Δύσκολο κοινό για τα πολιτικά κόμματα παραμένουν οι νέοι, ηλικίας 17-29 χρόνων, δηλαδή η γενιά Ζ, η οποία καλείται σύντομα να ψηφίσει για το μέλλον της Ευρώπης. Ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών που θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ένα Eυρωβαρόμετρο για τη νεολαία και τη δημοκρατία, σύμφωνα με το οποίο το 64% των νέων δηλώνουν ότι προτίθενται να ψηφίσουν, με το 38% να αναφέρει ότι πιστεύει ότι η ψηφοφορία είναι η πιο αποτελεσματική δράση για να ακουστεί η φωνή του.
Σε χαμηλότερο ποσοστά, περίπου 19%, οι νέοι Ευρωπαίοι δηλώνουν ότι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική, ενώ το 13% όσων απάντησαν στην έρευνα δεν ενδιαφέρονται να ψηφίσουν. Τα αντίστοιχα ποσοστά στους Ελληνες είναι 61% για την πρόθεση ψήφου, 38% πιστεύουν πως η ψήφος τους είναι όντως αποτελεσματική, ενώ το 22% δηλώνει πως δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική.
Αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας
Η έρευνα έδειξε ότι πολλοί νέοι είναι ενεργοί και δραστήριοι: Το 48% των Ευρωπαίων αλλά και των Ελλήνων ανέφεραν ότι είχαν αναλάβει δράση για την αλλαγή της κοινωνίας μέσω της υπογραφής αναφοράς, της συμμετοχής σε συγκέντρωση ή της αποστολής επιστολής σε πολιτικό. Ειδικότερα, οι νέοι δραστηριοποιούνται σε θέματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα (34%), την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον (33%), την υγεία και την ευημερία (29%) και τα ίσα δικαιώματα ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή σεξουαλικότητας (29%).
Οι νέοι αισθάνονται ότι το εκπαιδευτικό σύστημα τους έχει προετοιμάσει καλά για ορισμένες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Για παράδειγμα, το 73% δήλωσε ότι η εκπαίδευση τους έχει εξοπλίσει με τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες για τον εντοπισμό της παραπληροφόρησης, με το ελληνικό ποσοστό στα ίδια επίπεδα (72%). Το 72% δήλωσε ότι η εκπαίδευση τους έχει διδάξει να φροντίζουν το περιβάλλον, τόσο στο σύνολο της Ευρώπης, όσο και στην Ελλάδα.
Οσον αφορά τις προσδοκίες από την Ε.Ε. το 71% των νέων Ευρωπαίων περιμένουν από την Ευρώπη να τους εξασφαλίσει ειρήνη και διεθνή ασφάλεια, καθώς και να λύσει το θέμα της φτώχειας, και της κοινωνικής ανισότητας, με το αντίστοιχο ποσοστό στη χώρα μας να φτάνει το 80%. Τέλος, η έρευνα έδειξε ότι οι νέοι εξακολουθούν να έχουν ευρωπαϊκή προοπτική. Πάνω από το 43% έχουν συμμετάσχει σε δραστηριότητα σε άλλη χώρα της Ε.Ε. Στα τυπικά παραδείγματα περιλαμβάνονται οι σπουδές ή η κατάρτιση (16%), ο εθελοντισμός (12%) ή η εργασία (12%).
Σχεδόν οι μισοί από τους νέους που συμμετείχαν στην έρευνα (49%) δηλώνουν ότι γνωρίζουν τις ευκαιρίες χρηματοδότησης που προσφέρει το Erasmus+, το πρόγραμμα της Ε.Ε. για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό. Επιπλέον, το 67% των νέων πιστεύουν ότι η Ε.Ε. έχει αντίκτυπο, (66% στην Ελλάδα) τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, στην καθημερινή τους ζωή, ενώ το 26% δηλώνει ότι δεν έχει,(31% στην Ελλάδα) και το 7% δεν γνωρίζει,(3% στην Ελλάδα).
Τι κινητοποιεί τη νέα γενιά λίγο πριν τις ευρωεκλογές;
Σύμφωνα με τη δρα Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις, «οι έρευνες καταδεικνύουν τη δημογραφική μεταβλητή της ηλικίας ως κρίσιμη για την προώθηση της υποστήριξης της Ε.Ε. Με βάση τα διαχρονικά στοιχεία των πανελλαδικών ερευνών κοινής γνώμης της διαΝΕΟσις σημαντικός πληθυσμός της γενιά Ζ ή zoomers, ήτοι νέοι 17-27 ετών γεννήθηκε στην πιο εύρωστη οικονομικά εποχή της Ελλάδας και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον πλήρους πρόσβασης στο διαδίκτυο, ανάπτυξης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ομως οι ηλικίες αυτές βίωσαν και τη σκοτεινή σκιά της ελληνικής οικονομικής κρίσης και πιο πρόσφατα την κρίση της πανδημίας, ενώ εμφανίζονται να έχουν σαφώς θετικότερη άποψη για την Ε.Ε. και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ελλάδας. Για παράδειγμα, 6 στους 10 αποτιμούν θετικά τη συμμετοχή της χώρας μας στην Ε.Ε., διατηρώντας μια ευρωσκεπτικιστική στάση έναντι των μνημονίων, ενώ η πλειοψηφία συμφωνεί και με τη διεύρυνση της Ε.Ε. με νέα κράτη-μέλη. Εκφράζουν επίσης σαφώς μεγαλύτερη προτεραιότητα στο εργασιακό περιβάλλον και ασφάλεια και είναι περισσότερο κοινωνικά φιλελεύθεροι και ανεκτικοί στην διαφορετικότητα».
