Ακατάλληλα ύδατα ή ακατάλληλες μετρήσεις; Σειρά δημοσιευμάτων τις τελευταίες εβδομάδες για τις συνθήκες καθαριότητας που επικρατούν στις παραλίες πολλών περιοχών έχει προκαλέσει ανησυχία στους λουόμενους και έντονες αντιδράσεις από τις τοπικές αρχές. Ορισμένοι δήμαρχοι μάλιστα αφήνουν σαφείς υπόνοιες για ύποπτες πρακτικές του φορέα που έκανε τις μετρήσεις, του Πανελλήνιου Κέντρου Οικολογικών Ερευνών (ΠΑΚΟΕ). Εν τω μεταξύ, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρενέβη με ανακοίνωσή της την περασμένη εβδομάδα, με την οποία βάλλει ευθέως κατά του ΠΑΚΟΕ, μιλώντας για ευρήματα που πάσχουν από «αοριστία» και αποτελούν ένδειξη «καταφανούς έλλειψης επιστημονικής πληρότητας». To ΠΑΚΟΕ απαντώντας υπερασπίστηκε τη μεθοδολογία του, αναφέρθηκε σε απόπειρα σπίλωσης και κατήγγειλε αδιαφορία του υπουργείου για τη δημόσια υγεία.
Ο Χρήστος Παγώνης, δήμαρχος Χαλκίδας, μιλώντας στην «Κ», αναφέρει ότι στις 20 Ιουνίου έλαβε επιστολή από το ΠΑΚΟΕ για τη διοργάνωση εκδήλωσης οικολογικής ευαισθητοποίησης στην πόλη του, που επελέγη –όπως ισχυρίζεται ότι του ανέφερε η οργάνωση– για την υποδειγματική καθαρότητα των παραλιών της. Το κόστος της εκδήλωσης ήταν 8.000 ευρώ, 30% του οποίου –2.400 ευρώ– ζητούσε η οργάνωση να καλυφθούν από τον δήμο. «Δεν δέχθηκα την πρόταση» λέει ο κ. Παγώνης. «Λίγες μέρες αργότερα, δημοσιοποιήθηκαν οι μετρήσεις του ΠΑΚΟΕ, που έβγαζαν ακατάλληλη για κολύμβηση ακόμα και παραλία που έχει πάρει γαλάζια σημαία».
Λίγο αργότερα, στα μέσα Ιουλίου, ο δήμαρχος Αγκιστρίου Γιάννης Αθανασίου κατέθεσε μήνυση κατά του ΠΑΚΟΕ για τις μετρήσεις του στο νησί. Ο δήμαρχος, σε σχετική ανακοίνωσή του, έκανε κι αυτός –όπως και ο κ. Παγώνης– αναφορά σε πρόταση του ΠΑΚΟΕ μέσα στον Ιούνιο για μερική χρηματοδότηση εκδήλωσης από τον δήμο, που επελέγη «για την καταλληλότητα των νερών κολύμβησης». Η πρόταση είχε απορριφθεί και το ΠΑΚΟΕ στη συνέχεια είχε κρίνει ακατάλληλες παραλίες που, όπως ισχυρίστηκε στην καταγγελία του ο κ. Αθανασίου, βρέθηκαν να είναι εντός των φυσιολογικών ορίων από την αρμόδια διεύθυνση της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων.
Η οργάνωση έχει αρνηθεί ότι υπάρχει οποιαδήποτε διασύνδεση μεταξύ των εκδηλώσεων και των αποτελεσμάτων των μετρήσεων. Σε ανακοινώσεις της έχει δηλώσει ότι θα υποβάλει μηνύσεις κατά του κ. Αθανασίου, της αρμόδιας αντιδημάρχου Χαλκίδας Λίλιαν Ζλακώνη, του αντιπεριφερειάρχη Εύβοιας Φάνη Σπανού, αλλά και κατά του υπουργείου Περιβάλλοντος για την ανακοίνωση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων.
