Ελάχιστοι έως μηδαμινοί είναι οι έλεγχοι που γίνονται σε μπαρ για την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους, όπως φάνηκε και από το πρόσφατο περιστατικό, όταν οκτώ μαθητές ηλικίας 14-17 ετών κατέληξαν σε νοσοκομείο. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους γονείς να μιλήσουν στα παιδιά για τους κινδύνους από την κατανάλωση αλκοόλ.
Ανεξέλεγκτη η είσοδος των εφήβων στα μπαρ
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου
Την οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης που λειτουργούσε το κλαμπ στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, όπου κατανάλωσαν αλκοόλ –πιθανότατα νοθευμένο– ανήλικοι τα ξημερώματα της προηγούμενης Κυριακής, θα εισηγηθεί σήμερα στο δημοτικό συμβούλιο η αρμόδια επιτροπή κυρώσεων του Δήμου Αθηναίων. Το πιθανότερο είναι η εισήγηση να γίνει δεκτή, οπότε το συγκεκριμένο κλαμπ θα κλείσει οριστικά υπό την παρούσα διεύθυνση. Πάντως, παρά το γεγονός ότι η κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους απαγορεύεται ρητά από τη νομοθεσία, φαίνεται ότι ελάχιστοι έως καθόλου έλεγχοι διενεργούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ειδικοί συμβουλεύουν τους γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους για το αλκοόλ και τους κινδύνους από την κατανάλωσή του.
Υπενθυμίζεται ότι τα ξημερώματα της Κυριακής οκτώ ανήλικοι μαθητές ηλικίας από 14-17 ετών κατέληξαν σε νοσοκομείο σε κατάσταση βαριάς μέθης ή και αναίσθητοι μετά την κατανάλωση αλκοόλ σε χορό που είχε διοργανωθεί από το 15μελές συμβούλιο σχολείου. Στον χορό όμως βρέθηκαν παιδιά από πολλά σχολεία, καθώς είχαν κυκλοφορήσει εισιτήρια με αντίτιμο έως και 20 ευρώ. Εως αργά χθες το βράδυ εντός του νοσοκομείου παρέμενε μια μαθήτρια, ενώ όλοι οι άλλοι είχαν λάβει εξιτήριο.
Την ιδιοκτησία του συγκεκριμένου κλαμπ φέρεται να έχει ένας Ελληνας, ωστόσο τον χώρο για τη διοργάνωση της εκδήλωσης των μαθητών είχε υπενοικιάσει ένα άτομο βουλγαρικής καταγωγής. Κανείς από τους δύο δεν συνελήφθη στο πλαίσιο του αυτοφώρου. Οι αστυνομικοί που έφτασαν στο κέντρο συνέλαβαν τον προσωρινά υπεύθυνο του κλαμπ, έναν νεαρό 20 ετών, ο οποίος παραπέμφθηκε στον εισαγγελέα με την κατηγορία της έκθεσης ανηλίκων σε κίνδυνο. Αφέθηκε όμως ελεύθερος μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης.
Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων του σχολείου, μαθητές του οποίου φέρονται να οργάνωσαν το πάρτι, ανέφερε ότι δεν είχε ενημερωθεί, αλλά ότι δεν υπάρχει και τέτοια υποχρέωση. Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, εντός του κλαμπ βρίσκονταν και δύο μέλη του συλλόγου γονέων ως συνοδοί των εφήβων. Κάποιοι από τους γονείς των εφήβων που βρέθηκαν στο νοσοκομείο ανέφεραν ότι είχαν δώσει άδεια στα παιδιά τους να συμμετάσχουν, αφού τους είχαν διαβεβαιώσει ότι δεν θα τους σέρβιραν αλκοόλ. Οσον αφορά το αδίκημα της πώλησης νοθευμένου αλκοόλ, κλιμάκιο αστυνομικών του τμήματος Φορολογικών Υποθέσεων διενήργησε έρευνα στο κλαμπ που βρίσκεται επί της λεωφόρου Βουλιαγμένης 22 και κατέσχεσε 39 φιάλες που περιείχαν αλκοολούχα ποτά με διάφορες επωνυμίες. Τα ευρήματα θα εξεταστούν από το Γενικό Χημείο του Κράτους προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι νοθευμένα.
Από το Γενικό Χημείο του Κράτους ελέγχονται τα ποτά που κατανάλωσαν σε μπαρ της λεωφόρου Βουλιαγμένης οι οκτώ μαθητές που κατέληξαν στο νοσοκομείο.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία (νόμος 3730/2008) «Απαγορεύεται σε ανηλίκους η είσοδος και παραμονή, καθώς και η οποιασδήποτε μορφής απασχόληση σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ, καθώς και η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών σε όλα τα δημόσια κέντρα εξαιρουμένων ιδιωτικών εκδηλώσεων». Ομως, η απαγόρευση πώλησης αλκοόλ σε ανηλίκους συχνά παρακάμπτεται με τη μεσολάβηση κάποιου φίλου που μόλις έχει ενηλικιωθεί ή συνήθως δεν τηρείται από τους ιδιοκτήτες των μπαρ και των κέντρων διασκέδασης όταν οι θαμώνες δεν είναι εμφανώς μικρά παιδιά.
