«Εντυπωσιακή αύξηση των αναδοχών μεταξύ του 2022 και του 2023, της τάξης του 80%». Η ανακοίνωση από το υπουργείο Οικογένειας (πριν από λίγες ημέρες) ανέφερε ότι το 2023 πραγματοποιήθηκαν 94 αναδοχές έναντι 54 την προηγούμενη χρονιά. Ομως τα νούμερα δεν λένε πάντα την αλήθεια ή τουλάχιστον δεν δίνουν την πλήρη εικόνα: «Στην πραγματικότητα οι ρυθμοί αναδοχής στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλοί.
Στην αρχή του 2024, στα ιδρύματα βρίσκονταν 1.200 παιδιά και είναι πολύ πιθανό αυτή τη στιγμή ο αριθμός τους να έχει αυξηθεί», λέει στην «Κ» ο Στέργιος Σιφνιός, κοινωνικός λειτουργός, εμπειρογνώμων Παιδικής Προστασίας. Ο κ. Σιφνιός είναι ένας από τους ανθρώπους που εργάστηκε για τη θεσμοθέτηση και υλοποίηση των Παιδικών Χωριών SOS ως μοντέλου παιδικής φροντίδας και προστασίας στην Ελλάδα. Γνωρίζει πολύ καλά πόσο σημαντικό είναι τα παιδιά να μη μεγαλώνουν σε ιδρύματα. «Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό ότι και η κοινωνία πλέον έχει σε μεγάλο βαθμό καταλάβει την ανάγκη αυτή», τονίζει. Ομως οι καλές προθέσεις δεν αρκούν.
Για τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να πετύχει η αποϊδρυματοποίηση ο κ. Σιφνιός θα μιλήσει αύριο στην ημερίδα με τίτλο «Μεταβάσεις». Την ημερίδα οργανώνει η Επιστημονική Επιτροπή για την Παιδική Προστασία, που έχει αναλάβει την υποστήριξη της μεταβατικής διοίκησης της οργάνωσης «Κιβωτός του Κόσμου», με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δύο χρόνων από την ανάληψη της ευθύνης. Την ίδια στιγμή, το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ο κ. Σιφνιός τονίζει ότι έχουν μεν δημιουργηθεί η νομοθεσία και το πλαίσιο για την αναδοχή, έχουν προβλεφθεί κονδύλια, αλλά οι ανάδοχοι γονείς συχνά βρίσκονται χωρίς βοήθεια μπροστά σε πολύ μεγάλες ευθύνες. Η έλλειψη πληροφόρησης από τη μία αλλά και στήριξης από την άλλη είναι δύο βασικοί λόγοι που κάποιες αναδοχές καταλήγουν σε αποτυχία και τα παιδιά επιστρέφουν στο ίδρυμα. «Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχει γίνει η σωστή προετοιμασία και οι οικογένειες στη συνέχεια δεν έχουν την κατάλληλη βοήθεια», εξηγεί ο κ. Σιφνιός.
