Διασχίζοντας την οδό Πειραιώς με τα παλιά βιομηχανικά κτίρια και τις προσφυγικές ή εργατικές πολυκατοικίες που έχουν ανεγερθεί πριν από 50-60 χρόνια, δύσκολα μπορείς να φανταστείς πως σε μία απ’ αυτές τις δοκιμασμένες από τον καιρό και την οικονομική δυσπραγία οικοδομές υλοποιείται ένα πιλοτικό έργο που ανοίγει δρόμους προς το μέλλον της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων και της αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας.
Μια παλιά προσφυγική πολυκατοικία στον Ταύρο μετατρέπεται εντατικά εδώ και ενάμιση χρόνο από ενεργειακό σουρωτήρι σε κτίριο που θα δημιουργεί περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουν οι κάτοικοί του! Σύντομα θα ολοκληρωθεί το Passivistas: The Tavros Project, με το οποίο πραγματοποιήθηκε η ενεργειακή θωράκιση μιας πολυκατοικίας σύμφωνα με το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου (δηλαδή ενός κτιρίου που καλύπτει τις ανάγκες των κατοίκων του σε ενέργεια), καταφέροντας μάλιστα να παράγει το διπλάσιο της ενέργειας που χρειάζεται! Και όλα αυτά χωρίς επιβάρυνση των κατοίκων και χωρίς πολυδάπανα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά με μια παρέμβαση που στηρίζεται κυρίως στα πολύ αποδοτικά θερμομονωτικά υλικά και στο πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου.
«Στόχος είναι η ελαχιστοποίηση της ζήτησης θέρμανσης και ψύξης κατά 90%, επιτυγχάνοντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες θερμικής άνεσης», λέει ο Στέφανος Παλλαντζάς, πρόεδρος του ΕΙΠΑΚ.
Το πιλοτικό έργο εφαρμόστηκε σε μια τυπική προσφυγική πολυκατοικία της δεκαετίας του ’70, τεσσάρων ορόφων, με οκτώ διαμερίσματα περίπου 75-80 τ.μ. και συνολικό εμβαδόν 750 τ.μ. Υλοποιήθηκε από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος RINNO, σε συνεργασία με τον Δήμο Μοσχάτου – Ταύρου και την Greenpeace.
«Ο στόχος της ανακαίνισης είναι η ελαχιστοποίηση της ζήτησης θέρμανσης και ψύξης κατά 90%, επιτυγχάνοντας παράλληλα τις καλύτερες δυνατές συνθήκες θερμικής άνεσης. Επιπλέον, με την εγκατάσταση ενός μικρού συστήματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η παραγωγή ενέργειας του κτιρίου θα ξεπεράσει την κατανάλωση του κτιρίου και θα γίνει ένα Κτίριο Θετικού Ενεργειακού Ισοζυγίου με τον απλούστερο τρόπο. Το αποτύπωμα άνθρακα του κτιρίου θα εξαλειφθεί. Ετσι μπορούν να καλυφθούν οι απαιτήσεις για κτίρια ανθρακικά ουδέτερα, που θα εφαρμοστούν από το 2030, χωρίς μάλιστα τεράστιες επενδύσεις σε συστήματα ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας», λέει στην «Κ» ο Στέφανος Παλλαντζάς, πρόεδρος του ΕΙΠΑΚ.
Ενα παθητικό κτίριο λόγω του εξαιρετικά συμπαγούς κελύφους του διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την εσωτερική θερμοκρασία του. Η συγκεκριμένη πολυκατοικία έχει σχεδιαστεί για να διατηρεί σταθερή θερμοκρασία από 20 έως 25 βαθμούς Κελσίου όλο τον χρόνο, σχετική υγρασία 35%-55%, η οποία ελέγχεται από το σύστημα αερισμού και συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα πάντα κάτω από 1.000 ppm. Ταυτόχρονα, έχει διαμορφωθεί και μια ασπίδα στην ηχορύπανση, που ήταν βάσανο. «Η ποιότητα ζωής των κατοίκων αναβαθμίζεται ιδιαίτερα. Η κατάσταση πριν από το πρόγραμμα ήταν τραγική. Τον χειμώνα η θερμοκρασία έπεφτε μέσα στα σπίτια στους 11 βαθμούς Κελσίου, ενώ το καλοκαίρι το θερμόμετρο ανέβαινε στους 30-34 βαθμούς! Και πολλοί κάτοικοι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν θέρμανση ή ψύξη», εξηγεί ο κ. Παλλαντζάς. Το σημαντικό είναι πως πέρα από το ισχυρά μονωμένο κέλυφος, για να επιτευχθούν οι αποδόσεις αυτές, τοποθετήθηκαν στην ταράτσα μόνο 30 φωτοβολταϊκά πάνελ (με συνολικό εμβαδόν 60 τ.μ.) και ηλιακοί θερμοσίφωνες για κάθε διαμέρισμα.
