«Σε αυτή την προετοιμασία περνάω άλλοτε εύκολες και άλλοτε δύσκολες μέρες. Υπάρχουν στιγμές που λέω “ωραία, πάμε, κάνεις κάτι για τον εαυτό σου φέτος. Είναι καλό αυτό που κάνεις”. Και είναι άλλες που αναρωτιέμαι “γιατί το κάνω αυτό;”. Κάποιους συμμαθητές μου, μάλιστα, τους έχω ακούσει να λένε “θέλω να τα παρατήσω, θα πάω σε ιδιωτική σχολή, σε κάποιο ΙΕΚ, δεν αντέχω άλλο”. Αλλά την επόμενη μέρα είναι και πάλι έτοιμοι να τα δώσουν όλα. Υπάρχουν αυτά τα σκαμπανεβάσματα. Αλλες φορές απογοήτευση και άλλες ενθουσιασμός».
Η Ελισάβετ Στήνιου, μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου από το 1ο Γενικό Λύκειο Ζακύνθου, περιγράφει στην «Κ» τις συχνές διακυμάνσεις στην ψυχολογία της όλο τον τελευταίο χρόνο που προετοιμάζεται για τις Πανελλαδικές. Οι περισσότερες ώρες της ημέρας της είναι αφιερωμένες στο διάβασμα και στο φροντιστήριο και λιγότερο στο σχολείο, από το οποίο χρειάστηκε να απουσιάσει συχνά τους τελευταίους μήνες για να συγκεντρωθεί στη μελέτη. Αλλωστε, η απόφασή της να εξεταστεί στο πεδίο των Σπουδών Υγείας απαιτεί υψηλές βαθμολογίες και επομένως αντίστοιχου βαθμού «θυσίες».
«Με “ανάσταινε” η τέχνη, που την αγαπώ πολύ. Επαιζα πιάνο, ζωγράφιζα πάρα πολύ, όλα αυτά τώρα τα έχω εγκαταλείψει. Κάποιες ώρες που τις αφιέρωνα για να βγω με τους φίλους μου ή για να κάνω πράγματα που με ενδιαφέρουν, πλέον μου λείπουν. Περιμένω να τα ξαναπιάσω εφόσον καταφέρω να περάσω στο πανεπιστήμιο» λέει.
Εξι ώρες διάβασμα, «ιδιαίτερα» και φροντιστήριο
Για τον Κωνσταντίνο Μπούγα, τελειόφοιτο μαθητή του 4ου Λυκείου Νέας Σμύρνης, η προετοιμασία για τις Πανελλαδικές είχε ξεκινήσει από τη Β’ Λυκείου και περισσότερο εντατικά από το περασμένο καλοκαίρι. Μέσα σε αυτό το διάστημα χρειάστηκε να διακόψει τα μαθήματα αγγλικών για το πτυχίο του Proficiency, να σταματήσει την άθληση και το γυμναστήριο και να περιορίσει στο ελάχιστο τις βόλτες με τους φίλους του.
«Πιστεύω ότι αξίζει», απαντά. «Είναι μία επιλογή που κάνω για το μέλλον μου και δεν την κάνω αναγκαστικά. Θέλω να περάσω σε κάποια Σχολή Πληροφορικής στην Αθήνα και ύστερα να μπορέσω να εργαστώ κάπου καλά».
«Τις λίγες ώρες που δεν διαβάζω νιώθω τύψεις»
Για αυτόν τον σκοπό, εδώ και πέντε μήνες διαβάζει επί έξι ώρες την ημέρα, ενώ τις υπόλοιπες παρακολουθεί ιδιαίτερα μαθήματα ή πηγαίνει στο φροντιστήριο. Η ζωή του κινείται γύρω από τη μελέτη ατελείωτων σελίδων θεωρίας και ασκήσεων.
