Το μαρτύριο της σταγόνας πέρασε η Ελλάδα τον Οκτώβριο, καθώς σε πολλές περιοχές δεν έπεσε ούτε χιλιοστό βροχής, ενώ σχεδόν στο σύνολο της χώρας το νερό που έπεσε ήταν λιγότερο από το 10% του μέσου όρου της τελευταίας 15ετίας! Ενα χρόνο μετά τον κατακλυσμό του «Daniel» στη Θεσσαλία, κυριαρχεί εδώ και μήνες μια παρατεταμένη ξηρασία, που προκαλεί πολλά προβλήματα.
Στην Ισπανία είχε προηγηθεί μια πολύ έντονη και μεγάλης διάρκειας ξηρασία, πριν εκδηλωθούν οι ακραίες βροχοπτώσεις του καιρικού φαινομένου «Dana». Η αλληλουχία παρατεταμένης ξηρασίας και ραγδαίων βροχοπτώσεων, που στον συνδυασμό τους συμβάλλουν σε πλημμυρικά φαινόμενα, γίνεται ένα μοτίβο ολοένα και πιο συχνό σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής.
Μόνο ανησυχία προκαλεί η ακραία ξηρασία η οποία καταγράφηκε στην Ελλάδα τον Οκτώβριο που μόλις αποχαιρετήσαμε. Σύμφωνα με τα στοιχεία του meteo.gr, από τους 118 σταθμούς του δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στους 95 το ύψος βροχής ήταν μηδενικό ή ελάχιστο, μειωμένο κατά 80% έως 95% σχετικά με τις κανονικές τιμές του Οκτωβρίου. Σε Σπάρτη, Χανιά, Ιεράπετρα, Νάξο, Ρόδο δεν έπεσε σταγόνα βροχής όλο τον μήνα, σε Αλεξανδρούπολη, Πάτρα, Λαμία, Τήνο και Σάμο δεν πέρασε τη μονάδα, ενώ στην Αθήνα έπεσαν μόλις 1,6 χιλιοστά. Ακόμη και στη Ζαγορά του Πηλίου, που είναι εξαιρετικά βροχερός τόπος και έδαφος για σημαντικές καλλιέργειες, έπεσαν 11,2 χιλιοστά, με μέσον όρο 15ετίας τα 250,8 χιλ. Κάπως καλύτερη ήταν η κατάσταση σε δυτικές περιοχές της χώρας, όπως τα Ιωάννινα και η Κέρκυρα, όπου έπεσε το 26% και 29% των συνηθισμένων ποσοτήτων αντίστοιχα, ενώ μόνη εξαίρεση ήταν η Αμφιλοχία με 57,4 χιλιοστά (88% του μέσου όρου).
«Πρόκειται για ακραία χαμηλές τιμές, λαμβάνοντας υπόψη πως ο Οκτώβριος είναι συνήθως ένας βροχερός μήνας. Η ομοιομορφία και η ένταση του φαινομένου στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας προξενεί εντύπωση», σχολιάζει στην «Κ» ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Αστεροσκοπείο και επιστημονικά υπεύθυνος του meteo.gr. «Σε κανέναν σταθμό το μηνιαίο ύψος βροχής δεν ήταν υψηλότερο από τη μέση τιμή των τελευταίων 15 ετών». Οπως σημειώνουν οι ερευνητές του Αστεροσκοπείου, ο φετινός Οκτώβριος ήταν ο πιο ξηρός τουλάχιστον των τελευταίων 15 ετών που υπάρχουν συνεχόμενα στοιχεία, με εξαίρεση περιοχές της βορειοδυτικής Ελλάδας, όπως η Κέρκυρα και τα Ιωάννινα, όπου ήταν ο δεύτερος πιο ξηρός.
Η αλληλουχία ξηρασίας και έντονων βροχοπτώσεων, που στον συνδυασμό τους συμβάλλουν σε πλημμύρες, γίνεται ένα μοτίβο ολοένα και πιο συχνό λόγω κλιματικής αλλαγής.
Ας σημειωθεί πως είχε προηγηθεί ένας Σεπτέμβριος όπου οι βροχοπτώσεις ήταν επίσης περιορισμένες στην κεντρική, ανατολική και νότια χώρα και στα νησιά, ενώ πολύ υγρός ήταν μόνο στη Δυτική Ελλάδα. Σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Περιφέρεια Πελοποννήσου τα ύψη βροχής κινήθηκαν σε επίπεδα 45%-65% των μέσων όρων της 15ετίας.
Η πορεία των μειωμένων βροχοπτώσεων και της ξηρασίας στην Ελλάδα πηγαίνει αρκετούς μήνες πίσω, καθώς και ο φετινός Ιούνιος ήταν ιδιαίτερα άνυδρος (στην Αθήνα δεν έπεσε ούτε σταγόνα βροχής), ενώ και την περίοδο από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι και τον Μάιο του 2024 στους περισσότερους σταθμούς της χώρας τα ύψη βροχής ήταν μειωμένα έως και 50%. Η αυξανόμενη τάση ξηρασίας είναι ένα αρνητικό φαινόμενο, που επηρεάζει τα αποθέματα ύδατος στους ταμιευτήρες, στεγνώνει τον υδροφόρο ορίζοντα με επώδυνες επιπτώσεις στις αγροτικές καλλιέργειες, αυξάνει τον κίνδυνο διάβρωσης του εδάφους και ερημοποίησης.
Οσον αφορά τα προβλήματα στους ταμιευτήρες, αποκαλυπτική είναι η εικόνα της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, η οποία χρησιμοποιείται και για την ύδρευση της Αθήνας. Επεξεργάζοντας δορυφορικά δεδομένα η επιστημονική ομάδα του Climatebook κατέγραψε πως η συνολική έκταση της λίμνης έχει περιοριστεί σε περίπου 10,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα στις 25 Οκτωβρίου 2024, έναντι περίπου 14,8 τετ. χιλ. πέρυσι στις 20.10.2023. Πρόκειται για μία από τις μικρότερες εκτάσεις της λίμνης από το 2010, που υπάρχουν δορυφορικές εικόνες πολύ υψηλής ανάλυσης.
Προβλήματα
Η ανομβρία δημιουργεί πολλά και συγκεκριμένα προβλήματα. Χαρακτηριστική είναι η κατάσταση στην Αράχωβα, με την έντονη τουριστική κίνηση. Οπως δήλωσε στον ΣΚΑΪ ο δήμαρχος Διστόμου – Αράχωβας – Αντίκυρας, Γιάννης Σταθάς, η τελευταία βροχή έπεσε στις 10 Μαρτίου! Από τότε δεν έχει πέσει σταγόνα στην Αράχωβα. «Το Σαββατοκύριακο μεταφέραμε νερό από τον Μόρνο με υδροφόρες. Οταν έχεις 3.000 κόσμο τις καθημερινές και 30.000 το Σαββατοκύριακο, καταλαβαίνετε πως η κατανάλωση είναι πάρα πολύ μεγάλη και δεν μπορείς να το διαχειριστείς», είπε ο κ. Σταθάς. Η λειψυδρία εντείνει όλες τις πιέσεις, όπως τη βαριά τουριστική παρουσία (κάτι που γίνεται εμφανέστατο και στα νησιά), αλλά και τις δυσκολίες στον πρωτογενή τομέα.