Η ευρύτερη σημασία
Το Tavros Project έχει ιδιαίτερη σημασία για τους εξής λόγους: Πρώτον, πρόκειται για ενεργειακή οχύρωση πολυκατοικίας, που αποτελεί την κύρια μορφή κατοικίας στα μεγάλα αστικά κέντρα, δημιουργώντας εμπειρία και αντίστοιχα πρότυπα. Μέχρι τώρα παρόμοιες παρεμβάσεις μετρούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού λόγω των διαφορετικών ιδιοκτησιών, των διαφορών στην οικονομική κατάσταση και στις επιλογές, δυσκολιών που προκύπτουν από την πολεοδομική νομοθεσία και άλλων εμποδίων.
Δεύτερον, είναι μία από τις πρώτες ενεργειακές παρεμβάσεις που αφορούν φτωχά και ευάλωτα νοικοκυριά, καλύπτοντας κατά 100% το κόστος των έργων, αντιμετωπίζοντας έτσι τη μέχρι τώρα αδυναμία των φτωχότερων τμημάτων του πληθυσμού να μπουν στα διάφορα προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ», καθώς δεν μπορούν να καλύψουν ακόμα και σχετικά περιορισμένα έξοδα.
Τρίτον, πρόκειται για μια ενεργειακή παρέμβαση που «θωρακίζει» ουσιαστικά το κτίριο οδηγώντας σε μηδενική κατανάλωση ενέργειας, ακόμα και σε θετικό ισοζύγιο, και όχι σε «μπαλώματα», που μειώνουν τις απώλειες ενέργειας έως ένα βαθμό.
Στο Tavros Project τα έξοδα καλύφθηκαν από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα, χορηγίες εταιρειών και προσφορές πολιτών. «Το κόστος, εάν όλα πληρώνονταν με τιμές αγοράς, θα ήταν περίπου 200.000 ευρώ. Δηλαδή ανά διαμέρισμα δεν ξεπερνάει τις 25.000 ευρώ. Αν σκεφτούμε πως το “Εξοικονομώ κατ’ οίκον” δίνει μέχρι 22.000 ευρώ, θα μπορούσε το κράτος να καλύψει τα ευάλωτα νοικοκυριά. Μάλιστα δεν πρόκειται απλά για μείωση της κατανάλωσης, αλλά για παθητικά κτίρια. Το ενεργειακό και κοινωνικό όφελος θα ήταν πολύ σημαντικό. Θα μπορούσαν να υπάρξουν και παρεμβάσεις με τραπεζική υποστήριξη ή με προγράμματα του ιδιωτικού τομέα», τονίζει ο κ. Παλλαντζάς.
Το μέλλον
Ο δήμαρχος Μοσχάτου – Ταύρου Ανδρέας Ευθυμίου, όπως σημειώνει στην «Κ», δηλώνει πολύ ικανοποιημένος που το σημαντικό αυτό έργο γίνεται στον δήμο του. «Στην αρχή υπήρχε επιφυλακτικότητα από τους κατοίκους των πολυκατοικιών. Τώρα όλοι θέλουν να επεκταθεί το πρόγραμμα και να ενταχθούν κι αυτοί, βλέποντας πόσο καλά είναι τα αποτελέσματα». Και συμπληρώνει: «Ο δήμος προετοιμάζει μια μελέτη για την ενεργειακή και κοινωνική κατάσταση στις προσφυγικές και εργατικές πολυκατοικίες και την ανάγκη ριζικής αναβάθμισής τους. Θα προσπαθήσουμε να βρούμε χρηματοδότηση, είτε μέσω κάποιου ευρωπαϊκού προγράμματος είτε μέσω δημόσιων κονδυλίων». Οι προσφυγικές πολυκατοικίες στον Δήμο Μοσχάτο – Ταύρου είναι περίπου 60, ενώ υπάρχουν και δεκάδες ακόμα εργατικές. «Η ενεργειακή φτώχεια είναι δεδομένη και πολύ υψηλή», τονίζει ο κ. Ευθυμίου.
Στη «θωρακισμένη» πολυκατοικία του Ταύρου έχουν τοποθετηθεί, με τη σύμφωνη γνώμη των χρηστών, σύγχρονα μετρητικά συστήματα για τις συνθήκες διαβίωσης και την ενεργειακή κατανάλωση, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για να ελεγχθεί η ορθότητα του σχεδιασμού και να εξαχθούν γενικότερα συμπεράσματα για την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των χρηστών. Τα αποτελέσματα του έργου θα χρησιμοποιηθούν από το ΕΙΠΑΚ για την ανάπτυξη μιας μελέτης σκοπιμότητας για την ενεργειακή αναβάθμιση όλων των προσφυγικών και εργατικών κατοικιών στην ευρύτερη περιοχή του Ταύρου, του Μοσχάτου, της Καλλιθέας και του Δουργουτίου.
