Υπήρξαν ημέρες, από την έναρξη της δίκης της Χρυσής Αυγής στις 20 Απριλίου 2015 μέχρι και πρόσφατα, που είτε στην αίθουσα του Εφετείου Αθηνών είτε σε εκείνη των φυλακών Κορυδαλλού στις θέσεις του κοινού βρισκόταν μόνο η Μάγδα Φύσσα μαζί με κάποιον συγγενή της. Κανείς άλλος. Σταθερά εκεί, ζούσε ξανά μέσα από μαρτυρίες και στοιχεία τη νύχτα της δολοφονίας του γιου της.
«Κάποιες φορές είναι λυπηρό να μην είναι άλλοι στο κοινό, αλλά δεν με πειράζει, δεν με ενοχλεί να είμαι μόνη μου», λέει στην «Κ» η κ. Φύσσα. «Δεν είμαι εκεί γιατί έχω αντοχές, αλλά γιατί πρέπει. Το χρωστάω στον Παύλο. Νιώθω ότι είναι και εκείνος εκεί και τους αντιμετωπίζει. Αυτή η δίκη όμως δεν αφορά μόνο εμένα, μας αφορά όλους, όλη την Ελλάδα».
Σήμερα συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Τη νύχτα της 17ης Σεπτεμβρίου 2013, μέλη της Χρυσής Αυγής στη Νίκαια έλαβαν μήνυμα στο κινητό τους τηλέφωνο: «Ολοι τώρα στην τοπική. Οσοι είσαστε κοντά. Δεν θα περιμένουμε μακρινούς». Φορώντας μαύρες μπλούζες και παντελόνια παραλλαγής και με αφετηρία τα γραφεία της Νίκαιας κινήθηκαν συντονισμένα με μηχανές προς την οδό Παναγή Τσαλδάρη.
Σε εκείνον τον δρόμο, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, εισήλθε με το αυτοκίνητό του ο Γιώργος Ρουπακιάς, μέλος της Χρυσής Αυγής, βγήκε και μαχαίρωσε θανάσιμα λίγο μετά τα μεσάνυχτα τον Παύλο Φύσσα.
«Ανανδρα και άδικα»
Συναντάμε τη μητέρα του στο διαμέρισμα στο Κερατσίνι, μόλις 300 μέτρα μακριά από το σημείο της δολοφονίας. Στο σαλόνι, μια γωνιά είναι αφιερωμένη στον γιο της. Φωτογραφίες, σκίτσα και ένα αυτοκόλλητο με την αντιναζιστική επιγραφή: «Σιγά μη φοβηθώ». Η κ. Φύσσα, ντυμένη στα μαύρα, φοράει στον λαιμό της μια αλυσίδα με γράμματα που σχηματίζουν το όνομα του Παύλου. Ανάβει τσιγάρο και μιλάει ψύχραιμα και χαμηλόφωνα, με μικρές παύσεις. Λέει ότι ο γιος της δολοφονήθηκε «άνανδρα και άδικα». Απορεί γιατί δεν είχαν κινητοποιηθεί ήδη οι Αρχές σε προηγούμενα περιστατικά βίας. «Γιατί έπρεπε να φτάσουμε εκεί; Γιατί έπρεπε να χάσει τη ζωή του ο Παύλος; Αυτά τα “γιατί” θα μας φάνε».
Οι καταθέσεις των μαρτύρων κατηγορίας ολοκληρώνονται σύντομα. Η δίκη όμως έχει ακόμη δρόμο μπροστά της. «Συνεχίζεται, με κανονικούς ρυθμούς», λέει η κ. Φύσσα. «Ξέρουμε ότι θα πάρει χρόνο γιατί είναι μεγάλη. Εδώ είμαστε και όποιος αντέξει μέχρι το τέλος». Ρωτάμε τι περιμένει. «Δεν περιμένω, απαιτώ. Απαιτώ δικαιοσύνη. Δικάζεται μια εγκληματική οργάνωση που είναι κόμμα στη Βουλή. Να διαλυθεί. Να μπει μέσα ο πιο μικρός μέχρι τον πιο μεγάλο ως μέλος εγκληματικής οργάνωσης. Να φτάσει στο τέλος και να δω την καταδίκη τους», λέει.
Μια γωνιά αφιερωμένη στον Παύλο, στο διαμέρισμα της κ. Φύσσα, μόλις 300 μέτρα από το σημείο της δολοφονίας. Φωτό: Γιώργος Μουτάφης
«Εστω έναν να γλιτώσουμε»
Με αυτή την προσμονή πορεύεται εδώ και τέσσερα χρόνια. Εχει σκεφτεί όμως την επόμενη μέρα μετά την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου; «Για εμάς δεν θα αλλάξει κάτι. Δεν θα έχουμε τον Παύλο πίσω. Το θέμα είναι να βγει κάτι για τη γενιά σας, να μην υπάρξουν και άλλα θύματα. Εστω κι έναν να γλιτώσουμε πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό», τονίζει.
