«Περπάτα στη σιωπή, / Μη φεύγεις, σιωπηλά. / Δες τον κίνδυνο / Πάντα κίνδυνος / Ατελείωτες κουβέντες, / ανασύσταση ζωής, / Μη φεύγεις.» Τους στίχους του Atmosphere των Joy Division ακολουθεί ένα απόσπασμα από την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, όπου η Βασίλισσα συστήνει στην Αλίκη την Ψευτοχελώνα –έναν από τους πιο μελαγχολικούς ήρωες στο βιβλίο του Lewis Carroll– με την οποία πιάνουν κουβέντα για τα μαθήματα στο σχολείο της θάλασσας.
Με αυτόν τον τρόπο, κανονική «βουτιά» στο καθαρό μυαλό ενός εφήβου, ο 15χρονος Αχιλλέας Σούρας συστήνει το έργο του Save Our Souls (SOS), τη δική του απάντηση στην προσφυγική κρίση, που ξεκίνησε ως σχολικό πρότζεκτ για να φτάσει σήμερα να εκτίθεται στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου συγκινώντας το κοινό διεθνώς.
Πρόκειται για μία ελαφριά κατασκευή, μια σκηνή τύπου ιγκλού, φτιαγμένη από σωσίβια, η οποία στόχο έχει να παρέχει προσωρινό κατάλυμα στους πρόσφυγες που φτάνουν στις ακτές της χώρας. Ο Αχιλλέας «παίζει» και πάλι με την Αλίκη: όπως το καβούκι της χελώνας την προστατεύει στο νερό και της προσφέρει καταφύγιο στη στεριά, έτσι και το σωσίβιο του πρόσφυγα μπορεί να τον προστατέψει και μετά το τέλος του επίπονου ταξιδιού του.
Εμφυτο ταλέντο
Ο Αχιλλέας Σούρας θα κλείσει τα 16 σε μερικούς μήνες. Τα τελευταία χρόνια ζει στη Βαρκελώνη, λόγω επαγγελματικής δραστηριότητας της οικογένειάς του, όπου και φοιτά στο αμερικανικό σχολείο. Του αρέσει το μπάσκετ –είναι πολύ ψηλός για την ηλικία του– και το σχέδιο. «Πάντα μου άρεσε να σχεδιάζω, να κατασκευάζω πράγματα. Μικρός έπαιζα πολύ με lego», λέει ο ίδιος στην «Κ». Λόγω του έμφυτου ταλέντου του στο σχέδιο, κατάφερε να παρακολουθήσει το πρόγραμμα DID (Design Immersion Days) στο διεθνούς φήμης ινστιτούτο SCI-Arc του Λος Αντζελες και ένα αντίστοιχο πρόγραμμα αρχιτεκτονικής πριν από μερικούς μήνες στο Columbia της Νέας Υόρκης. Δεν είναι ωστόσο βέβαιος ότι θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με την αρχιτεκτονική. «Πάντως σίγουρα κινούμαι προς αυτή την κατεύθυνση».
Ολα άρχισαν τον Ιούνιο όταν το σχολείο του οργάνωσε ένα event με τίτλο Refuge Art, ζητώντας από τα παιδιά να εμπνευστούν και να φτιάξουν ένα έργο με «καμβά» προσφυγικά σωσίβια, με στόχο την κοινωνική ευαισθητοποίηση για την προσφυγική κρίση, αλλά και τη συγκέντρωση χρημάτων για τον σκοπό από την πώληση των έργων σε δημοπρασία. Οι μαθητές είχαν στη διάθεσή τους 300 σωσίβια που εστάλησαν από τη Λέσβο ειδικά για το πρόγραμμα – μόνο σ’ αυτό το νησί έχουν συσσωρευτεί πάνω από 450.000 σωσίβια τους τελευταίους μήνες. «Μπορούσαμε να ζωγραφίσουμε ή να χρωματίσουμε τα σωσίβια. Εγώ όμως ήθελα να φτιάξω μια κατασκευή, ένα σπίτι για τους πρόσφυγες».
