Το Σάββατο 31 Αυγούστου 1957, άνοιξε τις πύλες της η 22η Διενθής Εκθεσις Θεσσαλονίκης. Τις ημέρες που ακολούθησαν, λέγεται ότι από ένα τυχαίο «γεγονός» παρασκευάστηκε ο πρώτος καφές φραππέ. Ενας καφές ο οποίος σταδιακά εξετόπισε τον κλασικό τούρκικο -τον οποίο ένα ανέξοδο και επιφανειακό πατριωτικό πνεύμα, μετά το θλιβερό καλοκαίρι του '74, τον βάφτισε ελληνικό.
Ο φραπές (όπως εξελληνίστηκε) κυριάρχησε στους ανά την επικράτειαν καφενέδες και τα συναφή καταστήματα επί μίσον αιώνα και ενεγράφη στην ιστορία της καθημερινότητας των Νεοελλήνων. Ο στιγμιαίος αυτός καφές υποχωρεί μπροστά στην από εικοσαετίας επίθεση του ιταλιώτη φρέντο. Πρόλαβε όμως να γνωρίσει την δόξα της περίπου καθολικής λαϊκής αποδοχής σ' αυτήν εδώ τη χώρα, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες. Μάλιστα η υπερκατανάλωσή του από το έθνος μας κέντρισε το ενδιαφέρον δύο ειδικών, της Βίβιαν Κωνσταντινοπούλου και του Ντάνιελ Γιανγκ, οι οποίοι έγραψαν το βιβλίο "Frappe Nation’’ που το εξέδωσε ο "Ποταμός" .
Χρόνια τώρα, κυκλοφορεί και αναπαράγεται η αναφορά στο τυχαίο «γεγονός»: Το 1957, λέει, στην Εκθεση της Θεσσαλονίκης, ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος της πειραϊκής εταιρίας "Ανδρέας Δρίτσας και Υιός" η οποία αντιπροσώπευε στην Ελλάδα τον Nescafe της Nestle, θέλησε να παρασκευάσει στιγμιαίο καφέ, αλλά επειδή δεν διέθετε ζεστό νερό τον ανακάτεψε με παγωμένο, προκλήθηκε αφρός, λερώθηκε ο Βακόνδιος και …γεννήθηκε ο φραππές. Μια αναφορά στο τυχαίο της δημιουργίας, όπως ο μύθος της μποτίλιας με κρασί το οποίο χύθηκε, κατά λάθος, στην κατσαρόλα και ''δημιούργησε'' το βοδινό μπουργκινιόν.
Μάλλον όμως και στην περίπτωση της γέννησης του φραππέ έχουμε να κάνουμε μ' έναν ευρέως διαδεδομένο μύθο ο οποίος μετετράπη σε τεκμήριο ιστορίας. Πρώτος εξέφρασε αμφιβολίες για το βάσιμο του πράγματος ο Νίκος Μπακουνάκης (Το Βήμα, 8 Οκτωβρίου 2006) γράφοντας για «μια καταγωγή που μπορεί να θεωρηθεί ιστορική, δηλαδή τεκμηριωμένη, ή μυθολογική, πράγμα που δεν έχει και τόση σημασία».
Την ιστορία του Βακονδίου, περιέργως την υιοθετεί και η Nestle, τουλάχιστον στην ελληνόγλωσση ιστοσελίδα της. Και όμως υπάρχουν διαφημιστικές καταχωρήσεις της εταιρίας αυτής και του αντιπροσώπου της που συνιστούν «όταν κάνει πολύ ζέστη… Nescafe φραππέ…». (Η Καθημερινή, 11 Ιουλίου 1957) Δηλαδή περίπου δύο μήνες πριν από την Εκθεση της Θεσσαλονίκης όπου υποτίθεται γεννήθηκε ο φραππές. Και ακολουθεί στις 20 Αυγούστου, ο ελβετικός επίσης, ανταγωνιστής Mocafino, που αντιπροτείνει το στιγμιαίο του παρασκεύασμα παγωμένο.
Και εδώ μία διαφήμιση του 1950 για παγωμένο Nescafe.
Και βέβαια ο φραππές μπορεί τότε να μην ήταν διαδεδομένος καθώς ο πολύς κόσμος, για να έχει παγάκια, έπρεπε να θρυματίσει το τέταρτον κολώνας πάγου που του δρόσιζε το ξύλινο ψυγείο… Υπήρχε όμως για τους γνωρίζοντες. Καφέ φραπέ σερβίριζε, τουλάχιστον από το 1948, το "Πέτρογραδ" της οδού Σταδίου, του Ρώσου μουσικοσυνθέτη Νίκυ Γιάκοβλεφ. (Η σχετική διαφήμιση στην Καθημερινή της 24ης Φεβρουαρίου.) Ισως δεν παρασκευαζόταν από σκόνη στιγμιαίου καφέ, δεν έπαυε όμως να είναι φραπέ (frappe de glace, παγωμένος). Εναν τέτοιο φραπέ, ο οποίος μάλιστα αναγράφεται στο αγγλικό κείμενο στα γαλλικά, συναντάμε στο Lakewood της Νέας Υερσέης: «[…] Miss Dashiell poured tea and Miss Anna Dashiell served cafe frappe. […]» Από την εφημερίδα The New York Times, της 21ης Ιανουαρίου 1894, δηλαδή 63 ολόκληρα χρόνια πριν από την ''γέννηση'' του φραπέ…
Προσθήκη: Χθες το βράδυ είδα στο Youtube την ταινία των Ντίνου Ηλιόπουλου και Μίμη Φωτόπουλου «Προπαντός ψυχραιμία», του 1951. Εκεί οι δύο ήρωες εργάζονται στο μπαρ του τότε νέου ζαχαροπλαστείου «Παυλίδου» στην πλατεία Αμερικής και ο Ηλιόπουλος λέει: «Την παραμικρή στραβοτιμονιά να κάνουμε, θα μας κάνουνε καφέ φραπέ». Το 1951.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Γαστρονόμος» το 2013, καθίσταται ωστόσο επίκαιρο καθώς τώρα συνεχίζεται ο «μύθος» με φεστιβάλ φραπέ και άλλα τέτοια διασκεδαστικά.