Περιμένει ακόμη ότι η τελική απόφαση ίσως αφυπνίσει ορισμένους πολίτες. Μπορεί κάποιοι που μέχρι πρότινος αδιαφορούσαν, τότε να ασχοληθούν. «Ξέρουμε ποιοι ήταν οι ταγματασφαλίτες και δεν γίνεται να μη γνωρίζουν την Ιστορία (οι ψηφοφόροι). Είναι τόσο πρόσφατη, για να τη ξεχνούν ακόμη και οικογένειες που είχαν έστω κι ένα θύμα στην Κατοχή. Δεν πίστευα ότι θα ζήσω τέτοιες καταστάσεις. Οι δύο παππούδες του Παύλου έδιωξαν τους Γερμανούς και ξαφνικά χάνουν εγγόνι από τα χέρια των δωσίλογων. Δεν μπορούσα να το φανταστώ».
Εξηγεί ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στη διεξαγωγή της δίκης παραμένει η επιλογή της αίθουσας. Ο χώρος στον Κορυδαλλό, όπως έχουν δηλώσει και δικηγόροι της πολιτικής αγωγής παλιότερα, δεν είναι κατάλληλος. Τα μικρόφωνα δεν λειτουργούν, η ακουστική είναι κακή και η μετάβαση δεν είναι το ίδιο εύκολη με το Εφετείο στο κέντρο της Αθήνας.
Μέσα και έξω από τις δικαστικές αίθουσες, πάντως, όλα αυτά τα χρόνια δεν έλειψαν οι απειλές και οι προσβολές. Οπως συνέβη τον περασμένο Φεβρουάριο στο Εφετείο όταν ένας χρυσαυγίτης την εξύβρισε. Τον Ιούνιο, το Ζ΄ Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών τον καταδίκασε σε ποινή φυλάκισης 7 μηνών με αναστολή για λόγω και έργω εξύβριση και προσβολή μνήμης νεκρού. Η κ. Φύσσα μάς δείχνει την κίνηση που έκανε με το χέρι του μπροστά της, σαν να υπονοεί ότι ο γιος της είναι νεκρός. Αυτό που δεν πρόκειται να ξεχάσει όμως είναι το μίσος στο πρόσωπό του. «Δεν είναι η κίνηση, ούτε τι λέει ο άλλος, αλλά αυτό που βγαίνει από τα μάτια του. Αυτό που βλέπω στα μάτια του εκείνη την ώρα», επισημαίνει.
Η βεβήλωση του μνημείου
Στη γειτονιά της μένουν κάποιοι εκ των κατηγορουμένων. Βλέπει στον δρόμο άλλους χρυσαυγίτες, περαστικούς, που δείχνουν φανερά την ταυτότητά τους με τις μπλούζες που φορούν. Εξηγεί όμως ότι δεν φοβάται. Δεν υπάρχει, λέει, άλλο κακό που μπορεί να της συμβεί. Παλιότερα, το μνημείο του γιου της στο σημείο της δολοφονίας είχε βεβηλωθεί με συνθήματα και αγκυλωτούς σταυρούς. Απόψε, όπως κάθε χρόνο μετά το 2013, οικογένεια και φίλοι θα συγκεντρωθούν και πάλι εκεί στη μνήμη του Παύλου. Αύριο, στις 17.00, από εδώ θα ξεκινήσει πορεία μέχρι το Καστράκι Δραπετσώνας, όπου θα πραγματοποιηθεί αντιναζιστική συναυλία.
«Την πρώτη φορά που βεβηλώθηκε το μνημείο μού το έκρυψαν. Το έμαθε η κόρη μου και έτρεξε με ανθρώπους του δήμου για να το καθαρίσουν», λέει η κ. Φύσσα. «Οταν το έμαθα τους ρώτησα γιατί. Ωραία, άλλη μία μαχαιριά, πειράξανε τον Παύλο. Στην ουσία, όμως, ένα κομμάτι τσιμέντο είναι. Το πλένεις και το καθαρίζεις. Ας ήμασταν το βράδυ της δολοφονίας εκεί και να μην είχε γίνει ποτέ. Να νιώσω περισσότερο μίσος από αυτό που ήδη νιώθω; Οχι. Τον Παύλο δεν μπορούν να τον πειράξουν πια, ό,τι και να κάνουν».
