Καιρό ήθελε να δοκιμάσει το γαλλικό εστιατόριο των Πετραλώνων και ένα απόγευμα πριν από λίγους μήνες ήρθε η μεγάλη στιγμή. Η Αθηνά Κ. πήρε το μετρό, έφτασε στον κοντινό σταθμό και κατευθύνθηκε προς το εστιατόριο. Δοκίμασε τη φημισμένη κρεμμυδόσουπα, συνέχισε με μια αντρεκότ καφέ ντε παρί, που συνόδευσε με ένα ποτήρι Μαλμπέκ, και έκλεισε το γεύμα της, unapologetically που λένε οι Αγγλοσάξονες, με μια κρεμ μπρουλέ. Αφού διάβασε λίγες ακόμη σελίδες από το βιβλίο της –«My Year of Rest and Relaxation» της Οτέσα Μόσφεγκ–, πλήρωσε και πήρε τον δρόμο της επιστροφής.

Προσπαθώ να θυμηθώ πότε ήταν η τελευταία φορά που βγήκα μόνη μου για φαγητό. Λογικά ήταν σε κάποιο επαγγελματικό ταξίδι. Η φορεσιά του επισκέπτη μάς επιτρέπει να κάνουμε πράγματα που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα τολμούσαμε. Είναι όμως παράτολμο το να δοκιμάσεις ένα νέο εστιατόριο χωρίς παρέα; Μάλλον, αν θυμηθούμε πόσες φορές μείναμε μέσα επειδή κάποιος φίλος ακύρωσε την κοινή μας έξοδο.

Η Αθηνά, 28 σήμερα, συνειδητοποίησε κάποια στιγμή ότι δεν χρειάζεται να περιμένει κάποιον άλλο για να κάνει πράγματα που της αρέσουν. «Πάντα ήμουν κλειστό παιδί κι έτσι είχα πολύ λίγους φίλους. Oμως μου άρεσαν πολύ τα ταξίδια. Μου είχε μπει το ζιζάνιο από νωρίς, γιατί ο πατέρας μου ήταν ναυτικός. Θυμάμαι στην εφηβεία μου να λέω μακάρι να είχα φίλους που να τους αρέσουν τα ταξίδια. Περίμενα όμως αυτή την παρέα να έρθει και δεν ερχόταν». Ετσι, μολονότι είναι introvert, όπως λέει, άνθρωπος εσωστρεφής, το ’19 αποφάσισε να πάει ένα ταξίδι στο Λονδίνο μόνη της. «Eνιωθα πολύ αγχωμένη. Στο αεροδρόμιο ήμουν σαν ρομπότ». To ταξίδι διήρκεσε πέντε ημέρες και ήταν αποκαλυπτικό. «Είδα ότι μπορώ να το κάνω. Eκτοτε έχω πάει αρκετά ταξίδια μόνη μου. Να, μόλις χθες έκλεισα να πάω τον Νοέμβριο στο Παρίσι για να δω τους Linking Park».

Eχοντας ανακαλύψει ότι της αρέσει να περνάει χρόνο μόνη της, σταδιακά άρχισε να δοκιμάζει και άλλα πράγματα. «Αρχισε να μου φεύγει και το άγχος να βγαίνω μόνη μου. Σταμάτησα να σκέφτομαι αν θα με κοιτάξουν περίεργα ή αν θα σκεφτούν κάτι για μένα. Οπότε άρχισα να πηγαίνω μόνη μου για μπραντς, για καφέ, και να έχω για παρέα ένα βιβλίο ή τη σειρά μου στο κινητό. Τελικά, δεν ήταν τόσο τρομακτικό». Είδε ταυτόχρονα ότι και η αντιμετώπιση του κόσμου ήταν πολύ φιλική. «Δεν μπορώ να διαβάσω το μυαλό του σερβιτόρου προφανώς, αλλά δεν με αντιμετώπισαν ποτέ άσχημα».

Ωστόσο, για φαγητό βγαίνει συνήθως μεσημέρι ή απόγευμα. «Είναι σίγουρα πιο δύσκολο να κλείσεις τραπέζι βράδυ. Οταν βάλεις στην εφαρμογή τραπέζι για ένα άτομο είναι πιο περιοριστικό σε ό,τι αφορά τις ώρες που σε αφήνει να κλείσεις. Προφανώς κρατάνε τα τραπέζια για μεγαλύτερες παρέες». Ούτε για ποτό βγαίνει τόσο συχνά. «Είναι λίγο πιο άβολο. Αν μασουλάς περνάει περισσότερο η ώρα. Αλλωστε, με φασαρία και χωρίς καλό φωτισμό δεν μπορώ να διαβάσω». Από τις αγαπημένες εξόδους της είναι το σινεμά. «Μου αρέσει να πηγαίνω μόνη μου, γιατί ξέρω ότι θα βυθιστώ στην ταινία χωρίς να έχω τον νου μου σε κάποιον άλλο». Αυτό το τελευταίο είναι κρίσιμο για τους introverts. «Οταν βγαίνεις μόνος σου, έχεις την ευκαιρία να καθαρίσει το μυαλό σου, να κάνεις τα πράγματα που ευχαριστούν ακριβώς εσένα. Είσαι απλώς εσύ, ο εαυτός σου και οι σκέψεις σου, και είναι πολύ αναζωογονητικό το να μην έχεις να ασχοληθείς με τίποτε άλλο».