«Σπονδυλωτή»
Η ιδέα του ήταν απαιτητική και εκείνη την περίοδο ξεκινούσαν και οι εξετάσεις. Οργάνωσε το μυαλό του και τον χρόνο του. Το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου το έφτιαξε δουλεύοντας τις νύχτες στο δωμάτιό του. «Θέλοντας να κάνω τη σκηνή “σπονδυλωτή”, έκοψα τα σωσίβια σε ορθογώνια κομμάτια, ενώ για τη ραχοκοκαλιά χρησιμοποίησα έξι σωλήνες». Τα κομμάτια των συνολικά 40 σωσιβίων που χρησιμοποίησε είναι ενωμένα με ταινίες βέλκρο, ώστε να διευκολύνεται η συναρμολόγηση του ιγκλού.
Οταν πια το δωμάτιο άρχισε να μη τον «χωράει», μετέφερε το εργαστήριο σε χώρο που του παραχώρησε ευγενικά ένας γείτονας. Ηδη από τη μεταφορά του έργου από τον έναν χώρο στον άλλο είχε αρχίσει να κινεί την περιέργεια του κόσμου, ενώ μια γερή ιδέα από την απήχηση που θα έβρισκε τελικά η κατασκευή του πήρε όταν την έβγαλε στην πλατεία. Αμέσως μαζεύτηκαν γύρω της δεκάδες περαστικοί, εντυπωσιασμένοι από την επαγγελματική δουλειά αλλά και το δυνατό της μήνυμα.
Μετά την παρουσίαση των έργων των παιδιών σε ειδική εκδήλωση, το σχολείο άρχισε να δέχεται προτάσεις για προβολή του πρότζεκτ του Αχιλλέα. Σήμερα το πρωτότυπο εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο της Βαρκελώνης (Museu Maritim), το καλλιτεχνικό βίντεο του πρότζεκτ παίζεται στην γκαλερί Saatchi του Λονδίνου, ενώ το έργο ζητήθηκε να παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 2017 στο Μιλάνο.
Η εξέλιξη έχει ικανοποιήσει το παιδί, αλλά δεν του αρκεί. «Από την αρχή σκοπός μου δεν ήταν μόνο η ευαισθητοποίηση του κόσμου, αλλά ήθελα να δώσω ένα εργαλείο για την ανακούφιση των προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα. Να μπορούν να στεγαστούν σε μια πρόχειρη αλλά ασφαλή κατασκευή για τις πρώτες μέρες, με υλικά που έχουν ήδη στη διάθεσή τους. Από την πλευρά μου αυτό μπορούσα να κάνω. Τώρα είναι στο χέρι των αρχών ή οργανισμών που θα ήθελαν να χρηματοδοτήσουν ένα τέτοιο πρόγραμμα».
Η σκέψη του είναι στη Λέσβο
Την περίοδο που ο 15χρονος Αχιλλέας Σούρας έκοβε και έραβε στη Βαρκελώνη τα προσφυγικά σωσίβια από τη Λέσβο, στο νησί οι ροές συνεχίζονταν, όχι φυσικά με τους παλιούς φρενήρεις ρυθμούς, και η ζωή στους καταυλισμούς κυλούσε αργόσυρτα. Ο 31χρονος γιατρός από την Ιρλανδία, Conor Kenny, εθελοντής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, διένυε τις τελευταίες του εβδομάδες στη Λέσβο, πριν την αποχαιρετήσει στις αρχές Αυγούστου για επιστροφή στην πατρίδα.
Το μυαλό του σήμερα παραμένει εκεί. «Συνεχώς αναλογίζομαι αν αποχαιρέτησα σωστά τα παιδιά με τα οποία δούλεψα», γράφει σε γράμμα του προς τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. «Συνειδητά κράτησα χαμηλούς τόνους την ώρα του αποχαιρετισμού. Μπορώ να αναγνωρίσω την επίδραση που έχει ένα μεγαλοποιημένο αντίο στη συναισθηματική τους υγεία. Λαχταρούν μια μορφή ισορροπίας στη γεμάτη χάος ζωή τους και δεν θέλω να γίνω μέρος του προβλήματος. Ενα σύντομο νεύμα του κεφαλιού μου προς τις σκηνές και ένας χαιρετισμός εκτίμησης. Ψιθυριστά τους εύχομαι καλή τύχη για το μέλλον».
Δουλεύοντας σε αυτό το περιβάλλον, καταλαβαίνεις –γράφει– ότι είσαι τόσο καλός όσο οι άνθρωποι γύρω σου. «Αν η Ειδομένη (σ.σ. όπου επίσης εργάστηκε) με έμαθε ένα πράγμα, μη χάνετε την ελπίδα. Το πιο πυκνό σκοτάδι είναι πριν από την αυγή».