«Πολλοί θεωρούν ότι η αναδοχή είναι ένα πρώτο βήμα για την υιοθεσία, αλλά δεν είναι έτσι. Τα παιδιά που δίνονται για αναδοχή έχουν διαφορετικό προφίλ από τα παιδιά που μπορούν να υιοθετηθούν. Τα παιδιά που δίδονται για αναδοχή είναι κατά κάποιον τρόπο “παιδιά σε εκκρεμότητα”, υπάρχει δηλαδή η πιθανότητα να επιστρέψουν κάποια στιγμή στην οικογένειά τους», εξηγεί ο κ. Σιφνιός. Η αξιολόγηση και η ενημέρωση των υποψηφίων είναι πολύ σημαντική και δυστυχώς η υποστελέχωση των υπηρεσιών, κυρίως των δήμων, δεν βοηθάει στη διαδικασία. Ακόμη, «το προσωπικό αυτό το οποίο στη συνέχεια θα κληθεί να στηρίξει την οικογένεια που θα γίνει ανάδοχη πρέπει να είναι εκπαιδευμένο και μόνιμο. Δεν μπορεί μια οικογένεια να ακουμπήσει πάνω σε έναν κοινωνικό λειτουργό και μετά ξαφνικά αυτός να αντικαθίσταται», περιγράφει ο ειδικός. Επισημαίνει επίσης ότι οι ανάδοχοι προτιμούν τα παιδιά έως 5 ετών, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά σχολικής ηλικίας να παραμένουν στα ιδρύματα. «Και όμως, δεν είναι κανόνας ότι τα μεγαλύτερα παιδιά προσαρμόζονται πιο δύσκολα. Μπορεί να συμβεί και το αντίθετο. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική», λέει ο κοινωνικός λειτουργός. Ξεκαθαρίζει, πάντως, ότι η ιδρυματική φροντίδα κρύβει σαφώς παθολογία και δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση για τα παιδιά που για κάποιο λόγο χρειάζεται να απομακρυνθούν από τον οικογενειακό τους περιβάλλον.
Δύο χρόνια μετά την ανάθεση από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων της Διοίκησης της «Κιβωτού του Κόσμου» σε προσωρινό διοικητικό συμβούλιο, η διαδικασία έχει προχωρήσει με ορατά αποτελέσματα, ενώ πλέον οργανώνεται και το επόμενο βήμα.
Τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής για την Παιδική Προστασία, καθηγητές Νικηφόρος Διαμαντούρος, Θάλεια Δραγώνα, Δανάη Παπαδάτου, και Φωτεινή Τσαλίκογλου διοργανώνουν την ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί στις 9.30 π.μ. στο Αμφιθέατρο «Αλκης Αργυριάδης» στο ΕΚΠΑ (Πανεπιστημίου 30). Επιστήμονες, άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στο πεδίο αλλά και δικαστικοί λειτουργοί αναμένεται να μιλήσουν για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου της παιδικής προστασίας στην Ελλάδα, την αποϊδρυματοποίηση στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου δράσης και βέβαια για τις αλλαγές εντός της ίδιας της οργάνωσης. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.kivotos-events.gr.
Κατάχρηση εξουσίας και κακοποίηση
Η αποκάλυψη της κακοποίησης είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, μόλις 2 με 8 θύματα στα 100 θα μοιραστούν το «μυστικό τους», συνήθως έπειτα από πολλά χρόνια απόκρυψης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μέση καθυστέρηση στην αποκάλυψη της παραβίασης κυμαίνεται από 3 έως και 18 χρόνια.
Οι ιστορίες αποπλάνησης και κακοποίησης εντός των ιδρυμάτων και δη των θρησκευτικών αποτελούν επίσης συχνό φαινόμενο. Η Ολγα Θεμελή, αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, η οποία επίσης θα μιλήσει στην ημερίδα, σημειώνει: «Κοινό γνώρισμα στις παραβιάσεις που τελούνται σε πλαίσια ιδρυματικής φροντίδας αποτελεί η κατάχρηση της εξουσίας του δράστη, η οποία, ωστόσο, λόγω του ιδιαίτερου πλαισίου των ιδρυμάτων είναι συχνότερη, εκμεταλλευόμενος στις περισσότερες περιπτώσεις την απουσία της οικογένειας», επισημαίνει η καθηγήτρια.
«Η μεγάλη αναγνωρισιμότητα των εν λόγω ιδρυμάτων από την ευρύτερη κοινωνία και η εκτίμηση που η ίδια τρέφει γι’ αυτά ευνοούν επίσης την κατάχρηση εξουσίας και τις υπέρμετρες δυσκολίες στην προβολή αντίστασης από τα θύματα και εν τέλει στην αποκάλυψη της κακοποίησής τους», αναφέρει η κ. Θεμελή.
