει στην «Κ». Η εθελοντική ομάδα από την Πρέβεζα κινητοποιείται σε πολλούς τομείς: δασοπυρόσβεση, δασοπροστασία, διασώσεις σε πλημμύρες και στη θάλασσα. «Εχουμε δύο οχήματα για πυρόσβεση, είχαμε πάει και στις φωτιές στον Εβρο. Γιατί το κάνουμε; Για την τρέλα μας, για να προσφέρουμε. Ετσι κι αλλιώς βάζουμε από την τσέπη μας. Τα περισσότερα μέλη είναι “μεγάλα παιδιά”, πάνω από 30 ετών οι περισσότεροι. Η νεολαία δεν έχει κινηθεί ακόμη…», λέει ο κ. Ράπτης.
«Ούτε μία βίδα»
«Εως και σήμερα το επίσημο κράτος δεν έχει δώσει ούτε μία βίδα. Εχουμε υπόσχεση από τον υπουργό για στολές, γάντια, μπότες, κράνη κ.λπ.», υπογραμμίζει ο κ. Σαλαγιάννης. Τι ζητάει η ομοσπονδία; «Την πλήρη ενεργοποίηση του νόμου 4662/2020 στα θέματα του εθελοντισμού. Υπάρχουν πολλά που δεν έχουν γίνει, που μας δυσκολεύουν. Για παράδειγμα, δεν επιτρέπεται ιδιώτης να οδηγεί κρατικό όχημα και μας δίνουν διαρκώς εξαιρέσεις. Αλλά το πρώτο ζήτημα είναι η ενίσχυση της εκπαίδευσης. Πέρυσι λειτούργησε για πρώτη χρονιά η Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας, αλλά ακόμη υπάρχουν ελλείψεις», συμπληρώνει ο πρόεδρος της ΠΟΕΟΔΠ. Για παράδειγμα, στο φετινό πρόγραμμα η εκπαίδευση για δασοπυρόσβεση (που είναι δύσκολο καθήκον) είχε 32 ώρες, όταν παλαιότερα η εκπαίδευση των εθελοντών με την Πυροσβεστική ήταν 56 ώρες, πέντε Σαββατοκύριακα. «Στην εκπαίδευση δεν μπορεί να γίνονται εκπτώσεις», τονίζει στην «Κ» ο κ. Ηλίας Τζηρίτης, συντονιστής δράσεων για τις δασικές πυρκαγιές στο WWF. «Δυστυχώς 22 χρόνια μετά τη θέσπιση του εθελοντισμού στην Ελλάδα, δεν έχουμε οργανωμένο σύστημα για τους εθελοντές. Ολα πηγαίνουν πολύ αργά. Βασικό θέμα είναι η πλήρης εφαρμογή του νόμου 4662, με αιχμή την εκπαίδευση. Στην Ελλάδα δεν έχει ανοίξει καθόλου το θέμα της ασφαλιστικής κάλυψης των εθελοντών όταν βρίσκονται στην πυρόσβεση», σημειώνει ο κ. Τζηρίτης. Εδώ το πυροσβεστικό όχημα του ΣΕΔΙΠ, που επέστρεφε στην Πάτρα αργά το βράδυ από τη φωτιά στην Κορινθία, πλήρωσε διόδια!
«Οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής έφθασαν στα όρια της εξάντλησης»
«Υπήρξε τεράστια εργασιακή καταπόνηση στη φετινή αντιπυρική περίοδο, με πάρα πολλές ώρες υπεραπασχόλησης. Οι δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος έφθασαν στα όρια της εξάντλησης για να ανταποκριθούν στο μέγεθος των απαιτήσεων – καθηκόντων τους. Υπήρχαν συνεχείς περιπολίες σε όλη την επικράτεια καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου». Ο Κωνσταντίνος Τσίγκας, πρόεδρος της Ενωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος, μιλάει στην «Κ» για τη δυσκολία της φετινής μάχης με τις δασικές πυρκαγιές και την προσπάθεια ανδρών και γυναικών του Πυροσβεστικού Σώματος.
«Αντιμετωπίσαμε πυρκαγιές με μεγάλη ένταση και σφοδρότητα, που ενισχύονταν από τις κατά τόπους συνθήκες αυξημένης ξηρασίας και ισχυρών ανέμων», λέει ο κ. Τσίγκας. Για την κατάσβεσή τους χρειάστηκαν περισσότερο προσωπικό, μέσα, καθώς και άφθονο κατασβεστικό υλικό. «Η καύσιμη ύλη περιείχε περισσότερο πυροθερμικό φορτίο λόγω των συνθηκών και χρειαζόταν τεράστια και συνεχής προσπάθεια για να ελεγχθεί μια φωτιά.
