Μέσα Νοεμβρίου, η Μύκονος έχει μπει σε χειμερινούς ρυθμούς. Τα περισσότερα ξενοδοχεία και τα εμπορικά καταστήματα έχουν κλείσει. Ενα μεγάλο μέρος των μόνιμων κατοίκων του νησιού βρίσκεται σε διακοπές – είτε στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, είτε στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη, εκεί όπου έχει τώρα καλοκαίρι. Οι λιγοστοί τουρίστες και οι ντόπιοι συνυπάρχουν στα εστιατόρια και στα μπαρ που έχουν μείνει ανοιχτά – τα πολύβουα σοκάκια της Χώρας είναι πλέον εντελώς άδεια. Η κατάσταση στο νησί είναι από τώρα και για τους επόμενους 3-4 μήνες «οικογενειακή», μέχρι να ξεκινήσει η προετοιμασία της νέας σεζόν.
Αυτή την περίοδο επέλεξε το υπουργείο Περιβάλλοντος προκειμένου να παρουσιάσει στο νησί την πολυαναμενόμενη πρόταση για το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο της Μυκόνου, η οποία διατηρούνταν έως τώρα «επτασφράγιστο μυστικό». Δεν ήταν όμως η πρώτη επιλογή: η εκδήλωση είχε αρχικά προγραμματιστεί για τον περασμένο Ιούλιο, ανεβλήθη όμως λόγω της δολοφονίας του τοπογράφου Παναγιώτη Στάθη, που συνεργαζόταν στενά με τον Δήμο Μυκόνου για το νέο πολεοδομικό σχέδιο. Η ενεργός ανάμειξή του στον σχεδιασμό είναι κάτι που ακόμη και σήμερα αποτελεί θέμα συζήτησης στη Μύκονο.
Η χθεσινή παρουσίαση ήταν η πρώτη στον νέο κύκλο πολεοδομικών σχεδίων. Με δεδομένο ότι αφορά τη μία εκ των δύο ναυαρχίδων του τουρισμού (η Σαντορίνη θα ακολουθήσει), η κυβέρνηση έστειλε μια στρατιά από γενικούς γραμματείς (συνολικά από πέντε υπουργεία) και άλλα στελέχη της διοίκησης.
Η εκδήλωση όμως ήταν μάλλον δεδομένο ότι δεν θα είχε καλή εξέλιξη. Τους τελευταίους μήνες όλο το νησί «βοούσε» ότι επίκειται αύξηση των αρτιοτήτων ως μέσο περιορισμού της εκτός σχεδίου δόμησης, κάτι που σε ένα μέρος με τόσο υψηλές αξίες γης ισοδυναμεί με «πόλεμο». Περαιτέρω και ο ίδιος ο Δήμος Μυκόνου είχε έρθει σε σύγκρουση με την κεντρική κυβέρνηση για μια σειρά από θέματα, ενώ αυτό φάνηκε και από την προσφώνηση του δημάρχου Χρήστου Βερώνη. «Οι αιφνιδιασμοί και οι δυσάρεστες εκπλήξεις είναι συνεχείς. Είτε για τον 20 ευρώ κεφαλικό φόρο στην κρουαζιέρα, είτε για τις ρυθμίσεις του χωροταξικού του τουρισμού, είτε για την κατάργηση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης στις Κυκλάδες. Η στήριξη της πολιτείας είναι ανύπαρκτη», ανέφερε ο κ. Βερώνης. Παράλληλα προειδοποίησε ότι «η Μύκονος με το ισχύον πλαίσιο είναι αδόμητη κατά 53%. Ηδη έχει συντελεστεί μια εξοντωτική ρύθμιση εις βάρος της περιουσίας των Μυκονιατών και ελπίζουμε το πολεοδομικό σχέδιο να μην περιλαμβάνει τέτοιες αυθαιρεσίες».
Πηγαίνοντας από τις πολιτικές αυθαιρεσίες στις πολεοδομικές, ο γενικός γραμματέας Χωροταξίας Ευθύμης Μπακογιάννης, που ανέλαβε το (δύσκολο όπως αποδείχθηκε) έργο της παρουσίασης της μελέτης, ανέφερε ότι η παράνομη δόμηση στη Μύκονο είναι σχεδόν ίση με τη νόμιμη! Πιο συγκεκριμένα, στη Δημοτική Κοινότητα Μυκονίων αντιστοιχούν 111 τ.μ. κτιρίων σε κάθε μόνιμο κάτοικο, τα οποία ανεβαίνουν στα 198 τ.μ./κάτοικο αν συνυπολογιστεί η αυθαίρετη δόμηση, ενώ στην Ανω Μερά 119,2 τ.μ./κάτοικο, που ανεβαίνουν στα 184,6 τ.μ. αν συνυπολογιστούν τα αυθαίρετα. Ολα αυτά όταν ένα βιώσιμο όριο δόμησης σε νησί θεωρούνται τα 40-80 τ.μ./κάτοικο. «Μιλάμε για 100% παραπάνω δόμηση από τα αυθαίρετα, κάτι που βέβαια επηρεάζει τη φέρουσα ικανότητα», ανέφερε, σημειώνοντας ότι η κάλυψη του νησιού από κτίρια φθάνει στο εντυπωσιακό 5,9% για την Κοινότητα Μυκονίων (και το 2,5% στην Ανω Μερά), αποδεικνύοντας την υπερδόμηση του νησιού (λέξη την οποία ο κ. Μπακογιάννης δεν χρησιμοποίησε).
