Στο σημείο μηδέν επιστρέφει για ακόμα μία φορά η υπόθεση της ανάπλασης του Φαληρικού Ορμου. Μετά την απένταξη του έργου από το νέο ΕΣΠΑ τον περασμένο Δεκέμβριο και με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν κρατικοί πόροι για να πραγματοποιηθεί, το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε να προχωρήσει στον συνολικό ανασχεδιασμό του. Ο αναπλ. υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης υποστηρίζει ότι η υπερυψωμένη παραλιακή λεωφόρος θα πρέπει να «αφαιρεθεί» εντελώς και ο δρόμος να επανέλθει στο επίπεδο του εδάφους. Επίσης τάσσεται υπέρ της κατάργησης των περισσότερων από τα κτίρια που είχαν σχεδιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι η μελέτη που χρηματοδότησε το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με 3 εκατ. ευρώ δεν πρόκειται να αξιοποιηθεί.
Μιλώντας στην «Κ», ο αναπλ. υπουργός Περιβάλλοντος προαναγγέλλει τον συνολικό ανασχεδιασμό της περιοχής του Φαληρικού Ορμου, για τρίτη φορά μέσα σε μία δεκαπενταετία. «Πρόκειται για μια υπέροχη έκταση.
Πρέπει όμως να δούμε τι ακριβώς θέλουμε να κάνουμε. Εχουμε πάψει να οραματιζόμαστε», λέει. «Ο χώρος περιλαμβάνει τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις (σ.σ.: τη ναυταθλητική μαρίνα και τα γήπεδα Beach Volley και Tae Kwon Do), που καταλαμβάνουν συνολικά 2.500 τετραγωνικά μέτρα. Πρόκειται για κτίρια που είναι σήμερα άδεια και ρημάζουν. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, γιατί πρέπει να χτιστούν επιπλέον 4.500 τετραγωνικά, όπως προβλέπει η μελέτη. Τα υπάρχοντα επαρκούν».
Αν καταργηθούν, λοιπόν, οι προβλεπόμενες χρήσεις (λ.χ. εστίασης), τότε από πού θα προκύψουν έσοδα για τη συντήρηση του χώρου; «Νομίζω ότι το κόστος συντήρησης των δημόσιων χώρων περιβάλλεται από έναν μύθο. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί πρέπει να ιδιωτικοποιούμε ελεύθερους χώρους και να συνάπτουμε πολύ ακριβές συμβάσεις για το πράσινό τους. Τι έχουν αποδώσει στο Δημόσιο τα κτίρια του Tae Kwon Do και του Beach Volley; Τίποτα. Επομένως ας χρησιμοποιήσουμε αυτά και ας προβλέψουμε για τη δημιουργία ενός τέτοιου είδους πάρκου, που δεν θα είναι ανέφικτο να συντηρηθεί».
Τι επιδιώκουν τώρα
Σύμφωνα με τον κ. Τσιρώνη, οι μελέτες που εκπονήθηκαν με χρηματοδότηση από το Ιδρυμα Στ. Νιάρχος (με επίβλεψη από τον Ρέντσο Πιάνο, λόγω της γειτνίασης με το υπό κατασκευή Κέντρο Πολιτισμού), πάσχουν σε τρία σημεία. Εκτός από το κομμάτι που αφορά τον δομημένο χώρο, προβληματική θεωρεί ότι είναι η διατήρηση, έστω και με την υψομετρική της υποβάθμιση (και μερική κάλυψη), της παραλιακής λεωφόρου.
«Πρέπει να αποκατασταθεί η επαφή του Νέου Φαλήρου και του Μοσχάτου με τη θάλασσα. Αυτό δεν θα γίνει με την παραλιακή λεωφόρο κρυμμένη κάτω από έναν τεράστιο λόφο 13 μέτρων, όπως προβλέπει η νέα μελέτη. Πιστεύω ότι η υπερυψωμένη λεωφόρος πρέπει να καταργηθεί και να έλθει στο επίπεδο του εδάφους, με διαπλάτυνση της παλαιάς παραλιακής. Εξάλλου ο δρόμος δεν χρειάζεται να έχει τόσες λωρίδες. Χρειάζεται μια νέα κυκλοφοριακή μελέτη».
Τέλος, σύμφωνα με τον αναπλ. υπουργό Περιβάλλοντος, τα όποια έργα θα λάβουν υπόψη τους τις ανάγκες αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής. Να σημειωθεί ότι τα απαραίτητα έργα ήταν το μόνο που διασώθηκε από το πακέτο των μελετών του Ιδρύματος Στ. Νιάρχος και εντάχθηκε προς χρηματοδότηση στο νέο ΕΣΠΑ μέσω του ΠΕΠ Αττικής. «Θα επιδιώξουμε την ένταξη της νέας μελέτης ανάπλασης στο νέο ΕΣΠΑ.