6 στους 10 αποτιμούν θετικά τη συμμετοχή της χώρας μας στην Ε.Ε., διατηρώντας μια ευρωσκεπτικιστική στάση έναντι των μνημονίων, ενώ η πλειοψηφία συμφωνεί και με τη διεύρυνση της Ε.Ε. με νέα κράτη-μέλη.
Tην ανάγκη για ασφάλεια στο εργασιακό περιβάλλον επιβεβαιώνει και η πρόσφατη έρευνα της Deloitte, «2024 Gen Z and Millennial». «Τα ελληνικά δεδομένα της έρευνας επισημαίνουν πως οι Gen Ζers και οι millennials, κατά συντριπτική πλειοψηφία (εννέα στους δέκα), ζητούν η εργασία τους να υπηρετεί κάποιο σκοπό με τον οποίο να συντάσσονται. Είναι πιο αγχωμένοι συγκριτικά με τον παγκόσμιο μέσο όρο (53% για την Ελλάδα Vs 50% παγκοσμίως για τους GenZs και 41% για την Ελλάδα Vs 35% παγκοσμίως για τους millennials) και γι’ αυτό αναζητούν οι χώροι εργασίας να ευνοούν την καλύτερη ψυχική υγεία και να προσφέρουν ευελιξία, αλλά και ευκαιρίες για μάθηση και εξέλιξη στην καριέρα τους», δήλωσε η Ανάλια Κόκκορη, Audit Partner και People & Purpose Leader της Deloitte Ελλάδoς.
Η οικονομική αισιοδοξία αυξάνεται παρά τις συνεχιζόμενες οικονομικές ανησυχίες. Για τρίτη συνεχή χρονιά, το κόστος ζωής αποτελεί την κύρια ανησυχία της Gen Z και των millennials. Ειδικά για την Ελλάδα, οι Gen Zers κατά 40% αλλά και οι millennials κατά 48% κατατάσσουν το κόστος διαβίωσης στην πρώτη θέση των ανησυχιών τους. Παγκοσμίως, περίπου έξι στους δέκα Gen Zers (56%) και millennials (55%) ζουν μήνα με τον μήνα – πέντε μονάδες παραπάνω για τους Gen Zers συγκριτικά με πέρυσι και αντίστοιχα τρεις μονάδες παραπάνω για τους millennials, ενώ περίπου τρεις στους δέκα δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται οικονομικά ασφαλείς.
Ωστόσο, υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι οι συνθήκες μπορεί να βελτιωθούν. Λίγο λιγότερο από το ένα τρίτο της Gen Ζ και των millennials πιστεύουν ότι η οικονομική κατάσταση στις χώρες τους θα βελτιωθεί κατά το επόμενο έτος – το υψηλότερο ποσοστό από το 2020 όπως καταγράφηκε στην έρευνα για τους millennials, η οποία διεξήχθη λίγο πριν από την έναρξη της πανδημίας COVID-19. Σχεδόν οι μισοί από τους Gen Zers (48%) και τέσσερις στους δέκα millennials (40%) αναμένουν ότι η προσωπική τους οικονομική κατάσταση θα βελτιωθεί κατά το επόμενο έτος.
Ομως, τι μπορεί να φέρει τους νέους πιο κοντά στα κέντρα αποφάσεων; O Σπύρος Μπλαβούκος, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Αριάν Κοντέλλη» του ΕΛΙΑΜΕΠ και καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, λέει στην «Κ» πως «τους κινητοποιεί κυρίως το περιβάλλον, για ευνόητους λόγους. Τους ενεργοποιεί το γεγονός ότι αισθάνονται ότι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των προηγούμενων ετών με την πράσινη μετάβαση χάνει κάπως τη δυναμική της. Δηλαδή αφουγκράζονται τις ευρύτερες κοινωνικές δυναμικές που αναπτύσσονται, όπως για παράδειγμα το κίνημα των αγροτών. Βλέπουν δηλαδή ότι υπάρχει μια αντίδραση πια από την κοινωνία. Εκεί που θεωρούσαμε πως έχουμε πλέον μια συναίνεση ότι η πράσινη μετάβαση είναι απαραίτητη, σιγά σιγά πάμε προς τα πίσω και συνειδητοποιούμε πως το κόστος της σε κάποια τμήματα της κοινωνίας είναι μεγάλο».
