Θα μπορούσε η καταστροφή στην Κεφαλονιά να αποτελέσει ευκαιρία για να προστατευθεί η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του νησιού και να «σβήσουν» ορισμένες αποτυχημένες επεμβάσεις του παρελθόντος; Το υπουργείο Περιβάλλοντος επεξεργάζεται τη δημιουργία ενός νέου προτύπου μορφολογικών κανόνων για το νησί, σύμφωνα με το επιτυχημένο παράδειγμα της Νέας Φιλαδέλφειας. Επιπλέον, με ειδική ρύθμιση σκοπεύει να διοχετεύσει άμεσα στον δήμο τις εισπράξεις από τα αυθαίρετα που δηλώνονται στο νησί, για να καλυφθούν ανάγκες σε κοινόχρηστους χώρους και «πράσινες» υποδομές.
Οι σεισμοί στην Κεφαλονιά έχουν προκαλέσει μεγάλες ζημιές στο Ληξούρι και στα χωριά του δυτικού τμήματος. Οι ζημιές δεν είναι τέτοιες που να απαιτούν ένα εκτεταμένο πρόγραμμα στεγαστικής αποκατάστασης, ωστόσο η καταστροφή δίνει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη θέσπιση κάποιων νέων αρχιτεκτονικών / πολεοδομικών κανόνων, που θα βοηθήσουν να βελτιώσει στο μέλλον το νησί την εικόνα των οικισμών του. «Εξετάζουμε τρόπους ώστε μέσα από την καταστροφή να βγει κάτι καλό, κάτι όμορφο για την περιοχή», λέει στην «Κ» ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σταύρος Καλαφάτης. «Μέσα στο επόμενο διάστημα θα επεξεργαστούμε τη δημιουργία ενός προτύπου με μορφολογικούς κανόνες για το νησί, με τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και των επιστημόνων. Θα κινηθούμε στο επιτυχημένο παράδειγμα της Νέας Φιλαδέλφειας».
Επιπλέον, το υπουργείο Περιβάλλοντος αναζητεί τρόπους οικονομικής ενίσχυσης του δήμου. «Με ρύθμιση που θα προωθήσουμε άμεσα, όλα τα πρόστιμα από τα αυθαίρετα του νησιού που δηλώνονται στον Ν. 4178/13 θα ξαναγυρίζουν στο νησί με τη μορφή “πράσινων” έργων», λέει ο κ. Καλαφάτης.
Οι χρήσεις γης
Το 2011, το υπουργείο ανέθεσε μορφολογικές μελέτες για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων ανά νομό σε όλη τη χώρα. Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Λαγός, μαζί με τον συνάδελφό του Χρήστο Κουτάκο έχουν αναλάβει τη μελέτη για την Κεφαλονιά. «Υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν σε δεύτερη φάση στην Κεφαλονιά», λέει ο κ. Λαγός στην «Κ». «Το νησί έχει ήδη μορφολογικούς κανόνες χάρη σε ένα προεδρικό διάταγμα του 1985 και μια σειρά νομαρχιακών αποφάσεων, ωστόσο το πλαίσιο αυτό χρειάζεται επικαιροποίηση και εκσυγχρονισμό. Επίσης, λείπει από το νησί ένα συνολικό χωροταξικό πλαίσιο, που να ρυθμίσει της χρήσεις γης όχι μόνο στις τουριστικές περιοχές, αλλά σε όλες τις κρίσιμες ζώνες. Το νησί δεν είναι μόνο τουρισμός. Εχει θαυμάσια κτηνοτροφία, έχει γεωργία με εξαίσια τοπικά προϊόντα. Οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να υποστηριχθούν και από την οργάνωση των χρήσεων γης του νησιού».
Σύμφωνα με τον κ. Λαγό, η Κεφαλονιά προσφέρει και ορισμένες μοναδικές ευκαιρίες. «Στην Κεφαλονιά υπάρχουν πολλοί εγκαταλελειμμένοι οικισμοί, όπως η Φάρσα, τα Φραγκάτα… Χωριά που έχουν εγκαταλειφθεί μετά τον σεισμό του ’53 και δεν επανακατοικήθηκαν, σε ωραίες τοποθεσίες. Θα μπορούσε να γίνει μια επιλογή και να ανακατασκευαστούν ένας ή δύο οικισμοί στην αρχική τους μορφή, κάτι ανάλογο με τον Παλαιό Παντελεήμονα στην Πιερία. Χρειάζονται ιδέες και αφοσίωση».
Το πιο πρόσφατο και επιτυχημένο παράδειγμα πολεοδομικών παρεμβάσεων ύστερα από σεισμό είναι εκείνο της Νέας Φιλαδέλφειας. Στον σεισμό του 1999, περίπου 400 από τα προσφυγικά σπίτια της περιοχής κατέρρευσαν ή χαρακτηρίστηκαν «κόκκινα». Ο δήμος πρότεινε στο ΥΠΕΧΩΔΕ τη μετατροπή του προσφυγικού οικισμού σε «παραδοσιακό», χαρακτηρισμός που συνδέεται με τη θέσπιση αυστηρών αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών περιορισμών, όπερ και εγένετο το 2001. Σήμερα, ο προσφυγικός οικισμός θεωρείται το καλύτερο κομμάτι της Νέας Φιλαδέλφειας.