Ο Φαληρικός Ορμος παραμένει έργο προτεραιότητας για εμάς. Η παραλία θα αποδοθεί στους πολίτες, με παράλληλη επίλυση των κυκλοφοριακών ζητημάτων και του προβλήματος πλημμύρας της περιοχής», υποστηρίζει.
Εφόσον η πρόταση του υπουργείου Περιβάλλοντος προωθηθεί (γιατί η απόσταση ανάμεσα στις προθέσεις και την πράξη είναι μεγάλη), θα πρόκειται για την τρίτη μελέτη ανάπλασης του Φαληρικού Ορμου μέσα σε 15 χρόνια. Των μελετών που χρηματοδότησε το Ιδρυμα Στ. Νιάρχος, με προτροπή του υπουργείου Περιβάλλοντος (ώστε το έργο να προλάβει να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ), είχε προηγηθεί μελέτη ομάδας διακεκριμένων επιστημόνων, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Η μελέτη δεν εφαρμόστηκε ποτέ και ο δεκαπενθήμερος καλλωπισμός του «Ολυμπιακού Πόλου Φαλήρου» καλύφθηκε με μερικά φυτά, που ξεράθηκαν πριν τελειώσει το καλοκαίρι του 2004.
Οι χαμένες ευκαιρίες αναγέννησής του
Οταν στα τέλη της δεκαετίας του ’90 αποφασίστηκε ο Φαληρικός Ορμος να μετατραπεί σε Ολυμπιακό Πόλο, όλοι ήλπιζαν ότι αυτό το εξαιρετικό πλην παραμελημένο «οικόπεδο» θα μπορέσει επιτέλους να αναβαθμιστεί και να ενταχθεί στη ζωή της πόλης. Η περιοχή είχε αποκοπεί από τον αστικό ιστό ήδη από τη δεκαετία του ’70 λόγω της κατασκευής της σημερινής λεωφόρου Ποσειδώνος και του αλόγιστου μπαζώματος της ακτής ,και συγκέντρωνε πλήθος αυθαίρετων και ρυπαρών χρήσεων.
Ομως το σχέδιο που διαμόρφωσε ο Οργανισμός Αθήνας προ-Ολυμπιακά ουδέποτε υλοποιήθηκε. Το 2010-2011 η υπόθεση της ανάπλασης… αναγεννήθηκε, όταν το υπουργείο Περιβάλλοντος είδε την ευκαιρία της ταυτόχρονης παράδοσης του Κέντρου Πολιτισμού και του παρακείμενου Φαληρικού Ορμου. Το ίδρυμα παρενέβη και χρηματοδότησε τις μελέτες με σκοπό την ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ, ωστόσο ατύχησε και πάλι.
Τα «αναπτυξιακά» σχέδια του υπουργείου Ανάπτυξης (που οραματιζόταν τη μετατροπή του σε λιμάνι κρουαζιέρας) είχαν ως αποτέλεσμα το έργο να «παγώσει» για μεγάλο χρονικό διάστημα, «χάνοντας το τρένο» του ΕΣΠΑ. Το έργο επανήλθε στο προσκήνιο με παρέμβαση του προηγούμενου πρωθυπουργού, η οποία ωστόσο… δεν στάθηκε αρκετή για την προώθηση του έργου, καθώς οι υπηρεσίες συναρμόδιων υπουργείων υπέσκαψαν με τη σειρά τους το project, με αποτέλεσμα να αντιμετωπιστεί ως έργο βιτρίνας από τις κοινοτικές υπηρεσίες και να απενταχθεί…
Φωτεινή εξαίρεση, το νέο πολιτιστικό κέντρο
Στην άκρη του Φαληρικού Ορμου, αφού πρώτα περάσει κανείς τους αυτοσχέδιους καταυλισμούς Τσιγγάνων που στήνονται ανά τακτά διαστήματα στην περιοχή και τις λεηλατημένες ολυμπιακές εγκαταστάσεις, υπάρχει μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Ενα εργοτάξιο που βρίσκεται τα τελευταία δύο χρόνια σε συνεχή δραστηριότητα προκειμένου να ανεγείρει τη Νέα Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή: το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Οι εργασίες συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς, έστω και με κάποια υστέρηση στο αρχικό χρονοδιάγραμμα, με σκοπό το νέο τοπόσημο της Αθήνας να ολοκληρωθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2016.
Σε κομβικό σημείο
Σήμερα η κατασκευή βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο. Οι εργασίες ανέγερσης των κτιρίων έχουν ολοκληρωθεί και πλέον οι εργάτες έχουν μετακινηθεί στο εσωτερικό τους, προκειμένου να ασχοληθούν με την εσωτερική τους διαμόρφωση και την τοποθέτηση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, ενώ θα ακολουθήσει ο εξοπλισμός και η επίπλωση. Για παράδειγμα, έχει ξεκινήσει η εγκατάσταση του πολύπλοκου μηχανισμού που θα βρίσκεται κάτω από τη σκηνή της όπερας, ο οποίος θα είναι ένας από τους πιο σύγχρονους στον κόσμο.
