Ενώ ο όρος ανθρωπιστική κρίση μονοπωλεί τις συζητήσεις τους τελευταίους μήνες, η «Κ» μιλάει με τρεις γιατρούς που έχουν βρεθεί στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης ανθρωπιστικών κρίσεων στις χώρες όπου γεννήθηκε ο όρος. Σήμερα και οι τρεις τους εργάζονται στην Ελλάδα, σε νοσοκομεία ή μεγάλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αρωγής, ενώ παράλληλα εκπαιδεύουν νέους γιατρούς και άλλους επαγγελματίες στη διαχείριση κρίσεων υγείας μέσα από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής Αθηνών «Διεθνής Ιατρική – Διαχείριση Κρίσεων Υγείας».
«Ανθρωπιστική κρίση είναι η έλλειψη πρόσβασης πληθυσμών σε βασικά αγαθά και η υγεία είναι ένα από αυτά τα θεμελιώδη αγαθά» λέει ο Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ, καθηγητής χειρουργικής του πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του μεταπτυχιακού. «Υπάρχει ένα θέμα σχετικά με το πώς χρησιμοποιούμε τον όρο ανθρωπιστική κρίση. Εάν το πάρεις τεχνοκρατικά, δεν έχουμε ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα» λέει ο παιδίατρος Αγης Τερζίδης, διοικητικό μέλος στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα που επιμελείται το πρόγραμμα σπουδών του μεταπτυχιακού. «Ο όρος ανθρωπιστική κρίση έχει προκύψει από τις μεγάλες παρεμβάσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες. Με διεθνείς όρους θα ήταν μάλλον καταχρηστική η χρήση αυτού του όρου για την Ελλάδα, γιατί παραπέμπει σε πολύ πιο δραματικές καταστάσεις και επιπτώσεις, με μεγάλους δείκτες θνησιμότητας και νοσηρότητας» λέει η Ελένη Κάκαλου, παθολόγος-λοιμωξιολόγος, ειδική στη διαχείριση ευάλωτων πληθυσμών και υπεύθυνη θεμάτων διεθνούς ιατρικής στο μεταπτυχιακό της Ιατρικής Σχολής.
Χάραξη στρατηγικής
Στο βιβλίο του «Πώς να το λύσω», ο Τζορτζ Πόλια, ένας από τους κορυφαίους μαθηματικούς του 20ού αιώνα, εξηγεί ότι η κατανόηση ενός προβλήματος είναι το πρώτο και απαραίτητο βήμα για τη λύση του. «Τι είναι το άγνωστο; Ποια είναι τα στοιχεία; Ποιες είναι οι συνθήκες;» γράφει στην πρώτη σελίδα του βιβλίου. Οπως όμως μέσα στην τάξη, στο μάθημα των μαθηματικών, η κατανόηση του προβλήματος θεωρείται δεδομένη και συχνά ούτε καν αναφέρεται, ομοίως, παραλείπεται συχνά ως βήμα και σε άλλους τομείς χάραξης στρατηγικής για την επίλυση ενός προβλήματος.
Σύμφωνα με τους τρεις γιατρούς, στην Ελλάδα μπορεί να μην έχουμε ανθρωπιστική κρίση, έχουμε όμως σίγουρα μία βαθιά κρίση στο σύστημα υγείας, που πλήττει κυρίως τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. «Για μία ευρωπαϊκή χώρα η υγειονομική κρίση είναι μεγάλης έκτασης, χωρίς όμως να μπορεί να συγκριθεί με αυτό που συμβαίνει στο Σουδάν, στη Συρία ή στο Αφγανιστάν» λέει η κ. Κάκαλου. «Οσοι εργαζόμαστε σε νοσοκομεία βλέπουμε ανθρώπους να έρχονται στα τελευταία στάδια της ασθένειάς τους, έχοντας αναβάλει ξανά και ξανά την επίσκεψή τους στον γιατρό» λέει ο κ. Ρόζενμπεργκ, χειρουργός στο Λαϊκό Νοσοκομείο.
«Βλέπουμε ανθρώπους μετά από έμφραγμα να παίρνουν μειωμένες δόσεις φαρμάκων» λέει η κ. Κάκαλου, επιστημονική συνεργάτις στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». «Παρότι δεν έχουμε πληθυσμιακά νούμερα, από τις φαρμακαποθήκες βλέπουμε ότι ορισμένα εμβόλια δεν πωλούνται, όπως αυτό του πνευμονιόκοκκου» λέει ο κ. Τερζίδης. «Παρότι μία επιδημία δεν είναι προ των πυλών στη χώρα μας, δεν πρέπει να τη θεωρούμε στη σφαίρα της φαντασίας» προσθέτει.
Αλλαγή προφίλ
«Εχει αλλάξει το προφίλ των ασθενών που πηγαίνουν στα πολυϊατρεία» λέει ο κ. Τερζίδης, εξηγώντας ότι μία ανθρωπιστική οργάνωση, όπως οι Γιατροί του Κόσμου ή η PRAKSIS, δεν μπορεί να παρέχουν υπηρεσίες σε ανθρώπους που ζουν νόμιμα στην Ελλάδα και έχουν δικαίωμα περίθαλψης από την πολιτεία. «Αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει ίσως να έχουν ημερομηνία λήξης, γιατί με τέτοιες εθελοντικές δομές υπάρχει κίνδυνος να "βολευτεί" το δημόσιο σύστημα υγείας» τονίζει ο κ. Τερζίδης.
Ο κ. Ρόζενμπεργκ συνοψίζει το πρόβλημα. «Το ιατρικό μας σύστημα δοκιμάζεται σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, σε επίπεδο απλού αγροτικού γιατρού» λέει. Πρωτοβάθμια υγεία, εξηγεί ο ίδιος, σημαίνει ότι σε κάθε γειτονιά, σε απόσταση δύο με τριών τετραγώνων, να μπορεί δηλαδή κάποιος να φτάσει εκεί με τα πόδια, χρειάζεται να υπάρχει ένα δημόσιο ιατρείο με βασικές ειδικότητες. Ενας γενικός ιατρός, ένας παιδίατρος και μία μαία, αρκούν για να καλύψουν τις πρώτες ανάγκες εξυπηρετώντας το κοινό και το απόγευμα και εκτάκτως και το βράδυ. «Εχουμε ανάγκη από έναν φύλακα της υγείας της οικογένειας σε κάθε γειτονιά και σε κάθε χωριό» λέει ο κ. Ρόζενμπεργκ.