Θα έλεγα πως έχουμε ένα τρίπτυχο που κινητοποιεί σήμερα τους νέους Ευρωπαίους. Περιβάλλον και ενέργεια, ως προς την πράσινη μετάβαση, αλλά και ανθρώπινα δικαιώματα.
Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξαν οι αναλυτές έπειτα από μια σειρά focus groups που διεξήχθησαν στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος του ΕΛΙΑΜΕΠ με επίκεντρο την ενεργό πολιτειότητα και την κινητοποίηση των νέων. «Αλλο ένα βασικό θέμα που αγγίζει τους νέους, όπως έδειξαν τα focus groups, είναι η μετανάστευση, ένα θέμα άμεσα συνδεδεμένο και με τα ανθρώπινα δικαιώματα που, όπως προκύπτει και από το Ευρωβαρόμετρο, τους κινητοποιούν έντονα. Τους απασχολεί το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση. Ανησυχούν για τη συντηρητική στροφή της Ευρώπης και αναρωτιούνται αν τελικά είναι αυτή η Ευρώπη που οραματίζονται, μια ανοιχτή, συμπεριληπτική και κοινωνική Ευρώπη. Τους απασχολεί επίσης η ευρύτερη διαχείριση μιας κρίσης ασφάλειας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Λένε “πού είναι η Ευρώπη σε όλο αυτό; Είσαστε υποτίθεται υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Τι κάνετε όταν έχουμε μια κρίση ασφάλειας; Tι κάνει η Ευρώπη με άλλα λόγια για την περίπτωση της Γάζας; Θα έλεγα λοιπόν πως έχουμε ένα τρίπτυχο που κινητοποιεί σήμερα τους νέους Ευρωπαίους. Περιβάλλον και ενέργεια, ως προς την πράσινη μετάβαση, αλλά και ανθρώπινα δικαιώματα».
Oπως συμπεραίνει και η έρευνα της Deloitte, περίπου έξι στους δέκα Gen Zs (62% παγκοσμίως και 64% για την Ελλάδα) και millennials (59% παγκοσμίως και 55% για την Ελλάδα) αναφέρουν ότι αισθάνονται άγχος ή ανησυχία τον τελευταίο μήνα για την κλιματική αλλαγή. Οι Gen Zs και οι millennials χρησιμοποιούν τις αποφάσεις τους για τη σταδιοδρομία αλλά και την καταναλωτική τους συμπεριφορά για να πιέσουν για δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Περίπου οι μισοί από τους Gen Zs (54% παγκοσμίως και 45% για την Ελλάδα) και τους millennials (48% παγκοσμίως και 41% για την Ελλάδα) δηλώνουν ότι οι ίδιοι και οι συνάδελφοί τους ασκούν πίεση στους εργοδότες τους να αναλάβουν δράση για την κλιματική αλλαγή, τάση που αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Και δύο στους δέκα Gen Zs (20%) και millennials (19%) έχουν ήδη αλλάξει δουλειά ή κλάδο λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών, ενώ ένα άλλο τέταρτο σχεδιάζει να το κάνει στο μέλλον. Ειδικά για την Ελλάδα, 17% τόσο των Gen Zs όσο και των millennials δήλωσαν ότι έχουν είτε σταματήσει είτε περιορίσει την αλληλεπίδρασή τους με μια εταιρεία της οποίας τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ως καταναλωτές, περίπου τα δύο τρίτα της Gen Z (64%) και των millennials (63%) είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερο για να αγοράσουν περιβαλλοντικά βιώσιμα προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται αυτήν την τάση και να γίνονται πιο υπεύθυνες περιβαλλοντικά, αλλά και να προσφέρουν τα ανάλογα προϊόντα.
Όπως συμπεραίνει και η έρευνα της Deloitte, περίπου έξι στους δέκα Gen Zs (62% παγκοσμίως και 64% για την Ελλάδα) και millennials (59% παγκοσμίως και 55% για την Ελλάδα) αναφέρουν ότι αισθάνονται άγχος ή ανησυχία τον τελευταίο μήνα για την κλιματική αλλαγή.
Όπως και οι επιχειρήσεις παρακολουθούν το πως σκέφτονται οι νέοι, έτσι και τα κόμματα. Από πλευράς της η δρα Μακαντάση σημειώνει πως «τα κόμματα προφανώς και αντιλαμβάνονται αυτήν την ανάγκη να προσεγγίσουν τους νέους, να τους κάνουν να νιώσουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη και να ικανοποιήσουν τα θέλω τους. Ακόμη μια πρόκληση για αυτά είναι να προσπαθήσουν να τους βγάλουν από την έως σήμερα “απολιτίκ” στάση τους, και να τους φέρουν κοντά τους. Για αυτό και προσπαθούν να τους προσελκύσουν και μέσα από την πολιτική τους ατζέντα αλλά και μέσω των social media. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως οι πολιτικοί μας συνομιλούν με τους νέους μέσω TikTok».