Σε ό,τι αφορά τους εξωτερικούς χώρους, οι εργασίες κινούνται σε δύο μέτωπα. «Εχει ξεκινήσει η κατασκευή του υδάτινου καναλιού και άμεσα θα ξεκινήσει η τοποθέτηση του συστήματος υδροληψίας από τη θάλασσα», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Θόδωρος Μαραβέλιας, επικεφαλής του τεχνικού τμήματος του Ιδρύματος Στ. Νιάρχος.
«Παράλληλα προχωρούν οι εργασίες για τη δημιουργία του πάρκου, αλλά και των αθλητικών υποδομών που εντάξαμε πρόσφατα στο πάρκο. Πρόκειται για έναν στίβο και έναν ποδηλατόδρομο, ο οποίος θα ενωθεί με τον ποδηλατόδρομο Κηφισιάς – Φαλήρου που βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή». Να σημειωθεί ότι οι φυτεύσεις στο πάρκο ξεκίνησαν τον Μάιο του 2014. Συνολικά θα φυτευθούν 1.200 δέντρα και 350.000 θάμνοι, τα οποία προέρχονται από την ελληνική χλωρίδα.
Παράλληλα, προχωράει και η κατασκευή του ενεργειακού στεγάστρου, το οποίο θα βρίσκεται επάνω από την Εθνική Λυρική Σκηνή. Οπως εκτιμάται, η ολοκλήρωσή του θα είναι εφικτή το καλοκαίρι. Το στέγαστρο έχει επιφάνεια 100 μ. x 100 μ. και αποτελείται από περίπου 700 κομμάτια, που προκατασκευάζονται σε ειδική αποθήκη μέσα στο εργοτάξιο, και πλέον έχει ξεκινήσει η τοποθέτησή τους.
«Τα έργα προχωρούν με μια υστέρηση μερικών μηνών στο χρονοδιάγραμμα, η οποία καταβάλλεται προσπάθεια να απορροφηθεί στην πορεία, τουλάχιστον εν μέρει», εξηγεί ο κ. Μαραβέλιας. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, αρχίζει να τρέχει αντίστροφα το ρολόι για τη μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. «Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμά μας, υπάρχει προθεσμία 6 μηνών για να υλοποιηθεί. Εδώ και καιρό η διοίκηση του Κέντρου Πολιτισμού βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία με τα διοικητικά συμβούλια των δύο οργανισμών και έχουν γίνει πολλές ενέργειες για την προετοιμασία».
Το πλάνο μετάβασης
«Η Εθνική Βιβλιοθήκη έχει ήδη εγκρίνει το πλάνο της μετάβασής της, βάσει της πρόσθετης δωρεάς 5 εκατ. ευρώ από το ίδρυμα», εξηγεί ο κ. Γιάννης Τροχόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Πολιτισμού. «Αφορά τον τρόπο που θα γίνει η μεταφορά όλων των συλλογών απευθείας στη νέα τους θέση (σ.σ.: δηλαδή όχι σε αποθήκες). Της οποίας θα έχει προηγηθεί η καταγραφή του υλικού, που δεν έχει γίνει εδώ και αρκετά χρόνια, και πρόκειται να ξεκινήσει μέσα στις επόμενες ημέρες. Παράλληλα έχει αρχίσει να αναπτύσσει τον νέο κορμό των υπηρεσιών της, το δημόσιο και το ερευνητικό κομμάτι. Το μόνο που εκκρεμεί είναι ο διορισμός 38 ατόμων μέσω ΑΣΕΠ, το “νέο αίμα” της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Οσον αφορά την Εθνική Λυρική Σκηνή, αναμένουμε μέσα στο επόμενο διάστημα την κατάθεση του σχετικού πλάνου της. Θα περιλαμβάνει και τον σχεδιασμό για την ανάπτυξη και λειτουργία της Πειραματικής Σκηνής». Να σημειωθεί ότι η Κεντρική Σκηνή της όπερας θα έχει 1.400 θέσεις και η Πειραματική 400 θέσεις.
Σύμφωνα με τον κ. Τροχόπουλο, η προετοιμασία βρίσκεται σε καλό επίπεδο. «Υπάρχει μια συγκρατημένη αισιοδοξία. Οχι ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα, αλλά τουλάχιστον δεν έχουν δημιουργηθεί νέα».
Οσον αφορά τις εξελίξεις γύρω από τον Φαληρικό Ορμο, το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος προς το παρόν κρατάει αποστάσεις. Τα στελέχη του ιδρύματος δεν επιθυμούν να σχολιάσουν τις τελευταίες εξελίξεις, επισημαίνοντας ότι η εμπλοκή του ιδρύματος με την υπόθεση της ανάπλασης ολοκληρώθηκε με τη χρηματοδότηση των μελετών και την επίβλεψή τους από τον Ρέντσο Πιάνο.
