Τίποτα δεν θυμίζει την κατάσταση που επικρατούσε εδώ τρία χρόνια πριν. Στην εθνική οδό Αλεξανδρούπολης – Ορεστιάδας δεν συναντάς πλέον ομάδες νεοεισερχόμενων Αφροασιατών, που αυθημερόν αφήνονταν ελεύθεροι και κατηφόριζαν πεζή προς τους σταθμούς των ΚΤΕΛ και του ΟΣΕ. Τα ημιυπαίθρια κρατητήρια των τμημάτων συνοριακής φύλαξης είναι σχεδόν άδεια. Ελάχιστα είναι και τα ίχνη στην ελληνική όχθη του ποταμού, τα πεταμένα ρούχα, τα σκισμένα έγγραφα, οι πλαστικές σακούλες.
Στα απέραντα χωράφια της περιοχής κυριαρχεί αυτή την εποχή το κίτρινο του ηλιοτρόπιου. Υπάρχει αυξημένη τουριστική κίνηση λόγω και της καλοκαιρινής περιόδου, κυρίως στην Αλεξανδρούπολη. Αρκετοί Τούρκοι μεσαίων οικονομικών στρωμάτων αλλά και Βούλγαροι, Σέρβοι και Ρουμάνοι καταφτάνουν για τις καλοκαιρινές διακοπές τους, για θάλασσα και φρέσκο ψάρι, τονώνοντας την τοπική οικονομία.
Σ’ αυτό συμβάλλουν και οι εκατοντάδες αστυνομικοί που έχουν αποσπαστεί εδώ για τη φύλαξη των συνόρων με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Πριν από ένα χρόνο ήταν κοντά στους 2.000, ενώ σήμερα έχουν παραμείνει 670. Διαμένουν σε ξενοδοχεία της επιλογής τους και λαμβάνουν γύρω στα 1.000 ευρώ επιπλέον το μήνα. Είναι άλλωστε καθημερινά ορατοί στις αλλεπάλληλες βάρδιες στα ΣΤΕΚ (Σημεία Τακτικού Ελέγχου Κίνησης), στα αστυνομικά μπλόκα που στήνονται στους οδικούς κόμβους και στα προσφιλή ποτάμια-περάσματα.
Ανιχνευτής καρδιακών παλμών
Ο συνοριακός σταθμός των Κήπων έχει εφοδιαστεί με ανιχνευτή καρδιακών παλμών. Ολοι οι επιβάτες υποχρεώνονται πλέον να εξέλθουν από τα οχήματα, τα οποία ελέγχονται, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν από τα κυκλώματα διακίνησης οι προσφιλείς έως πρόσφατα κρύπτες στα αμαξώματα και να ανθήσει η μέθοδος των πλαστών εγγράφων, όπως απέδειξε η πρόσφατη εξάρθρωση δικτύου Γεωργιανών, στο οποίο συμμετείχαν και κάποιοι επίορκοι αστυνομικοί.
Στο ποτάμι έχουν αυξηθεί οι πλωτές περιπολίες. Σε κάποια απ’ αυτές στη Μάνδρα συνάντησα ξανά, ύστερα από τρία χρόνια, τον Τάσο και τον Παναγιώτη από την Ειδική Ομάδα Δίωξης Λαθρομετανάστευσης, που έχουν μπει στο στόχαστρο των διακινητών λόγω της δράσης τους.
Ο φράχτης στο προγεφύρωμα Κάραγατς καλύπτει και τα 12,5 χιλιόμετρα των χερσαίων συνόρων. Στην πυραμίδα 16 μάς συνόδευσαν ο συνταγματάρχης του στρατού Γιάννης Τριάντης και ο αντισυνταγματάρχης Νίκος Κολέτσης. Πρακτικά, από τότε που κατασκευάστηκε ο φράχτης μηδενίστηκε από εδώ η παράνομη είσοδος. Είναι εξοπλισμένος με 20 μικρές κάμερες και 3 μεγαλύτερες, που καλύπτουν όλη την περιοχή και μεταδίδουν ζωντανά εικόνα στο Κέντρο Επιτήρησης Χερσαίων Συνόρων στη Νέα Βύσσα Ορεστιάδας. Τρεις μεγάλες κάμερες έχουν τοποθετηθεί και στο ποτάμι και ήδη γίνονται ενέργειες για να καλυφθεί όλο το μήκος του ποταμού.