Τα ευρήματα του ΠΑΚΟΕ έχουν ταράξει τα νερά ευρύτερα. Στην Αττική, τον Κορινθιακό και τον Ευβοϊκό Κόλπο, σε μετρήσεις που δημοσιοποιήθηκαν στα μέσα Ιουνίου, 57 από τις 153 ελεγχθείσες παραλίες κρίθηκαν ακατάλληλες για κολύμβηση. Ακολούθησαν αντίστοιχες ανακοινώσεις για ακατάλληλες παραλίες, με υψηλές συγκεντρώσεις μικροβίων όπως οι εντερόκοκκοι και τα e.coli, στα νησιά του Αργοσαρωνικού, στις ακτές του Μεσσηνιακού, του Μαλιακού και του Παγασητικού Κόλπου και αλλού. Η πιο πρόσφατη αντίδραση ήλθε από τον Δήμο Νοτίου Πηλίου, σχετικά με τον χαρακτηρισμό της παραλίας της Κορώπης ως ακατάλληλης από το ΠΑΚΟΕ.
Η Ειδική Γραμματεία Υδάτων χαρακτήρισε την παραλία το 2015 ως εξαιρετικής ποιότητας – αξιολόγηση που έλαβαν 1.499 από τις 1.508 παραλίες όπου έγιναν οι έξι προβλεπόμενες δειγματοληψίες (μία για καθέναν από τους πέντε μήνες της κολυμβητικής περιόδου και μία πριν). «Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου καθαρογράφεται και θα υποβάλουμε τη μήνυση για δυσφήμηση έως την επόμενη εβδομάδα» λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Ν. Πηλίου, Νικόλαος Φορτούνας, που ισχυρίζεται ότι ο δήμος δεν είχε καμία γνώση του πού και πότε έγινε η δειγματοληψία από το ΠΑΚΟΕ. «Πρέπει κάποιος να σταματήσει αυτούς τους περίεργους σχηματισμούς, που στο όνομα της οικολογικής ευαισθησίας πλήττουν την εικόνα μιας περιοχής».
Χωρίς γνώση του δήμου
Στην Αττική, το ΠΑΚΟΕ έκρινε ακατάλληλες τις παραλίες του Καβουριού, του Μεγάλου Καβουριού, του Αγίου Νικολάου στο Λαγονήσι και της Σαρωνίδας. Ο δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, μιλώντας στην «Κ», αναφέρει κι αυτός ότι τον προσέγγισε το ΠΑΚΟΕ για τη διοργάνωση εκδήλωσης μέσα στον Ιούνιο, η οποία δεν έγινε για τεχνικούς λόγους. «Δημιουργούν θέματα εκ του μη όντος», είπε, σημειώνοντας ότι οι δειγματοληψίες της οργάνωσης έγιναν χωρίς τη γνώση του δήμου («δεν ξέρουμε πού και πότε έγιναν, αν η μεθοδολογία ήταν η σωστή») και ότι σε περυσινή τους μέτρηση, έβγαλαν κατάλληλο ένα μέρος μιας παραλίας και ακατάλληλο το υπόλοιπο (το Μεγάλο Καβούρι), χωρίς να διαφέρουν οι συνθήκες στα δύο σημεία.
Ο αρμόδιος κρατικός φορέας συμμερίζεται τον σκεπτικισμό των πληττόμενων ΟΤΑ απέναντι στα ευρήματα της ΠΑΚΟΕ. «Δεν αρκούν οι μετρήσεις που κάνουν για να χαρακτηριστεί η ποιότητα των υδάτων» δηλώνει στην «Κ» ο Ιάκωβος Γκανούλης, ειδικός γραμματέας Υδάτων. «Τα στοιχεία που μετράνε είναι ιδιαίτερα μεταβλητά και μπορούν να αλλάξουν ανάλογα με τον καιρό ή τον άνεμο». Ο κ. Γκανούλης τονίζει ότι η οργάνωση «δεν είναι επίσημα διαπιστευμένη» και «είναι άγνωστο αν ακολουθεί επιστημονικά αποδεκτά πρωτόκολλα».
