Ονειρο ζωής για τον στρατιωτικό κτηνίατρο Ιωάννη Πετρίδη, στα χρόνια του Μεσοπολέμου, ήταν η ίδρυση Κτηνιατρικής Σχολής στην Ελλάδα. Το 1921 βρέθηκε πολύ κοντά στην πραγματοποίησή του, έχοντας μάλιστα εξασφαλίσει και την υποστήριξη της βασίλισσας Σοφίας. Ομως η Μικρασιατική Καταστροφή, την επόμενη χρονιά, άλλαξε όλα τα δεδομένα στη χώρα και οι προσπάθειες δεν ευοδώθηκαν.
Παρά ταύτα, ο Πετρίδης κατάφερε να πετύχει έναν άλλο στόχο του: την ίδρυση, το 1924, της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας. Μια μικρή ομάδα συναδέλφων του από την Αθήνα και άλλες πόλεις ενστερνίστηκε την ιδέα του και εργάστηκε με ενθουσιασμό για την υλοποίησή της· μεταξύ των 49 ιδρυτικών μελών ήταν και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Λιβαδάς, μετέπειτα ιδρυτής (έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες) της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ.
Εκείνη την εποχή, ο αριθμός των ιδιωτών κτηνιάτρων μετριόταν στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ελάχιστοι νέοι σπούδαζαν, με δικά τους έξοδα, σε πανεπιστήμια ευρωπαϊκών πρωτευουσών. Λιγοστοί κτηνίατροι εργάζονταν στο υπουργείο Γεωργίας ή υπηρετούσαν στον Στρατό. Η κτηνοτροφία βρισκόταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο, η ιπποπαραγωγή παρουσίαζε κάμψη, το ίδιο και η βοοτροφία, ενώ η αιγοπροβατοτροφία είχε αρχίσει να περιορίζεται σημαντικά λόγω της αύξησης των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Tα ζώα συντροφιάς ήταν λίγα και απολύτως παραμελημένα, αφημένα στη μοίρα τους. Γι’ αυτούς τους λόγους η ίδρυση της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας είχε πολύ θερμή υποδοχή. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι Ελληνες φοιτητές Κτηνιατρικής στις Βρυξέλλες συγκέντρωσαν 1.000 βελγικά φράγκα και τα έστειλαν στη νεοσύστατη εταιρεία για να τη στηρίξουν στο ξεκίνημά της.
Η κληρονομιά
Εναν αιώνα μετά, πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι της Ιστορίας. Η ΕΚΕ αριθμεί περίπου χίλια μέλη και με επίγνωση της βαριάς κληρονομιάς της κάνει προσπάθειες να προσελκύσει νέους κτηνιάτρους και να ανταποκριθεί στις καινούργιες ανάγκες και προσδοκίες σε έναν κόσμο διαρκώς εξελισσόμενο. «Η ΕΚΕ ήταν πάντα οι άνθρωποί της. Τότε και τώρα. Δέσμευσή μας παραμένει να προάγουμε την υγεία και την ευζωία των ζώων, να προασπίζουμε τη δημόσια υγεία και να βρισκόμαστε στην αιχμή των επιστημονικών εξελίξεων», λέει η πρόεδρός της, Μαρία Λινού. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν η ίδια αποφάσισε να ακολουθήσει αυτόν τον επαγγελματικό δρόμο, «η Κτηνιατρική θεωρούνταν μια “εξωτική” ιατρική επιστήμη». Οδηγός της έγινε, όμως, η αγάπη της για τα ζώα και η επιθυμία της να φροντίζει αυτά τα αδύναμα πλάσματα. Δεν είναι εύκολη η καθημερινότητα των κτηνιάτρων. «Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε έχουν να κάνουν με τις συνθήκες εργασίας και την έλλειψη υποστήριξης από το κράτος και, έως έναν βαθμό, την ίδια την κοινωνία. Το επάγγελμά μας απαιτεί φυσική αντοχή αλλά και ψυχολογική δύναμη. Οι χαμηλές αποδοχές σε αναντιστοιχία με την πολύωρη απασχόλησή μας, η αυτοχρηματοδότηση του εξοπλισμού και της μετεκπαίδευσής μας, η συχνά αφόρητη ψυχολογική πίεση λόγω των αυξημένων προσδοκιών των κηδεμόνων οδηγούν πολλούς συναδέλφους σε αδιέξοδο», τονίζει η κ. Λινού.
