Πρακτικές χειραγώγησης, παραπλάνηση των καταναλωτών ώστε να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα, απόκρυψη των στοιχείων των εμπόρων και παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Aυτά είναι ορισμένα από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταναλωτών (BEUC), αναφορικά με τη δράση της Temu, της κινέζικης πλατφόρμας διαδικτυακών αγορών που κερδίζει συνεχώς έδαφος. Σε αυτό το πλαίσιο, η BEUC απέστειλε σήμερα σχετική καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή –είναι στη διάθεση της «Κ»– ζητώντας να ξεκινήσει έρευνα και να εφαρμοστεί ο νόμος, προκειμένου «να διασφαλιστεί ένα ασφαλές διαδικτυακό περιβάλλον για όλους τους Ευρωπαίους καταναλωτές».
«75 εκατομμύρια χρήστες»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ» ο Σεμπάστιεν Παντ, αναπληρωτής επικεφαλής επικοινωνίας και υπεύθυνος πολιτικής οικολογικού σχεδιασμού της BEUC, η Temu «είναι μια από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες διαδικτυακές εφαρμογές αγορών που έχουμε δει ποτέ. Πλέον, έχει περισσότερους από 75 εκατομμύρια χρήστες στην Ε.Ε.»
Μόνο στις ΗΠΑ η Temu ξόδεψε το 2023 για διαφήμιση, 500 εκατομμύρια δολάρια, «αυξάνοντας τη διαφημιστική δαπάνη κατά 1.000%».
Πέρα από τη ραγδαία αύξηση των χρηστών της Temu, αυτό που τράβηξε την προσοχή της BEUC, ήταν ότι «διαφέρει αρκετά από τις παραδοσιακές εφαρμογές διαδικτυακών αγορών σε ό,τι αφορά αυτό που βλέπει ο καταναλωτής. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι συνεχείς, αρκετά επιθετικές εκπτώσεις».
Η BEUC δημοσίευσε παράλληλα έρευνά, τα ευρήματά της οποίας αποτέλεσαν την αφορμή ώστε να σταλεί η επίμαχη καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οπως αναγράφεται στη σχετική έρευνα, μόνο στις ΗΠΑ, η Temu ξόδεψε το 2023 για διαφήμιση 500 εκατομμύρια δολάρια, «αυξάνοντας τη διαφημιστική δαπάνη κατά 1.000%».
«Ελλειψη παροχής ιχνηλασιμότητας»
Η BEUC έχει επισημάνει αρκετά ζητήματα που κρίνει ως προβληματικά, σύμφωνα με τον ίδιο όμως, τρία είναι τα βασικότερα. Το ένα αφορά «την έλλειψη συστηματικής παροχής ιχνηλασιμότητας των πωλητών στην πλατφόρμα. Η Temu φέρνει τους καταναλωτές σε επαφή με εργοστάσια στην Κίνα, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις στέλνουν τα προϊόντα τους απευθείας στους καταναλωτές. Η Temu όμως δεν παρέχει αρκετές πληροφορίες σχετικά με το ποιοι είναι αυτοί οι έμποροι». Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, «δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι τα προϊόντα της Temu συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της Ε.Ε.»
Στην έρευνα της BEUC αναγράφεται ότι η Temu υποχρεούται βάσει νόμου να παρέχει πληροφορίες που αφορούν το όνομα, τη διεύθυνση, το τηλέφωνο και το mail του εμπόρου. Υποχρεούται επίσης να αναγράφει «κατά περίπτωση, το μητρώο εμπόρου», καθώς και μια αυτοπιστοποίηση του εμπόρου ότι «δεσμεύεται να προσφέρει αποκλειστικά προϊόντα ή υπηρεσίες που συμμορφώνονται με τους εφαρμοστέους κανόνες του δικαίου της Ενωσης». Βάσει της έρευνας της BEUC, αυτό δεν συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις. Ακόμη όμως και όταν παρέχονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες, αυτό δεν γίνεται «με έναν εύκολα προσβάσιμο και κατανοητό τρόπο».
Δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι τα προϊόντα της Temu συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της Ε.Ε.
Μια από τις ενώσεις που αποτελούν μέλη της BEUC είναι και η Ενωση Καταναλωτών – Η Ποιότητα της Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ). Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ» η νομική εκπρόσωπός της, Βίκυ Τζέγκα, «δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι οι έμποροι από πίσω, ούτε υπάρχει πληροφόρηση από την Temu σχετικά με την ασφάλεια των προϊόντων της. Οσοι προσφέρουν όμως προϊόντα σε Ευρωπαίους πολίτες, πρέπει να τηρούν συγκεκριμένους και αυστηρούς κανόνες, ως προς τα πρότυπα ασφαλείας».
Σύμφωνα με την κ. Τζέγκα, η καταγγελία έχει ήδη υποβληθεί στην αρμόδια Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, καθώς και στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή. Ολες οι οργανώσεις που συμμετέχουν στη δράση, έχουν επίσης υποβάλει καταγγελία στις αρμόδιες εθνικές αρχές.
«Χρήση σκοτεινών μοτίβων»
Ενα άλλο πρόβλημα αφορά, σύμφωνα με τον κ. Πάντ, «τη χρήση σκοτεινών μοτίβων. Εχουμε καταγράψει μια περίπτωση, όπου θα κάνετε κλικ σε ένα στοιχείο που βρίσκετε ενδιαφέρον και στη συνέχεια η επόμενη διεπαφή που έχετε είναι τρία προϊόντα ή τρεις προσφορές που είναι διαφορετικές και πιο ακριβές από αυτές που αρχικά κάνατε κλικ. Αυτή είναι μια σαφής χρήση των σκοτεινών μοτίβων».
Στο ίδιο μήκους κύματος η κ. Τζέγκα σχολίασε ότι «η Temu σου δίνει και κάτι άλλο προκειμένου να μη φύγεις από την πλατφόρμα. Αυτό μπορεί να σου προκαλέσει ενδιαφέρον ή ακόμη και εθισμό και να έχει ως αποτέλεσμα να μείνεις παραπάνω ώρα στην πλατφόρμα και να ξοδέψεις παραπάνω χρήματα από όσα αρχικά υπολόγιζες».
Το σύστημα σύστασης είναι αυτό που προτείνει προϊόντα στον καταναλωτή. Οι πλατφόρμες πρέπει να καταστήσουν σαφή τα κριτήρια βάσει των οποίων συνιστώνται αυτά τα προϊόντα στους καταναλωτές. Η Temu απλά δεν το κάνει αυτό.
Ζητήματα υπάρχουν σύμφωνα με τον κ. Παντ και σε ό,τι αφορά τον προσφάτως ψηφισμένο νόμο της Ε.Ε. για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Σύμφωνα με τον ίδιο, βάσει αυτού του νόμου «το άνοιγμα ενός λογαριασμού σε μια πλατφόρμα πρέπει να είναι όσο εύκολο όπως το κλείσιμό του. Αυτό σίγουρα δεν συμβαίνει με την Temu, όπου για να κλείσετε τον λογαριασμό σας θα πρέπει να περάστε από μια σειρά από βήματα, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο άνοιγμα του λογαριασμού. Πρόκειται για ακόμη μια περίπτωση σκοτεινών μοτίβων».
Ανεπαρκείς πληροφορίες
Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Βάσει του προαναφερθέντος νόμου, η Temu «θα έπρεπε να παρέχει διαφάνεια σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του συστήματος σύστασης. Κι αυτό γιατί αυτό το σύστημα είναι αυτό που προτείνει προϊόντα στον καταναλωτή. Οι πλατφόρμες πρέπει να καταστήσουν σαφή τα κριτήρια βάσει των οποίων συνιστώνται αυτά τα προϊόντα στους καταναλωτές. Η Temu απλά δεν το κάνει αυτό».