«Τον τελευταίο μήνα έχω γίνει λίγο περισσότερο νευρικός και απόμακρος από την οικογένειά μου. Αυτό βέβαια σχετίζεται με την ένταση του διαβάσματος. Πλέον, τις λίγες ώρες που δεν διαβάζω, νιώθω τύψεις», εξηγεί στην «Κ».
Η στήριξη από την οικογένεια
Σε αυτό το «βουνό» των δυσκολιών που υψώνεται μπροστά στα παιδιά κατά την προετοιμασία για τις Πανελλαδικές, η οικογένεια παίζει ρόλο «εξισορροπιστή» στα εναλλασσόμενα συναισθήματα. Θα απαλύνει το άγχος, θα ενθαρρύνει, θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει τις σωστές συνθήκες μέσα στο σπίτι.
«Ολη αυτή την περίοδο είμαι κοντά στην κόρη μου, βοηθώντας στις καθημερινές ανάγκες της. Δηλαδή, εάν την ώρα που θα επιστρέψει από το φροντιστήριο ζητήσει να φάει φαστ-φουντ, θα φάει φαστ-φουντ. Χρειάζεται να ξυπνήσω στις 6 μαζί της για να ακούσω ένα κεφάλαιο; Θα ξυπνήσω!» περιγράφει στην «Κ» η μητέρα της Ελισάβετ, Αναστασία Βίτσου.
Φέρνοντας στη μνήμη της τις δυσκολίες που και η ίδια είχε αντιμετωπίσει για να εισαχθεί σε Σχολή των Σπουδών Υγείας, αποφάσισε να λάβει δραστικά μέτρα για μπορέσει να στηρίξει την κόρη της σε αυτή την προσπάθεια.
«Δεν ξέρω αν είναι για όλα τα παιδιά έτσι, αλλά ξέρω ότι το δικό μου παιδί, το οποίο διάλεξε τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, δεν έχει το περιθώριο να γράψει κάτω από 18, προκειμένου να περάσει σε κάποια από τις ιατρικές σχολές. Η Ελισάβετ έχει θυσιάσει πάρα πολλά πράγματα από την προσωπική της ζωή. Δεν πήγε ούτε στην πενθήμερη εκδρομή, από δική της επιλογή. Εχει να βγει από το σπίτι για να πάει μια βόλτα από τα Χριστούγεννα. Θέλει να είναι εντάξει απέναντι στους καθηγητές της, απέναντι σε όλους, και αυτό την πιέζει. Νιώθω ότι την τραβάνε από παντού», τονίζει η κ. Βίτσου.
«Δεν θα είναι το τέλος του κόσμου»
Οι γονείς του Κωνσταντίνου Μπούγα έχουν επιλέξει έναν διαφορετικό τρόπο για να στηρίξουν τον γιο τους στην προσπάθεια των Πανελλαδικών.
«Δεν του μιλάμε καθόλου για τις εξετάσεις στο σπίτι, για να μην τον φορτίσουμε περισσότερο, αλλά και για να μη θεωρήσει ότι περιμένουμε από εκείνον τα πάντα», λέει η Γεωργία Δρεπανιώτη, μητέρα του Κωνσταντίνου.
«Δεν θέλω να πιστέψει ότι, αν τελικά δεν περάσει, θα είναι το τέλος του κόσμου. Δεν θα είναι. Πολλά παιδιά περνούν με τη δεύτερη χρονιά αν δεν πάνε τόσο καλά. Θα προτιμήσω –σε ένα τέτοιο σενάριο– να δώσει ξανά την επόμενη φορά», συμπληρώνει ο πατέρας του, Γιώργος Μπούγας.
Η σκέψη και ευχή και των δύο είναι να καταφέρει ο 17χρονος γιος τους να εισαχθεί σε κάποια από τις σχολές που προτιμά, κυρίως για να μην επηρεαστεί αρνητικά μετά από μία τόσο μεγάλη προσπάθεια.