Οι δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν φέτος ήταν αυξημένες σχεδόν κατά 30% σε σχέση με πέρυσι, φθάνοντας μέχρι σήμερα περίπου τις 5.000 στο σύνολό τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως οι μισές από αυτές ξέσπασαν στο βόρειο κομμάτι της χώρας, κάτι πρωτοφανές στα χρονικά». Ο κ. Τσίγκας σημειώνει επίσης πως το Πυροσβεστικό Σώμα αντιμετωπίζει μια σειρά καταστάσεων: το 2023 έτρεξε να ανταποκριθεί συνολικά σε 64.551 συμβάντα σε όλη την επικράτεια, από αστικές πυρκαγιές, πλημμύρες, παροχή βοήθειας, απεγκλωβισμούς, μέχρι δασικές φωτιές.
Οπως αναφέρει, η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών κατασταλτικά είναι ένα παζλ, στο οποίο πρέπει να συνεισφέρουν πολλοί φορείς. «Στο Πυροσβεστικό Σώμα ανήκουν τα περισσότερα κομμάτια του παζλ, αλλά χωρίς τη συνεισφορά των εθελοντών του Π.Σ., των εθελοντικών ομάδων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, των Ενόπλων Δυνάμεων, των ΟΤΑ, του δασαρχείου και της Ελληνικής Αστυνομίας δεν θα καταφέρναμε να μειώσουμε τις συνέπειες αυτών των καταστροφικών πυρκαγιών», υπογραμμίζει ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής.
«Σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι ο αυξημένος μέσος όρος ηλικίας του προσωπικού, που φθάνει τα 50 έτη. Αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα από την πολιτεία. Τα τελευταία τρία χρόνια ενισχυθήκαμε με 1.150 δασοκομάντος που προέκυψαν από την έμπειρη δεξαμενή των συνάδελφων εποχικών πυροσβεστών, καθώς και με προσωπικό μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων, αλλά ακόμη εκτιμάται πως υπάρχουν οργανικά κενά που αγγίζουν τις 1.600 κενές θέσεις. Επείγει η κάλυψή τους», τονίζει ο πρόεδρος της ΕΑΠΣ. Σήμερα το Σώμα διαθέτει 14.500 άτομα (μόνιμοι, πενταετούς υποχρέωσης και ΕΜΟΔΕ), ενώ κάθε έτος προσλαμβάνονται 2.500 εποχικοί για την αντιπυρική περίοδο. Καθώς οι δασοκομάντος της ΕΜΟΔΕ απασχολούνται μόνο στις δασικές πυρκαγιές, το βάρος της 24ωρης βάρδιας της πρώτης απόκρισης για τα υπόλοιπα περιστατικά αναλογεί σε λιγότερο προσωπικό. Ας σημειωθεί πως το Π.Σ. διαθέτει 600 άτομα για τη στελέχωση των αεροδρομίων της Fraport, καθώς και προσωπικό στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», στα λιμάνια κ.λπ.
Οσον αφορά τις οικονομικές απολαβές, ο κ. Τσίγκας αναφέρει πως «ό,τι είχε κοπεί με τα μνημόνια, δεν έχει δοθεί πίσω. Η πρόσφατη εξαγγελία για αύξηση στις νυκτερινές απολαβές κατά 20%, στην πράξη δεν ξεπερνάει τα 40 λεπτά την ώρα. Ευελπιστούμε ότι είναι μια αρχή για κάτι περαιτέρω. Διεκδικούμε τον χαρακτηρισμό του επαγγέλματός μας ως επικίνδυνου και την καταβολή αντίστοιχου επιδόματος. Υπάρχει μια θετική αντιμετώπιση από την κυβέρνηση και σε αυτό το ζήτημα με μελέτη να δοθεί επίδομα κινδύνου σύμφωνα με τις δημοσιονομικές δυνατότητες».
Οσον αφορά τα μέσα ατομικής προστασίας (στολές, κράνη, μπότες, γάντια κ.λπ.), ο πρόεδρος της Ενωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος σημείωσε πως για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια το θέμα αντιμετωπίζεται επαρκώς, ολοκληρώνονται άμεσα οι διαδικασίες των διαγωνισμών και θα υπάρχει σύντομα μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και μέσω του εμβληματικού προγράμματος «Αιγίς», «που θα ενισχύσει πολύπλευρα το Π.Σ. προσφέροντας μεγάλες δυνατότητες για την ανανέωση του εξοπλισμού καθώς και των οχημάτων».
2.500 εποχικοί στο ταμείο ανεργίας
Περίπου 2.500 εποχικοί πυροσβέστες, μάχιμοι και έμπειροι, που έδωσαν τη μάχη με τις δασικές πυρκαγιές αλλά και με πλημμύρες κι άλλα φαινόμενα από την 1η Μαΐου, θα απολυθούν σε λίγες ημέρες. Δέσμιοι μιας αναχρονιστικής λογικής που θέλει να προσλαμβάνονται ως ενίσχυση μόνο για τους έξι μήνες της επίσημης αντιπυρικής περιόδου, από 1/5 έως 31/10, απολύονται κάθε χρόνο στα τέλη Οκτωβρίου. Κι ας λείπουν από το Πυροσβεστικό Σώμα πάνω από 1.500 άτομα με βάση το σημερινό οργανόγραμμα, που μάλλον πρέπει να ανασχεδιαστεί με γνώμονα τις αυξημένες ανάγκες λόγω κλιματικής αλλαγής.