Ακόμη ένα ζήτημα που εγείρεται, είναι ότι η Temu αναφέρει ότι δεν επιτρέπει την πρόσβαση σε ανήλικους χρήστες. Σύμφωνα όμως με την έρευνα της BEUC, η Temu δεν έχει εφαρμόσει μέτρα προκειμένου αυτό να γίνει κατορθωτό κι ως αποτέλεσμα «τα παιδιά δεν γνωρίζουν καν ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα δεν προορίζεται για αυτά».
Τα 18 από τα 19 παιχνίδια που ελέγχθηκαν «έθεταν κινδύνους ασφαλείας για τα παιδιά». Τα 9 από τα 13 καλλυντικά που πωλούνταν μέσω της Temu δεν ανέγραφαν τα συστατικά τους.
Είναι επίσης ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με την έρευνα της BEUC, τον περασμένο Φεβρουάριο ευρωπαϊκές βιομηχανίες παιχνιδιών ήλεγξαν 19 παιχνίδια που αγόρασαν από την Temu. Κανένα από αυτά δεν συμμορφωνόταν βάσει της έρευνας με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ενώ «τα 18 εξ αυτών έθεταν κινδύνους ασφαλείας για τα παιδιά». Σύμφωνα με την κ. Τζέγκα, «προηγήθηκαν καταγγελίες κι από άλλες ενώσεις καταναλωτών. Μια από αυτές ήταν και η ιταλική, η οποία διαπίστωσε ότι 9 στα 13 καλλυντικά που πωλούνταν μέσω της Temu δεν ανέγραφαν τα συστατικά τους». Παράλληλα, δύο Γάλλοι δημοσιογράφοι της κρατικής τηλεόρασης αγόρασαν από την Temu ένα ηχείο που υποτίθεται πως ήταν αδιάβροχο. Επειτα από δέκα δευτερόλεπτα χρήσης αυτό αποδείχθηκε ψευδές.
«Ο νόμος είναι νόμος»
Πλέον, στόχος της BEUC, σύμφωνα με την κ. Τζέγκα, είναι «να πιέσουμε την Επιτροπή ώστε η Temu να χαρακτηριστεί ως “πολύ μεγάλη διαδικτυακή πλατφόρμα” και να υπόκειται έτσι σε ένα πιο αυστηρό νομικό πλαίσιο, το οποίο καθορίζεται από τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες». Αλλωστε, η ίδια η Temu γνωστοποίησε τον περασμένο Απρίλιο ότι από την 1η Οκτωβρίου 2023 έως τις 31 Μαρτίου 2024 είχε μόνο στην Ε.Ε. 75 εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες. Επομένως, η κ. Τζέγκα κρίνει ότι «η TEMU πληροί τις προϋποθέσεις ώστε να υπόκειται σε πιο αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο. Είναι κάτι που πρέπει πλέον να ελέγξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή». Από την πλευρά του, ο κ. Παντ αναμένει «αυτό να έχει γίνει εντός δύο μηνών. Ο νόμος είναι νόμος. Θεωρούμε ότι οι αρχές θα λάβουν την καταγγελία σοβαρά υπόψη τους και θα πάρουν μέτρα».
Οπως άλλωστε αναγράφεται στην καταγγελία που η BEUC έστειλε σήμερα στην Επιτροπή, η Temu «δεν προσφέρει στους χρήστες ένα ασφαλές, προβλέψιμο και αξιόπιστο διαδικτυακό περιβάλλον, όπως απαιτεί ο νόμος». Ως εκ τούτου, η BEUC ζήτησε και από τον αρμόδιο συντονιστή ψηφιακών υπηρεσιών να ξεκινήσει άμεσα έρευνα για παραβίαση από την Temu πληθώρας άρθρων του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες.