«Οταν βγαίνεις μόνος σου, έχεις την ευκαιρία να καθαρίσει το μυαλό σου, να κάνεις τα πράγματα που ευχαριστούν ακριβώς εσένα. Είσαι απλώς εσύ, ο εαυτός σου και οι σκέψεις σου, και είναι πολύ αναζωογονητικό το να μην έχεις να ασχοληθείς με τίποτε άλλο», εξηγεί η Αθηνά Κ.

Την ίδια στιγμή που άρχισε να νιώθει άνετα έξω μόνη της, άρχισε να παρατηρεί ότι λίγοι κυκλοφορούν κατά μόνας. «Οταν καμιά φορά βλέπω κάποιον να τρώει μόνος του, χαμογελάω μέσα μου γιατί αναγνωρίζω τον εαυτό μου. Τελικά, είναι κάτι που απαιτεί θάρρος».

Κάπως έτσι αποφάσισε να ξεκινήσει μια σειρά βίντεο στο YouTube, τα «How to date yourself diaries», όπως τα ονομάζει, ένας οδηγός για το πώς να βγαίνεις ραντεβού με… τον εαυτό σου. «Εχεις την ευκαιρία να φερθείς στον εαυτό σου όπως θα ήθελες να σου φερθεί ο ιδανικός σύντροφος. Να πιεις το αγαπημένο σου κρασί, να φας το επιδόρπιο που αγαπάς, να καλοπιάσεις τον εαυτό σου, να παρατηρήσεις τους ανθρώπους με ηρεμία και αγάπη προς εκείνους και προς τον εαυτό σου. Είναι η ευκαιρία σου να καταλάβεις ότι εσύ είσαι ο έρωτας της ζωής σου και είσαι ολοκληρωμένος από μόνος σου».

Το «σόλο ουίσκι»

Μια μοναχική έξοδος, πάντως, δεν χρειάζεται να είναι ανάγκη, αλλά επιλογή, λέει με τη σειρά του στην «Κ» ο Μιχάλης Κουμαρτζάκης, ιδιοκτήτης ταξιδιωτικού γραφείου. Εδώ και χρόνια ο Μιχάλης, ο οποίος είναι παντρεμένος με παιδί, διατηρεί μια προσωπική ιεροτελεστία. Βγαίνει μια φορά στο τόσο μόνος του για ποτό. «Είναι το γνωστό σόλο ουίσκι. Πάω μόνος μου σε μπαρ για ουίσκι. Η έξοδος είναι νωρίς, περίπου 18.30-21.00, και είναι η φάση μου. Oταν το έχω προγραμματισμένο, μου φτιάχνει τη μέρα. Μου λείπει όταν δεν το κάνω για καιρό». Γιατί μόνος και όχι με κάποιο φίλο; «Οταν είσαι με κάποιον άλλο γίνεται κοινωνική έξοδος. Πρέπει να μιλάς, να είσαι ευχάριστος. Στο σόλο ουίσκι αυτό δεν υπάρχει, είναι πολύ χαλαρωτικό, είσαι σχεδόν σε διακοπές. Αφού να φανταστείς μια φορά βρήκα ένα φίλο μου στο μπαρ και του είπα “μεγάλε, δεν θέλω”». O,τι λόγια θα ειπωθούν θα είναι λίγα και προς τον μπάρμαν. «Είμαι μόνος, τι θα πιούμε;».

Ο Μιχάλης έχει βρει ότι αυτός ο χρόνος τον αναζωογονεί. «Oταν είμαι μόνος στο κρεβάτι το μυαλό πηγαίνει προς το κακό, στο πρόβλημα, στο άγχος. Οταν βγαίνω το μυαλό κάνει όνειρα, βρίσκει λύσεις. Το άγχος της επιβίωσης ενός επιχειρηματία είναι συνεχές. Εκεί παίρνεις δύναμη από τον εαυτό σου. Αλλάζει point of view. Μοιάζει πολύ με τους μεγάλους μοναχικούς περιπάτους στην παραλία που κάνω στις διακοπές. Κι εκεί είμαι αισιόδοξος».

