Μεταξύ 4:00 και 5:00 τα ξημερώματα, το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλών ταχυτήτων της Γαλλίας δέχθηκε επίθεση σε τρία σημεία του: στις γραμμές που κινούνται βόρεια, δυτικά και ανατολικά. Εργαζόμενοι φέρονται να είδαν άγνωστους, προς ώρας, να καταστρέφουν καλώδια του δικτύου και να τους βάζουν φωτιά. Η κοντινή ώρα των βανδαλισμών οδήγησε ήδη από την πρώτη στιγμή τον πρωθυπουργό της Γαλλίας Γκαμπριέλ Ατάλ να κάνει λόγο για οργανωμένη επίθεση.
Ολα αυτά, λίγες ώρες πριν το Παρίσι ανοίξει επίσημα την αυλαία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024, με μια τελετή έναρξης κατά μήκος του Σηκουάνα στην οποία αναμένεται να παραστούν σχεδόν 300.000 θεατές. Η «παράλυση» του σιδηροδρομικού δικτύου έχει επηρεάσει εκθετικά μια σειρά από μετακινήσεις εντός και εκτός Γαλλίας: άλλες από αυτές ακυρώνονται, ενώ άλλες επιμηκύνονται σε διάρκεια καθώς αντικαθίστανται από λιγότερο γρήγορα τρένα. Οι «αναταράξεις» υπολογίζεται πως θα συνεχιστούν καθ’ όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου και θα επηρεάσουν συνολικά 800.000 επιβάτες.
Σκοπός της επίθεσης δεν ήταν να υπάρξουν θύματα αλλά να αποδιοργανωθούν οι μετακινήσεις και να επέλθει χάος, σύμφωνα με τους ειδικούς, καθώς πέρα από τους Ολυμπιακούς αυτό είναι το Σαββατοκύριακο με τις μεγαλύτερες μετακινήσεις διακοπών για τους ντόπιους.
Οπως μεταδίδει στην «Κ» ο Γάλλος δημοσιογράφος Αντουάν Γιόρκα, που εργάζεται στον τηλεοπτικό σταθμό La Chaîne Info (LCI), μετά την επίθεση ο πρωθυπουργός της χώρας συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση με τον υπουργό Μεταφορών, Πατρίς Βεργκριέτ, και οι έρευνες ξεκίνησαν άμεσα. Αν και ακόμα είναι πολύ νωρίς για τις όποιες ασφαλείς πληροφορίες, σύμφωνα με τις πρώτες υποθέσεις που διακινούνται στα πρακτορεία και τις αρχές, το πιθανότερο είναι οι δράστες των επιθέσεων να προέρχονται είτε από τον χώρο της ακροαριστεράς είτε να σχετίζονται με τη Ρωσία.
Οπως είναι λογικό, πολύς κόσμος που υπολόγιζε να βρίσκεται σήμερα στην τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας, δεν τα κατάφερε. Κόσμος βρίσκεται τις τελευταίες ώρες «κολλημένος» σε διάφορες γαλλικές πόλεις και σταθμούς. «Πέρα από τους Ολυμπιακούς, αυτό είναι μάλλον το Σαββατοκύριακο με τις μεγαλύτερες μετακινήσεις διακοπών για τους ντόπιους», λέει ο δημοσιογράφος του LCI.
Η αίσθηση κινδύνου ωστόσο δεν είναι τόσο έντονη, τουλάχιστον στο Παρίσι, που βρίσκεται υπό το άγρυπνο βλέμμα 45.000 αστυνομικών. «Δεν ήταν κιόλας ένοπλη επίθεση ή βομβαρδισμός. Ο σκοπός ήταν καθαρά να αποδιοργανωθούν οι μετακινήσεις και να επέλθει χάος», σχολιάζει ο ρεπόρτερ.
Εμπρηστικοί μηχανισμοί
Πάντως οι εμπρησμοί στις γραμμές των γρήγορων γαλλικών τρένων TGV Atlantique, Nord και Est τα οποία συνδέουν το Παρίσι με το δυτικό, το βόρειο και το ανατολικό τμήμα της χώρας, προκάλεσαν την ημέρα έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων ερωτήματα για την τρωτότητα του συστήματος ασφαλείας.
