Ο Λάρι Σάνγκερ, συνιδρυτής της Wikipedia, που βρέθηκε στην Αθήνα το περασμένο Σαββατοκύριακο για να μιλήσει στο συνέδριο επιχειρηματικότητας «Disrupt, StartUp, ScaleUp» στο Μέγαρο Μουσικής, δεν είναι χαρούμενος με την εξέλιξη του πιο διάσημου δημιουργήματός του. «Επειδή όλοι επιμελούνται το ίδιο κείμενο, τα αποτελέσματα είναι συνάρτηση των ικανοτήτων του πιο πρόσφατου επιμελητή», δηλώνει στην «Κ».
Ο Σάνγκερ εγκατέλειψε τη Wikipedia το 2002 – τον επόμενο χρόνο από την επίσημη παρουσίασή της. Αυτές τις μέρες, μεταξύ πολλών άλλων, έχει βάλει στόχο να λύσει το πρόβλημα της παραγωγής περιεχομένου υψηλής ποιότητας από πολλαπλές πηγές (crowd-sourcing) – το πρόβλημα που, στα μάτια του, δεν μπόρεσε να λύσει η πιο γνωστή εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου.
Το εγχείρημα ονομάζεται infobitt.com και εστιάζει στον τομέα της ενημέρωσης. Οπως και στη Wikipedia, o Σάνγκερ θέλει να τιθασεύσει την ενέργεια του διαδικτυακού πλήθους, αλλά για την παρουσίαση και την αξιολόγηση των ειδήσεων. Το μοντέλο του infobitt «διαφέρει επειδή η μονάδα συνεισφοράς δεν είναι ένα ολόκληρο λήμμα, αλλά μία πρόταση, που είναι πιο ανταλλάξιμη, πιο ευκίνητη, που μπορεί πιο εύκολα να βαθμολογηθεί». Αυτό –όταν τελειοποιηθεί το λογισμικό– «θα μας επιτρέψει μέσω ανταγωνισμού να δημιουργήσουμε την καλύτερη εκδοχή του κάθε γεγονότος. Ετσι, όλα τα γεγονότα που θα βλέπετε στην πρώτη σελίδα, όταν φτάσουμε σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, θα είναι “νικητές” από άποψη ποιότητας». Επιπλέον, «θα μπορούμε να ταυτοποιούμε τμήματα του περιεχομένου που είναι προβληματικά και να τα διαγράφουμε εύκολα και γρήγορα, αλλά και δημοκρατικά, χωρίς να προκαλούμε μεγάλη αναταραχή στην κοινότητα [χρηστών]».
Ο Σάνγκερ έχει γράψει για την εκπληκτική καινοτομία που είναι η δυνατότητα άμεσης πληροφόρησης για όσα παρέχει το Διαδίκτυο. Τον ανησυχεί ωστόσο το ενδεχόμενο η αμεσότητα της πληροφόρησης να υπονομεύει την απόκτηση γνώσης; «Σήμερα είναι πλέον κοινοτοπία να πεις ότι το Διαδίκτυο αποσπά την προσοχή μας. Ωστόσο δεν έχουμε κάνει κάτι γι’ αυτό, ούτε το θεωρούμε ιδιαίτερο θέμα. Το πρόβλημα δεν είναι η ποσότητα της πληροφορίας. Είναι ότι δεν είναι οργανωμένη, επιμελημένη, κατηγοριοποιημένη. Αυτό είναι το πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει το infobitt, σε σχέση τουλάχιστον με τις ειδήσεις».