Ο Παναγιώτης Χριστοδουλάκης, πρόεδρος του ΠΑΚΟΕ, δηλώνει στην «Κ» ότι το εργαστήριο του ΠΑΚΟΕ είναι «πιστοποιημένο». Παραδέχεται όμως ότι η οργάνωση δεν είναι διαπιστευμένη στο Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης (κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για τη διενέργεια επίσημων μετρήσεων της ποιότητας των υδάτων).
Δεν επιβεβαιώνεται η συνεργασία με ΕΜΠ
Το πλαίσιο ελέγχου της ποιότητας των θαλάσσιων υδάτων έχει καθοριστεί από την ευρωπαϊκή οδηγία 2006/7. Η οδηγία αυτή, που έχει ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία με κοινή υπουργική απόφαση του 2009, ορίζει αυστηρά τις παραμέτρους της παρακολούθησης (τον αριθμό των δειγματοληψιών, τη χρονική απόσταση μεταξύ τους, τις προδιαγραφές των εργαστηριακών ελέγχων, κ.ο.κ.).
Οπως εξηγεί στην «Κ» πηγή της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων, οι περιοχές που ελέγχονται δεν κρίνονται κατάλληλες ή ακατάλληλες, αλλά «εξαιρετικής ποιότητας, καλής, επαρκούς ή ανεπαρκούς». Η δε αξιολόγηση –την οποία ελέγχει εξονυχιστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή– βασίζεται στα έξι δείγματα της κάθε κολυμβητικής περιόδου, που στη συνέχεια εισάγονται σε έναν αλγόριθμο που λαμβάνει υπ’ όψιν και τις μετρήσεις των τριών προηγούμενων ετών.
Οι έλεγχοι γίνονται με αναθέσεις σε διαπιστευμένα εργαστήρια (που είναι καταγεγραμμένα στο ΕΣΥΔ). Το ΠΑΚΟΕ δηλώνει ότι συνεργάζεται με το ΕΜΠ, αλλά ο Ανδρέας Ανδρεαδάκης, καθηγητής Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος στο ΕΜΠ και διευθυντής του εργαστηρίου υγειονομικής τεχνολογίας, που είναι διαπιστευμένο για τέτοιες μετρήσεις, λέει στην «Κ» ότι δεν σχετίζεται με την οργάνωση. «Τους είχα ζητήσει δημοσίως πριν κάποιες εβδομάδες να πουν με ποιον συνεργάζονται στο Πολυτεχνείο. Δεν απάντησαν ποτέ» σημειώνει, χαρακτηρίζοντας τις πρακτικές τους «αδιαφανείς» και «αντι-επιστημονικές».
«Το ΠΑΚΟΕ στα 37 χρόνια λειτουργίας του συνεργάζεται με ειδικούς επιστήμονες και πανεπιστημιακούς από όλα σχεδόν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας» απαντά στην «Κ» ο πρόεδρος του ΠΑΚΟΕ, κ. Παναγιώτης Χριστοδουλάκης. «Ειδικά η συνεργασία μας με το ΕΜΠ έγκειται σε ακαδημαϊκού επιπέδου ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών με πολλούς καθηγητές».
Σημειώνεται ότι τα ελληνικά νερά θεωρούνται παγίως από τα πιο καθαρά στην Ε.Ε. «Ως χώρα έχουμε αρνητικές επιδόσεις σε πολλούς τομείς και δεχόμαστε κριτική γι’ αυτές» σημειώνει ο κ. Ανδρεαδάκης, προσθέτοντας ότι «δεν πρέπει να δυσφημούμε το έργο που επιτελείται στους τομείς εκείνους όπου γίνεται καλή δουλειά».