Ζωντανή εικόνα στην Κατεχάκη
Στο επιχειρησιακό κέντρο μάς ξενάγησε ο αστυνόμος Θανάσης Μανταρλής. Εδώ λειτουργεί το Σύστημα Αυτόματης Παρακολούθησης Συνόρων, που μεταδίδει ζωντανά εικόνα και στην Κατεχάκη. Σχεδιάστηκε από το ΕΜΠ, ενώ προγραμματίζονται άλλο ένα στο Διδυμότειχο και άλλα τρία στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Τέσσερις αστυνομικοί στη μικρή αίθουσα, ανάμεσα στα χωράφια με τα φρεσκομαζεμένα σκόρδα, παρακολουθούν τις οθόνες, εστιάζουν όπου παρατηρούν κάποια κίνηση μέσα στα τουρκικά όρια και ειδοποιούν σχετικά τις τουρκικές αρχές με τις οποίες συνεργάζονται σε 24ωρη βάση. Σε επιφυλακή είναι και το Λιμενικό, καθώς από πέρυσι έχουν αρχίσει να εισέρχονται παράνομα μετανάστες από τον Αίνο (παράκτια περιοχή ανατολικά του Δέλτα) και μέσω θαλάσσης βγαίνουν συνήθως στη γειτονική Σαμοθράκη αλλά και στην Αλεξανδρούπολη. Το λαθρεμπόριο ανθεί έτσι κι αλλιώς στην παραμεθόριο. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στην Αλεξανδρούπολη εξαρθρώθηκε δίκτυο που είχε φέρει παράνομα από την Τουρκία ενάμιση τόνο όστρακα στην περιοχή του Μαΐστρου.
Συνέντευξη: Υποστράτηγος Ιωακείμ Τσουκνάδης
Α΄ βοηθός του γενικού επιθεωρητή του Κλάδου Αλλοδαπών και Συνόρων
Πότε και για ποιους λόγους ξεκίνησε η επιχείρηση «ΑΣΠΙΔΑ»;
Είχαμε φτάσει στο σημείο να περνούν από τον Εβρο 300 και 400 άτομα κάθε μέρα, όσοι δηλαδή είναι οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού. Μας έβλεπαν στην οριογραμμή και δεν σταματούσαν, έρχονταν κατά πάνω μας. Αυτό συνέβαινε γιατί αυθημερόν έπαιρναν το χαρτί και έφευγαν ελεύθεροι, είχαν την ευκαιρία να πάνε όπου θέλουν. Στις 4 Αυγούστου 2012 αποφασίστηκε να πραγματοποιηθούν η επιχείρηση «Ξένιος Ζευς» στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι εξονυχιστικοί έλεγχοι και οι συλλήψεις των παράνομα διαμενόντων μεταναστών και η επιχείρηση «ΑΣΠΙΔΑ» στον Εβρο, για να αποτραπεί ο μεγάλος αριθμός όσων έμπαιναν στο έδαφος της χώρας. Πάνω από 1.800 αστυνομικοί μεταφέρθηκαν στον Εβρο, διαμοιράστηκαν και εκτελούσαν υπηρεσίες στις δύο αστυνομικές Διευθύνσεις Αλεξανδρούπολης και Ορεστιάδας, καθώς και ορισμένοι στη δεύτερη ζώνη, για να κάνουν ελέγχους στους διερχομένους, και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Το 2013 η μείωση των παράνομων εισόδων από τον Εβρο έφτασε το 96,4%! Από 30.427 που ήταν το 2012 μειώθηκαν στους 1.109 το 2013.
Υπήρξε ενίσχυση και σε τεχνικά μέσα;
Ασφαλώς. Ενισχυθήκαμε με τεχνικά μέσα απ’ όλη την Ελλάδα, με ειδικά αυτοκίνητα, με τζιπ, με θερμικές κάμερες, με κιάλια μακράς επιτήρησης, με διόπτρες νυκτός, αστυνομικούς σκύλους και βάρκες. Απλωθήκαμε σε όλο το μήκος του νομού, πύκνωσαν οι περιπολίες στο ποτάμι και με την ολοκλήρωση της κατασκευής του φράχτη στην περιοχή της Ορεστιάδας το χειμώνα του 2012 σταμάτησε η είσοδος από ένα σημείο απ’ το οποίο έμπαινε πανεύκολα πάρα πολύς κόσμος τα προηγούμενα χρόνια. Από τη στιγμή που φτιάχτηκε ο φράχτης και λειτούργησε το σύστημα επιτήρησης με κάμερες, η αποστολή μας έγινε ευκολότερη. Μόλις εντοπιστούν, επεμβαίνουν οι περιπολίες και αποτρέπεται η είσοδος στη χώρα.