Επιπλέον, ενώ έχει συσταθεί τομέας Ελέγχου Καπνού και Αλκοόλ στο Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας (υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης), η συγκεκριμένη αρμοδιότητα έχει παραχωρηθεί στην αστυνομία, που όμως δεν πραγματοποιεί ελέγχους για την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους, λόγω φόρτου εργασιών. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Δημοτικής Αστυνομίας και Δημοσίων Κοινόχρηστων Χώρων του Δήμου Αθηναίων, Θωμά Γεωργιάδη, η δημοτική αστυνομία είναι υπεύθυνη για ελέγχους όσον αφορά τα ντεσιμπέλ και το τσιγάρο, «αλλά δεν έχει αρμοδιότητα για ελέγχους που αφορούν τη χρήση αλκοόλ».
Υποστήριξη
Η Μαρία Κούρτη είναι επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής στο ΑΠΘ. Είναι όμως ταυτόχρονα και γενική γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής Υγείας (ΕΕΚΠΠΥ), που συστάθηκε ακριβώς για να υποστηριχθούν γονείς και έφηβοι σε θέματα σωματικής και ψυχικής υγείας. Μέσω του ηλεκτρονικού προγράμματος «Αλκοόλ και Ανήλικοι» http://www.socped.gr/alkool_kai_anilikoi, η ΕΕΚΠΠΥ προσπαθεί να ενημερώσει για την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους. Οπως τονίζει η κ. Κούρτη, τα περιστατικά υπερκατανάλωσης αλκοόλ από ανηλίκους δεν είναι ιδιαίτερα συχνά. «Στο σύνολο των γενικών εφημεριών ενός τριτοβάθμιου νοσοκομείου στη διάρκεια ενός έτους έχουμε αντιμετωπίσει κάποια περιστατικά μέθης. Αξίζει να αναφέρω ότι τα περιστατικά μέθης σε εφήβους ήταν περισσότερα στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, ιδιαίτερα σε νεαρά κορίτσια», σημειώνει. Η ίδια υπογραμμίζει ότι «εκτός από τα αλκοτέστ που πραγματοποιεί η αστυνομία, δεν έχω υπόψιν μου άλλους ελέγχους που να γίνονται συστηματικά». Συμπληρώνει επίσης ότι το χειρότερο που μπορούν να κάνουν οι γονείς σε σχέση με το αλκοόλ είναι «το να μην κάνουν τίποτα απολύτως».
Η επιρροή της οθόνης και το τρίπτυχο της πρόληψης
Της Πέννυς Μπουλούτζα
Εκτεθειμένο στο αλκοόλ είναι υψηλό ποσοστό των εφήβων στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα ευρήματα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ) από την τελευταία έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών, το 46% των 13χρονων και το 78% των 15χρονων στη χώρα μας έχουν δοκιμάσει – πειραματιστεί με το αλκοόλ, ποσοστά που φέρνουν τη χώρα μας στην 5η και στην 3η θέση, αντιστοίχως, σε δοκιμή αλκοόλ από τους εφήβους διεθνώς.
Ενας στους τρεις 15χρονους έχει μεθύσει, ενώ όταν η ερώτηση εστιάζει στην πρόσφατη μέθη, δηλαδή μέθη τις τελευταίες 30 ημέρες, θετικά απαντά ένας στους οκτώ εφήβους. «Να το πω λίγο διαφορετικά. Εάν ένα τμήμα της Α΄ Λυκείου έχει 24 παιδιά και ένας στους οκτώ αναφέρει ότι έχει μεθύσει τις προηγούμενες 30 ημέρες, τότε τρία παιδιά από ένα τυχαίο τμήμα της Α΄ Λυκείου εάν τα ρωτούσαμε θα μας απαντούσαν ότι μέθυσαν τον προηγούμενο μήνα. Ο αριθμός αυτός είναι μεγάλος», σημειώνει στην «Κ» ο κ. Τάσος Φωτίου, κύριος ερευνητής του ΕΠΙΨΥ και επικεφαλής ερευνητής της συγκεκριμένης έρευνας.