Αποψη: Ο φόβος για τον μοναχικό άνθρωπο

της Λυγερής Οικονομοπούλου*

Ο πρώτος που διατύπωσε σε ψυχικό επίπεδο τον όρο της εσωστρέφειας ήταν ο Καρλ Γιουνγκ, ο οποίος θεώρησε ότι υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων, οι εσωστρεφείς και οι εξωστρεφείς, ανάλογα με την ικανότητά τους είτε να επικοινωνούν με ευκολία με τον έξω κόσμο, να βρίσκουν ευχαρίστηση στο να μοιράζονται πράγματα με άλλους συνανθρώπους τους, να εκτιμούν τις δημιουργικές συμπεριφορές του εαυτού τους και των άλλων (εξωστρεφείς), είτε να ικανοποιούνται με την τάση τους να απομονώνονται και να συνδιαλέγονται με τον εαυτό τους (εσωστρεφείς).

Εκτοτε, πολλοί ψυχολόγοι προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση για την ψυχική συναισθηματική κατάσταση της εσωστρέφειας. Στην ψυχοδυναμική θεώρηση, η οποία είναι και η επικρατέστερη και έχει απασχολήσει ψυχαναλυτές και κλινικούς ψυχοθεραπευτές τις τελευταίες δεκαετίες, η εσωστρέφεια έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της μια καταθλιπτική προδιάθεση η οποία συνδέεται με μια απώλεια. Η απώλεια αυτή συντελέστηκε κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και δεν σχετίζεται απαραίτητα με την απώλεια ενός υλικού αγαθού ούτε και ενός ατόμου, αλλά μπορεί να συνδέεται με μια ιδέα όπως π.χ. αυτή της αξιοπρέπειας που είχε το άτομο και τώρα προσπαθεί να αποκαταστήσει ή με την εικόνα για τον ίδιο του τον εαυτό, την εικόνα που είχε για τους γονείς του και τη σχέση του μαζί τους, π.χ. αν ήταν θετική και δημιουργική ή αρνητική, υποτιμητική κ.λπ. Η απώλεια αυτή είναι ασυνείδητη και το άτομο την έχει ξεχάσει.

Προκειμένου να μην τη βιώσει ξανά για μια δεύτερη ή τρίτη φορά, ερχόμενος αντιμέτωπος με εξωτερικά ερεθίσματα και άλλους ανθρώπους που θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν ανά πάσα στιγμή αυτό το αρχικό βίωμα και τραύμα, αποσύρεται και κλείνεται στον εαυτό του σαν μια ύστατη λύση αυτοπροστασίας.

Το φαινόμενο της εσωστρέφειας σε κοινωνικό επίπεδο, δυστυχώς, φέρει μέσα του μια αρνητική πλευρά, η οποία όμως δεν έχει καμία σχέση με το ίδιο το άτομο, αλλά κυρίως με τον φόβο, την ανασφάλεια, την απορία και την περιέργεια των υπολοίπων ανθρώπων, οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν γιατί ένας συνάνθρωπός τους δεν επιθυμεί να επικοινωνήσει μαζί τους επί ίσοις όροις, μπορεί ακόμη και να αναρωτιούνται αν οι ίδιοι φταίνε σε κάτι ή αν κάτι σοβαρό συμβαίνει στο άτομο που κρατάει αυτήν την απόσταση.

Η αλήθεια είναι ότι αν συνδέσουμε την κατάσταση της εσωστρέφειας με το αίσθημα της ανάγκης για προστασία του εαυτού τους που έχουν ορισμένοι άνθρωποι και τα αισθήματα απώλειας που ακόμη και οι ίδιοι έχουν ξεχάσει, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι είναι βαθιά μας υποχρέωση να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτούς τους ανθρώπους, ιδιαίτερο σεβασμό και ιδιαίτερη κατανόηση για το οτιδήποτε τους έχει συμβεί χωρίς εμείς καν να το γνωρίζουμε.

∆εν θα πρέπει να συγχέουμε την εσωστρέφεια με την ικανότητα ενός ανθρώπου να μπορεί να αποσύρεται από καιρού εις καιρόν και να βρίσκει ικανοποίηση μέσα από την παρέα με τον εαυτό του, τις σκέψεις του, τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του, ώστε να μπορέσει και πάλι να διοχετεύσει την ενέργεια και δοτικότητά του προς τον έξω κόσμο και τους συνανθρώπους του.

* Η κ. Λυγερή Οικονομοπούλου είναι ψυχαναλύτρια-ψυχοθεραπεύτρια.

Κεντρική φωτό: «Οταν βλέπω κάποιον να τρώει μόνος του, χαμογελάω μέσα μου γιατί αναγνωρίζω τον εαυτό μου», λέει η Αθηνά Κ., η οποία συνηθίζει να γευματίζει μόνη, παρέα με ένα βιβλίο ή μια σειρά στο κινητό της. Φωτ. ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