Ο Αμερικανός διαδικτυακός επιχειρηματίας και συγγραφέας, που έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με τη φύση της γνώσης και τη φιλοσοφία της εκπαίδευσης, αποχώρησε από τη Wikipedia κυρίως γιατί θεωρούσε ότι δεν
έδειχνε τον απαιτούμενο σεβασμό στους ειδικούς. Πόσο ανατρεπτική για την εξουσία των ειδικών θεωρεί ότι είναι η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της δημοσιογραφίας των πολιτών; Εχει γείρει υπερβολικά η πλάστιγγα εναντίον τους σε σχέση με την προ Διαδικτύου εποχή;
«Πολύ σύνθετη ερώτηση. Θα έλεγα ότι όταν τα Μέσα παράγονται από ερασιτέχνες, η εξουσία των ειδικών δεν δέχεται τόσο επίθεση, όσο αγνοείται. Αλλά η Wikipedia απαιτεί τα γεγονότα που παραθέτει να έχουν αξιόπιστες πηγές, άρα δεν είναι αδύνατο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η δημοσιογραφία των πολιτών να σχεδιάζονται με τρόπο που να ωφελείται από τις απόψεις των ειδικών». Αυτό είναι και το όραμα του Σάνγκερ για το infobitt: «Αν οργανωθεί σωστά, μία μεγάλη διαδικτυακή κοινότητα –και μόνον αυτή– μπορεί να πετύχει τα οφέλη του σεβασμού της γνώσης των ειδικών καλύτερα από τα παραδοσιακά ΜΜΕ».
Ο 46χρονος Σάνγκερ, διδάκτωρ φιλοσοφίας, έχει ασχοληθεί στα γραπτά του με ζητήματα όπως η υπονόμευση της ατομικής ελευθερίας από ένα κράτος που διαρκώς διευρύνει το πεδίο δραστηριοτήτων του – πάντα, θεωρητικά τουλάχιστον, για το καλό των πολιτών του. Τον απασχολεί η απειλή προς την ελευθερία επιλογής που συνεπάγονται εξελίξεις όπως το Διαδίκτυο των πραγμάτων, που θα αυξήσει εκθετικά τις δυνατότητες παρακολούθησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς;
«Είναι σίγουρα ανησυχητικό», απαντά. «Υπάρχουν κάποιοι που δεν μας εμπιστεύονται να φροντίσουμε και να παίρνουμε αποφάσεις για τον εαυτό μας. Η αξία της αυτονομίας δεν έχει θέση στους υπολογισμούς τους.
Τέτοιου είδους ανερυθρίαστοι κρατιστές πρέπει να έχουν ενθουσιαστεί με τις δυνατότητες να χρησιμοποιήσουν το Διαδίκτυο των πραγμάτων για να μας σώσουν από τους εαυτούς μας με νέους και καλύτερους τρόπους».
Ο Αριστοτέλης και η υγιής κοινωνία
O Σάνγκερ, ωστόσο, δεν θεωρεί ότι ευθύνεται η ίδια η ψηφιακή τεχνολογία για την κατάχρησή της, ούτε πιστεύει ότι η απειλή κατά των κεντρικών αξιών του δυτικού πολιτισμού –της αυτονομίας του ατόμου και της ατομικής ελευθερίας– προέρχεται αποκλειστικά από την τεχνολογία. Μία άλλη εξέλιξη που θεωρεί ιδιαίτερα προβληματική είναι η παρακμή της κλασικής εκπαίδευσης. «Είμαι θιασώτης των κλασικών σπουδών, της μελέτης των καλύτερων από όσα έχουν γίνει αντικείμενα στοχασμού ή έχουν ειπωθεί, κατά τη φράση του Μάθιου Αρνολντ», εξηγεί. «Πάρα πολλοί δάσκαλοι και άνθρωποι που διαμορφώνουν τη διδακτέα ύλη είναι ευτυχείς με την ιδέα τού να μη μαθαίνουμε τίποτα για τον Αριστοτέλη και τις αρετές, ή τον Λοκ και τη θεωρία φυσικών δικαιωμάτων. Οι ανθρωπιστικές και οι κλασικές σπουδές στηρίζουν τον ατομικισμό και τα ατομικά δικαιώματα. Οσοι δεν έχουν τέτοια παιδεία, δεν έχουν τα εφόδια να υπερασπιστούν τα φιλελεύθερα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού». Εμπνευσμένος από τον Αριστοτέλη, καταλήγει: «Θα ήθελα να επιστρέψουμε στη μελέτη των παραδοσιακών ατομικών αρετών, όπως το θάρρος, η αυτοθυσία και η σκληρή δουλειά. Είναι εξίσου σημαντικές για μια υγιή κοινωνία όσο και οι κοινωνικές αρετές, όπως η ισότητα».