«Παρά την αίσθηση που αποκομίζουμε από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, τα δεδομένα δείχνουν τάση μείωσης», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Τάσος Φωτίου, ερευνητής του ΕΠΙΨΥ.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Φωτίου, όσον αφορά τα επεισόδια μέθης η Ελλάδα δεν είναι στις υψηλές θέσεις διεθνώς, ενώ διαχρονικά τόσο στην Ελλάδα όσο και στις περισσότερες χώρες παγκοσμίως καταγράφεται μείωση στην κατανάλωση αλκοόλ και στα περιστατικά μέθης στους εφήβους τουλάχιστον την τελευταία τετραετία. Οπως τονίζει ο κ. Φωτίου, «γενικά, παρά την αίσθηση που αποκομίζουμε από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που επιδεινώνεται, τα δεδομένα δείχνουν τάση μείωσης. Το ίδιο ισχύει και για το μπούλινγκ και την επιθετική συμπεριφορά. Δεν μπορεί όμως κανένας να αγνοήσει περιστατικά σαν αυτά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Αυτό που καταλήγουμε να συμπεραίνουμε, με μια επιφύλαξη βέβαια, είναι ότι η μειονότητα των εφήβων που θα προβεί σε αυτές τις συμπεριφορές το κάνει με πολύ πιο βίαιο, ωμό, επιθετικό τρόπο, με πολύ πιο βουλιμικό τρόπο σε σχέση με το παρελθόν, γεγονός που κάνει κάποιον να αναρωτιέται γιατί κάποιοι έφηβοι σήμερα νιώθουν την ανάγκη να φτάσουν περισσότερο στα όρια».
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση δεν είναι εύκολη. «Μπορεί εν δυνάμει να επηρεάζονται από την έκθεση σε εικόνες, βίντεο, συζητήσεις διά μέσου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των εφαρμογών που ανταλλάσσουν για να ενημερώνονται. Οι εταιρείες οινοπνευματωδών ποτών ελέγχονται ως προς τη διαφήμιση που μπορούν να κάνουν ή να μην κάνουν στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, όμως το τι συμβαίνει στα feeds στις οθόνες των κινητών των εφήβων, τι είδους διαφημίσεις περνούν εκεί, είναι κάτι αχαρτογράφητο», επισημαίνει ο κ. Φωτίου. Και προσθέτει: «Στον ψηφιακό τους κόσμο, όσο περισσότερες εικόνες, σχόλια, μηνύματα βλέπουν με άλλους που περνούν καλά σε ένα πάρτι κάνοντας υπερκατανάλωση αλκοόλ, τόσο πιο γρήγορα κανονικοποιείται αυτή η συμπεριφορά. Υπάρχουν ακόμα και μουσικά είδη που απευθείας αναφέρονται στο αλκοόλ».
Για τους τρόπους πρόληψης φαινομένων επικίνδυνης συμπεριφοράς σε σχέση με το αλκοόλ από τους εφήβους, ο κ. Φωτίου εστιάζει σε τρία σημεία: «Το ένα είναι οι δεξιότητες που θα πρέπει να καλλιεργηθούν στα παιδιά. Δεξιότητες όπως η αυτοεκτίμηση, η επικοινωνία, να μπορεί δηλαδή το παιδί να πει εύκολα και χωρίς να νιώθει άσχημα το “όχι”, να μπορεί να αντισταθεί στην πίεση των άλλων και να μπορεί να σκεφθεί κριτικά την ώρα που θα πρέπει να λάβει την απόφαση. Και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων η αρχή και το τέλος είναι ο γονιός, που χρειάζεται είτε να το κάνει ο ίδιος είτε με την υποστήριξη προγραμμάτων ή ειδικών. Από εκεί και πέρα δεν μπορείς σε μια κοινωνία να τα περιμένεις όλα από τους γονείς». Οπως αναφέρει ο κ. Φωτίου, ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των εφήβων είναι να μη μείνουν «στην απέξω», είτε αυτό αφορά το πάρτι του σχολείου σε ένα νυχτερινό κέντρο είτε την ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αρα, όταν το γκρουπ στο σχολείο αποφασίσει ότι θα πάει στο νυχτερινό κέντρο, τα χέρια του γονιού είναι δεμένα. «Εκεί πρέπει το κράτος να επέμβει. Ετσι, το δεύτερο σημαντικό σημείο είναι οι έλεγχοι που πρέπει να γίνονται ώστε οι έφηβοι όχι μόνο να μην μπορούν να πάνε στο κέντρο, αλλά ούτε καν να φτάσουν στο περίπτερο για να πάρουν αλκοόλ. Το τρίτο σημείο είναι η επένδυση στον ψηφιακό κόσμο των εφήβων. Είναι αναμφισβήτητο ότι τα παιδιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκτίθενται συνεχώς σε εικόνες. Το αλκοόλ είναι ένα κομμάτι αυτών των εικόνων και εκεί η λύση είναι ο ψηφιακός εγγραμματισμός. Και πάλι σημαντική είναι η ενημέρωση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων, ώστε τα παιδιά να έχουν μια κριτική στάση απέναντι στις εικόνες που βλέπουν».