Ακολούθησε η παρουσίαση των τριών εναλλακτικών σεναρίων του πολεοδομικού σχεδίου, αλλά και της προτιμώμενης πρότασης. Η βασικότερη από τις αλλαγές αφορά την αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας για τις κατοικίες από τα 4 στα 8 στρέμματα και για τουριστικές εγκαταστάσεις από τα 10 στα 30 στρέμματα. Αντίστοιχα, ο συντελεστής δόμησης για τουριστικά καταλύματα μειώνεται από 0,15 σε 0,12 (στην τουριστική ζώνη, αντιστοιχώντας σε 150 κλίνες), έως 0,10 (στις υπόλοιπες ζώνες, αντιστοιχώντας σε 50 κλίνες).
Η βασικότερη από τις αλλαγές που προκρίνονται αφορά την αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας για τις κατοικίες.
Μάλιστα ο κ. Μπακογιάννης, σε συνέχεια των ανακοινώσεων που έκανε από το συνέδριο της ΚΕΔΕ ο υπουργός Περιβάλλοντος Θόδωρος Σκυλακάκης, εξήγγειλε νομοθετική ρύθμιση για τα «πολεοδομικά σχέδια – λάστιχο». Οπως ανέφερε, μετά από πέντε χρόνια η αρτιότητα του πολεοδομικού σχεδίου μπορεί να μειωθεί στο μισό και οι χρήσεις γης να επανεξεταστούν, εφόσον διαπιστωθεί ότι έχουν εκτελεστεί τα προτεινόμενα από το πολεοδομικό σχέδιο έργα υποδομής (ταυτίζοντας έτσι τη φέρουσα ικανότητα ενός τόπου με τη δυνατότητα επίλυσης κάποιων από τα ζητήματα που προκαλεί η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού). Μάλιστα, ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος ανακοίνωσε ότι δημιούργησε στην περιφέρεια μια νέα διεύθυνση για τη φέρουσα ικανότητα, η οποία και θα πιστοποιεί την προαναφερθείσα εκτέλεση των έργων υποδομής, κάτι που θα ισοδυναμεί με αύξηση της φέρουσας ικανότητας.
Για το πρόβλημα της κατοικίας στο νησί ο κ. Μπακογιάννης ανέφερε ότι μετά τη θεσμοθέτηση του ειδικού πολεοδομικού σχεδίου προτείνεται να μη δοθεί καμία νέα άδεια για βραχυχρόνια μίσθωση, ενώ θα οριστούν τρεις περιοχές για κοινωνική κατοικία (από τον δήμο ή ιδιώτες) με μικρή αρτιότητα (2 στρ.). Και θα γίνουν περιορισμένες επεκτάσεις των οικισμών, κυρίως στην Ανω Μερά (κατά 363 στρ.) και στη Χώρα (κατά 118 στρ.), ενώ θα προβλεφθούν χώροι για τις αναγκαίες υποδομές. Να σημειωθεί ότι η παλαιά («καφέ») αδόμητη ζώνη θα επιτραπεί εν μέρει να χτιστεί, καθώς τμήμα της θα συμπεριληφθεί στις αγροτικές εκτάσεις, όπου επιτρέπονται η κατοικία και ο ήπιος τουρισμός.
Αποδοκιμασίες
Η αναφορά και μόνον της αύξησης της αρτιότητας για την κατοικία από τα 4 στα 8 στρέμματα αρκούσε για να ξεσπάσει στην αίθουσα της εκδήλωσης «μάχη». Ο κ. Μπακογιάννης έγινε αντικείμενο έντονων αποδοκιμασιών, έως και λεκτικών επιθέσεων (καταφέρνοντας με αξιοθαύμαστο τρόπο να διατηρήσει την ψυχραιμία του), με τους παρευρισκομένους να υποστηρίζουν ότι αυτή η ρύθμιση είναι εξοντωτική για τη μεσαία τάξη του νησιού και έχει στόχο να εξυπηρετήσει μεγάλα συμφέροντα. «Σπίτια δεν έχει το νησί, όχι ξενοδοχεία», «οι Μυκονιάτες φεύγουν επειδή δεν βρίσκουν σπίτι», «κουρσεύετε τις ζωές μας», «ξεπουλάτε τη χώρα», ήταν μερικά από όσα ακούστηκαν.
Αυτή την άποψη υποστήριξε και ο δήμαρχος Μυκόνου, ο οποίος αποχώρησε πριν από το τέλος της εκδήλωσης ακολουθούμενος από το μεγαλύτερο μέρος των παρευρισκομένων. «Οι ντόπιοι καλούνται να πουλήσουν για να έρθει κάποιος να τα “μαζέψει” στη μισή τιμή», υποστήριξε. Αλλοι παρευρισκόμενοι κατηγόρησαν το ΥΠΕΝ ότι η πρόταση της μελέτης δεν ήταν τόσο μυστική, καθώς στις περιοχές που προτείνονται επεκτάσεις των οικισμών έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα σημαντικές αγοραπωλησίες γης. «Καταλαβαίνω ότι δεν θεωρείτε ότι υπάρχει άλλο πρόβλημα στο νησί, εκτός από τα 4 στρέμματα», ανέφερε ο κ. Μπακογιάννης, για να εισπράξει ακόμη μερικές αποδοκιμασίες.
Κατά τα λοιπά, η πρόταση του πολεοδομικού σχεδίου αναρτήθηκε στην ειδική πλατφόρμα του ΥΠΕΝ. Οπως ανέφερε σε όλους τους τόνους ο κ. Μπακογιάννης, η πρόταση δεν είναι τελική, αλλά θα διαμορφωθεί έως τον Μάρτιο, οπότε και θα δοθεί σε διαβούλευση, με στόχο να κατατεθεί στο ΣτΕ έως τις αρχές Ιουλίου του 2025.