Ο ιδιώτης κτηνίατρος Χριστόφορος Βενιέρης συμφωνεί. «Προσπαθούμε καθημερινά να κρατάμε τις ισορροπίες ανάμεσα στις ανάγκες των ζώων και των κηδεμόνων τους από τη μια πλευρά, και της κοινωνικής πραγματικότητας στη χώρα μας από την άλλη. Αυτό πρακτικά σημαίνει το να επιτυγχάνουμε το ζητούμενο, δηλαδή τη διάγνωση και τη θεραπεία ενός ζώου, παρά τις ιδιαιτερότητες κάθε περιστατικού, την οικονομική κατάσταση του κηδεμόνα, τη νομοθεσία και τους περιορισμούς σε διαγνωστικά μέσα και θεραπείες. Πρέπει κάθε φορά να συνυπολογίζουμε όλες αυτές τις παραμέτρους και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη», εξηγεί. Μεγάλο το βάρος, μεγάλη όμως και η ηθική ανταμοιβή. «Κάθε φορά που δίνεις μια λύση και βοηθάς να διατηρηθεί ο δεσμός μεταξύ του ζώου και του ανθρώπου του παίρνεις τεράστια ευχαρίστηση».
Για τη Ζωή Πολυζοπούλου, καθηγήτρια της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ως κλάδος οι κτηνίατροι στην Ελλάδα σήμερα είναι ότι δεν αναγνωρίζεται ουσιαστικά η προσφορά τους, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. «Δεν γίνονται αντιληπτές ούτε η ποιότητα των σπουδών τους, ούτε η προσπάθεια που καθημερινά καταβάλλουν. Συχνά θεωρείται αυτονόητο ότι είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν τη διαχείριση χρόνιων εθνικών προβλημάτων, όπως τα εκατομμύρια αδέσποτα ζώα. Εύκολα στοχοποιούνται και τους αποδίδονται ωφελιμιστικά κίνητρα λόγω υπέρογκων, υποτίθεται, αμοιβών, κάτι που προφανώς δεν ισχύει». Και για την ίδια, η ικανοποίηση που παρέχει η φροντίδα των ζώων είναι το αντίβαρο στις δυσκολίες. «Με συναρπάζει η καθημερινή επαφή με τα ζώα. Εξακολουθώ να χαίρομαι το ίδιο όποτε μεταφέρω καλά νέα στους κηδεμόνες τους και να συμπάσχω μαζί τους όταν τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως ελπίζαμε», επισημαίνει η κ. Πολυζοπούλου.
Ρωτώ τους συνομιλητές μου ποια θα είναι, κατά τη γνώμη τους, η μεγαλύτερη πρόκληση για το επάγγελμά τους τα επόμενα χρόνια. «Η οικουμενική διαδικτυακή διασύνδεση, η τεχνητή νοημοσύνη και η τεράστια κινητικότητα αναδεικνύουν έναν νέο τρόπο άσκησης του επαγγέλματός μας, στον οποίο πρέπει γρήγορα να προσαρμοστεί ο κτηνίατρος, όποιον τομέα κι αν υπηρετεί. Η διαρκής εκπαίδευση, η τεχνολογική εξέλιξη και η διαχείριση των νέων επιδημιολογικών κινδύνων θα είναι κομβικής σημασίας λοιπόν για το μέλλον μας», απαντάει η Μαρία Λινού.
Η Ζωή Πολυζοπούλου εστιάζει στην εξασφάλιση της παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών σε όλη την Ελλάδα, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές, για όλους τους τομείς της Κτηνιατρικής: παραγωγικά ζώα, υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων ζωικής προέλευσης, ζώα συντροφιάς. «Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται στροφή των νέων κτηνιάτρων στον τομέα των ζώων συντροφιάς –σε ποσοστό 71%, σύμφωνα με έρευνα του 2023– κι αυτό δημιουργεί ανησυχία για την κάλυψη των υπόλοιπων αναγκών. Εξίσου σημαντικές προκλήσεις είναι η διαρκής επιμόρφωση των κτηνιάτρων και το κλείσιμο της ψαλίδας στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών (δυστυχώς ισχύει ακόμη), αλλά και η αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης και των προβλημάτων ψυχικής υγείας που παρουσιάζουν πολλοί συνάδελφοι».
Αυτό το τελευταίο επιβεβαιώνεται και από διεθνή στοιχεία: το 35% των κτηνιάτρων στις ΗΠΑ πάσχει από επαγγελματική εξουθένωση και το 60% έχει κάποια στιγμή βιώσει εργασιακό στρες, άγχος ή κατάθλιψη σε βαθμό που χρειάστηκε η βοήθεια ειδικού…