«Να μην πάει χαμένος ο κόπος του»
«Θέλουμε να τα πάει καλά, γατί διαβάζει πολύ και δίνει αγώνα. Να καταλάβει ότι ο κόπος του δεν θα έχει πάει χαμένος και ότι όλη η δουλειά που έκανε θα τον βοηθήσει και στη συνέχεια. Να υπάρξει μια ανταμοιβή. Οχι για να καμαρώνουμε εμείς, αλλά για να μην απογοητευτεί», εξηγεί ο κ. Μπούγας.
«Η μοναδική μας ανησυχία σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει είναι ότι εμείς δεν θα μπορέσουμε να τον στηρίξουμε να πάει στο εξωτερικό και να κάνει κάτι αντίστοιχα καλό ή να πάει σε κάποιο ιδιωτικό πανεπιστήμιο για να σπουδάσει κάτι ισάξιο. Είναι πολύ δύσκολο να το υποστηρίξουμε οικονομικά, όπως άλλωστε κάθε μέση οικογένεια», προσθέτει από την πλευρά της η κ. Δρεπανιώτη.
Η ίδια αναφέρεται σε ένα σκληρό σύστημα Πανελλαδικών που δεν αφήνει περιθώριο στα παιδιά να προετοιμαστούν με ψυχραιμία.
Κρίνονται όλα μέσα σε μόλις τέσσερις μέρες. Εάν εκείνες τις μέρες δεν αποδώσεις όπως πρέπει, τότε χάνεις τη μεγάλη ευκαιρία.
«Στα 17-18 σου χρόνια μπαίνεις σε κάτι που είναι πολύ ανταγωνιστικό και ξέρεις ότι πρέπει να ξεχωρίσεις. Κρίνονται όλα μέσα σε μόλις τέσσερις μέρες. Εάν εκείνες τις μέρες δεν αποδώσεις όπως πρέπει, τότε χάνεις τη μεγάλη ευκαιρία. Ισως μία λύση για ελάφρυνση, θα ήταν να μπορούσε το σύστημα να συνυπολογίζει τη βαθμολογία των μαθητών στο Λύκειο», προτείνει.
Ο Γιώργος Μπούγας δεν είναι σύμφωνος με μία τέτοια πρόταση.
«Οι βαθμολογίες σήμερα δεν είναι τόσο αντικειμενικές όσο ήταν πριν από 30 χρόνια. Θα αδικηθούν ειδικά απέναντι στα ιδιωτικά γυμνάσια και λύκεια, στα οποία οι βαθμολογίες είναι άλλες. Η αλήθεια είναι ότι δεν πιστεύω σε κάποιο άλλο σύστημα. Οσο υπάρχει δημόσια δωρεάν εκπαίδευση, δεν μπορεί να υπάρξει κάτι άλλο», τονίζει.
«Να μην απογοητεύσουμε τους “σημαντικούς άλλους”»
Φέτος οι Πανελλαδικές θα κάνουν πρεμιέρα στις 31 Μαΐου. Οσο οι ημέρες πλησιάζουν τόσο οι σκέψεις για μη επαρκή προετοιμασία ή ενδεχόμενη αποτυχία κυριαρχούν.
«Το στρες των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθουμε μήπως απογοητεύσουμε τον εαυτό μας, τους γονείς μας ή τους “σημαντικούς άλλους”», εξηγεί στην «Κ» η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Ελπίδα Παναγιωτουνάκου που εξειδικεύεται σε θέματα άγχους και προαγωγής της υγείας.
«Το στρες διογκώνεται μέσα από μια σειρά αρνητικών σκέψεων που αρχίζουν να μας κατακλύζουν, όπως: “είμαι σίγουρος ότι δεν θα τα καταφέρω” ή “αν δεν περάσω στο πανεπιστήμιο, δεν έχω μέλλον”, αλλά και από υπερβολικές προσωπικές προσδοκίες, όπως “πρέπει οπωσδήποτε να περάσω στην τάδε σχολή”, “πρέπει να γράψω καλύτερα από όλους”», προσθέτει.