Τι άλλαξε στον τρόπο διαχείρισης;
Αποφασίστηκε όποιος εισέρχεται παράνομα στη χώρα να κρατείται έως ότου απελαθεί. Αυτό ήταν καθοριστικό, επειδή αυτοί που ήθελαν να μπουν, όταν έβλεπαν ότι μπορεί να συλληφθούν, δεν περνούσαν, αφού ήξεραν ότι θα κρατηθούν μέχρι να απελαθούν. Ταυτόχρονα φτιάχτηκαν Κέντρα Κράτησης στην Αμυγδαλέζα, στην Κόρινθο, στο Παρανέστι Δράμας, στην Ξάνθη, στην Κομοτηνή και στο Φυλάκιο της Ορεστιάδας.
Τελευταία, όμως, παρουσιάζεται μια μικρή αύξηση των εισερχομένων…
Τα προβλήματα είναι υπαρκτά. Υπάρχει το πρόβλημα της Συρίας, βλέπουμε ότι και στο Αφγανιστάν τα πράγματα είναι δύσκολα, τελευταία ανησυχούμε και για το Ιράκ. Η παράνομη μετανάστευση είναι ένα σοβαρό θέμα για το οποίο η παγκόσμια κοινότητα ενδιαφέρεται να βρει λύσεις.
Οι κάμερες καλύπτουν όλη την οριογραμμή;
Καλύπτουν το χερσαίο τμήμα και ένα τμήμα στα βόρεια του ποταμού. Ηδη έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες και για το νότιο τμήμα του Εβρου και επίκειται ο διαγωνισμός. Αποτελούν μέρος του Συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Συνόρων, το οποίο θα επεκταθεί και στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Υπάρχουν και οι μικρές φορητές κάμερες που έχουν τα αστυνομικά αποσπάσματα. Μόλις τους εντοπίσουμε να κινούνται στο τουρκικό έδαφος, ειδοποιούμε τις τουρκικές αρχές, με τις οποίες από το Μάιο του 2011 υπάρχει καλή συνεργασία, τους δίνουμε το στίγμα και αυτοί τους συλλαμβάνουν. Αν τυχόν καταφέρουν να πλησιάσουν τα σύνορα, στέλνουμε επιτόπου αστυνομικές δυνάμεις με φάρους και σειρήνες, οπότε απομακρύνονται γιατί δεν θέλουν να συλληφθούν. Από εκεί και πέρα, όσοι μπουν μέσα συλλαμβάνονται και κρατούνται μέχρι να απελαθούν, με εξαίρεση τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όσους αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες, όπως οι Σύριοι και κάποιες άλλες εθνικότητες.
Τελευταία έρχονται στην περιοχή και μέσω θαλάσσης; Μέσω θαλάσσης έρχονται σε ολόκληρη τη χώρα. Εδώ το φαινόμενο πρωτοπαρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 2013, όταν μπήκαν σε κάποιες περιπτώσεις στη Σαμοθράκη και την Αλεξανδρούπολη. Η ιδιομορφία κοντά στο Δέλτα είναι ότι τα νερά είναι πολύ ρηχά, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πλησιάσει ούτε το σκάφος του Λιμενικού, ούτε με τα πόδια μπορείς να προσεγγίσεις. Εχουμε βάλει ένα βαν με θερμική κάμερα που σαρώνει όλη τη θαλάσσια περιοχή, ενώ ένα πλωτό επιτηρεί τις εκβολές του Δέλτα.
Είναι αλήθεια ότι αυξήθηκαν οι ροές προς τη Βουλγαρία;
Βεβαίως. Οταν φτιάχτηκε ο δικός μας φράχτης, το μεγάλο κύμα κατευθύνθηκε στη Βουλγαρία, με αποτέλεσμα να εφαρμοστεί και εκεί επιχείρηση «ΑΣΠΙΔΑ» με 1.400 αστυνομικούς. Το εύρος των βουλγαροτουρκικών συνόρων είναι πολύ μεγάλο, έχουν όμως καλό σύστημα επιτήρησης. Τώρα άρχισαν και αυτοί να κατασκευάζουν φράχτη, ο οποίος θα επεκταθεί τμηματικά σε όλο το μήκος των συνόρων.