«Εχουν βάλει στόχο να ζήσουν στα άκρα»
Της Λίνας Γιάνναρου
Οι ειδικοί τοποθετούν την έναρξη της «κρίσης» σε ό,τι αφορά το αλκοόλ στη μετά την πανδημία περίοδο. «Ολες οι εκφράσεις συμπεριφορών υψηλού κινδύνου εμφανίζουν αυξητική τάση μετά την πανδημία. Ισως λόγω του ότι οι γενιές Ζ και Α βίωσαν την εφηβεία και προεφηβεία αντίστοιχα με αυτόν τον περιορισμό. Τα πρώτα σκιρτήματα, οι σχέσεις, οι πειραματισμοί δεν μπόρεσαν να εξυπηρετηθούν», εξηγεί η Αρτεμις Τσίτσικα, αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού». «Ετσι έχουν έντονη έκφραση και πολύ μεγάλη στόχευση να “ζήσουν στα άκρα”. Αλλωστε, είναι δεδομένο ότι αναπτυξιακά ο εγκέφαλός τους είναι πολύ συναισθηματικός ακόμη. Η παρόρμηση κυριαρχεί σε αυτή την ηλικία, αφού το κέντρο κριτικής σκέψης και λογικής ακόμη αναπτύσσεται. Και νευροβιολογικά δηλαδή εάν το εξετάσουμε, αντιλαμβανόμαστε ότι οι έφηβοι έχουν τάση προς την υπερβολή. Θέλουν να βιώσουν έντονες συγκινήσεις και συχνά φτάνουν σε υπερβολές». Σημαντική θεωρείται και η επίδραση των συνομηλίκων. «Σύμφωνα με έρευνα, όταν π.χ. ένας έφηβος λαμβάνει μια απόφαση και βρίσκεται με συνομηλίκους του μπορεί να επιλέξει μια επικίνδυνη επιλογή, ενώ εάν στην ίδια συνθήκη είναι μόνος του ή με τους γονείς του το πιθανότερο είναι ότι δεν θα κινδυνεύσει και θα επιλέξει σκεπτόμενος την ασφάλειά του – μεταξύ άλλων. Η πίεση να είναι αποδεκτοί και να “ταιριάξουν” στην παρέα είναι συχνά ισχυρή, ενώ σημαντικό ρόλο φαίνεται ότι έχουν διαδραματίσει και οι influencers, αλλά και τα διάφορα challenges στο Διαδίκτυο».
Σε ό,τι αφορά τους νέους που έχουν φτάσει στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας και έθεσαν το θέμα της χρήσης αλκοόλ, ανήκουν στην πλειονότητά τους στη μέση εφηβεία. «Είναι παιδιά που πειραματίζονται πολύ, αρχίζουν να έχουν πολλές εξόδους, να επισκέπτονται μεγαλύτερα κλαμπ κ.ο.κ. Μπορεί κάποια στιγμή να είχαν μια κακή εμπειρία στο κομμάτι του μη ποιοτικού ποτού και να τους είχε ενοχλήσει σωματικά ή να έχουν νιώσει συμπτώματα από κατάχρηση αλκοόλ ή να έχουν προβεί σε συγκεκριμένες πράξεις λόγω μέθης τις οποίες στη συνέχεια μετάνιωσαν». Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ειδικοί της Μονάδας Εφηβικής Ιατρικής χρειάζεται να αφιερώσουν πολύ χρόνο συζητώντας με τους νέους για το αλκοόλ και τη χρήση του. «Στους εφήβους χρειάζεται να αναπτύξεις επιχειρηματολογία για να πειστούν για όσα λες, για να τεθεί για παράδειγμα το θέμα του μέτρου, του να είναι πάντα σε επαφή με το ποτό τους κατά τη διάρκεια μιας εξόδου ώστε να μην μπορεί κάποιος να ρίξει σε αυτό κάτι μέσα, να παίρνουν εμφιαλωμένα ποτά όταν βγαίνουν σε κλαμπ, να μην μπαίνουν στο αυτοκίνητο φίλου ή γνωστού που έχει πιει, να φροντίζουν τους φίλους τους όταν έχουν μεθύσει, να μπορούν εν ολίγοις να αυτονομούνται και να ενδυναμώνονται με δικές τους αποφάσεις».
Αξίζει να σημειωθεί, όπως λέει η κ. Τσίτσικα, ότι οι κύριες αιτίες θανάτου κατά τη συγκεκριμένη ηλικία δεν σχετίζονται με νοσήματα, αλλά με συμπεριφορές υψηλού κινδύνου και οφείλονται κατά κύριο λόγο σε ατυχήματα.