Ορισμένες από τις δυσάρεστες επιπτώσεις του υπερβολικού στρες είναι, σύμφωνα με την ίδια, η αδυναμία συγκέντρωσης, η δυσκολία στην απομνημόνευση, η ταχυκαρδία, η εφίδρωση, οι πόνοι στην κοιλιά, η ναυτία, οι δερματικές διαταραχές, η ευερεθιστότητα και οι δυσκολίες στον ύπνο.
Πώς να αντιμετωπίσετε το στρες κατά το διάβασμα ή τις εξετάσεις
Η κ. Παναγιωτουνάκου σημειώνει κάποιες ενδεικτικές, χρήσιμες συμβουλές προς τους υποψηφίους των Πανελλαδικών, προκειμένου να μπορέσουν να διαχειριστούν το άγχος τους τόσο κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας όσο και κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.
Στο σπίτι:
– Εφαρμόστε κάποιες τεχνικές χαλάρωσης με έμφαση στη διαφραγματική αναπνοή για περίπου 15 λεπτά ημερησίως.
– Επικεντρωθείτε σε θετικές σκέψεις, συνδυαστικά με τις εισπνοές και εκπνοές: «Δεν θα φοβηθώ» ή «θα πετύχω στα σίγουρα» ή «θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να επιτύχω».
– Σε περίπτωση που νιώσετε υπερβολικό στρες, μπορείτε να αρχίσετε να επαναλαμβάνετε μία λέξη ή φράση που σάς ηρεμεί όπως «ήρεμα», «χαλαρά», «θα τα καταφέρω».
– Να κοιμάστε για τουλάχιστον 6 ώρες, καθώς ο ύπνος βοηθάει στην «αποθήκευση» των πληροφοριών.
– Μην αμελείτε την ξεκούραση με μικρά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
– Δοκιμάστε μια νοερή πρόβα. Φέρτε στον νου τη στιγμή των εξετάσεων και προετοιμαστείτε για τυχόν δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσετε εκείνη τη στιγμή.
– Αφιερώστε λίγο χρόνο για αερόβια άσκηση: βοηθάει στη διαχείριση του στρες, ενώ αυξάνει και την πρόσληψη οξυγόνου στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα τη βελτίωση της μνήμης. Περίπου 20 λεπτά έντονο περπάτημα, μπορεί να είναι αρκετά.
Συμβουλές για την ώρα των εξετάσεων
– Ακόμη κι αν νιώσετε ότι δεν γνωρίζετε τίποτα, ξεκινήστε από την άσκηση που μπορείτε να διαχειριστείτε καλύτερα. Οι απαντήσεις σταδιακά θα αρχίσουν να έρχονται στο μυαλό σας.
– Εάν νιώσετε ζαλάδα, ναυτία ή τρέμουλο, μη διστάσετε να διακόψετε για λίγο το γράψιμο, ώστε να χαλαρώσετε με μερικές αναπνοές.
– Φέρτε καθησυχαστικές σκέψεις στο μυαλό, όπως: «Είναι φυσιολογικό να αισθάνομαι άγχος. Σύντομα θα νιώσω καλύτερα», «θα τα καταφέρω όπως και όλες τις άλλες φορές που έδωσα εξετάσεις».
Ειδικά για τους γονείς, η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου τονίζει ότι θα πρέπει να εξασφαλίζουν συνθήκες ησυχίας και ηρεμίας στο σπίτι, ώστε το παιδί να μπορεί να απασχολείται μόνο με τη μελέτη του, να ακούν με σεβασμό τις ανησυχίες του, να τονώνουν την αυτοπεποίθησή του υπενθυμίζοντας τις μέχρι σήμερα κατακτήσεις του και να ξεκαθαρίζουν ότι οι Πανελλαδικές είναι οι εξετάσεις που μπορεί να φέρνουν τα παιδιά πιο κοντά στους στόχους τους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν το μοναδικό μέσο για να τους επιτύχουν.