Οι ζημιές που προκλήθηκαν στα σηματοδοτικά κέντρα στις γραμμές LGV επιδιορθώνονται από τους τεχνικούς της εταιρείας, η οποία τονίζει πως «τα καλώδια σε κάθε ηλεκτρικό θάλαμο αντικαθίστανται και δοκιμάζονται ένα προς ένα». Σημειώνεται πως ο υπουργός Μεταφορών της Γαλλίας επιβεβαίωσε ότι ένας αριθμός εμπρηστικών μηχανισμών εντοπίστηκε από τις Aρχές οι οποίες διερευνούν τα συμβάντα.
«Οργανωμένη επίθεση στο σύστημα επικοινωνίας»
Η Ζωή Χριστοφόρου, δρ συγκοινωνιολόγος της Σχολής Ecole Nationale des Ponts et Chaussées της Γαλλίας και επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών στην επιστημονική περιοχή του Συγκοινωνιακού Σχεδιασμού, κάνει λόγο για μια μελετημένη επίθεση με σαφή στόχο να παραλύσει ο εγκέφαλος του δικτύου των TGV.
«Η επιλογή για επίθεση στο σύστημα επικοινωνίας των τρένων, μέσα από την καταστροφή των οπτικών ινών σηματοδότησης, φαίνεται πως είναι καλά οργανωμένη. Οταν έχεις πέντε επιθέσεις που προκαλούν πυρκαγιές καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας σε τρία ακτινικά σημεία γύρω από το Παρίσι, καταλαβαίνουμε πως υπάρχει σχέδιο. Δεν έχουμε να κάνουμε με κλοπή υλικού, όπως συμβαίνει τόσο στη Γαλλία όσο και στη χώρα μας, αλλά για χτύπημα σε βασικό νευρώνα της γραμμής με τους δράστες να γνωρίζουν πού ακριβώς βρίσκονται αυτά τα καλώδια».
Οταν έχεις πέντε επιθέσεις που προκαλούν πυρκαγιές καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας σε τρία ακτινικά σημεία γύρω από το Παρίσι, καταλαβαίνουμε πως υπάρχει σχέδιο. Δεν έχουμε να κάνουμε με κλοπή υλικού, όπως συμβαίνει τόσο στη Γαλλία όσο και στη χώρα μας, αλλά για χτύπημα σε βασικό νευρώνα της γραμμής με τους δράστες να γνωρίζουν πού ακριβώς βρίσκονται αυτά τα καλώδια.
Σύμφωνα με την ίδια, το εν λόγω χτύπημα, με αυτό τον τρόπο και τα συγκεκριμένα τρένα, είναι κάτι που βλέπουμε για πρώτη φορά. «Δεν είναι όπως οι συνηθισμένες επιθέσεις που βλέπουμε στο μετρό της Γαλλίας κι άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Τα TGV είναι το “καμάρι” της Γαλλίας και θεωρούνται παγκοσμίως εκτός από γρήγορα και αξιόπιστα. Σε αυτό το δίκτυο έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις. Μιλάμε για τρένα που διανύουν την απόσταση Παρίσι – Λυών των 600 χιλιομέτρων μέσα σε τρεις ώρες».
«Δεν προχωράμε αν δεν πάρουμε εντολές»
Ο Εκτορας Χάνδακας, πρόεδρος Σιδηροδρομικών Μεταφορών του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, σπούδασε στην ίδια σχολή στο Παρίσι με την κ. Χριστοφόρου και γνωρίζει σε βάθος το σιδηροδρομικό δίκτυο της Γαλλίας. Και κατά τον ίδιο, η επίθεση στα διάσημα τρένα TGV, είναι μια επίθεση «χειρουργική».
«Τα εν λόγω τρένα διαθέτουν πολλά συστήματα ασφαλείας στις γραμμές υψηλών ταχυτήτων που τρέχουν. Είναι αδύνατον να εκτροχιαστούν, αδύνατον να ανατραπούν. Η σηματοδότηση απαγορεύει να πλησιάζουν μεταξύ τους» εξηγεί μιλώντας στην «Κ». «Ακόμα και οι γέφυρες πάνω από αυτές τις γραμμές διαθέτουν συστήματα που ανιχνεύουν τυχόν εμπόδια που μπορούν να προκαλέσουν πρόβλημα στην κυκλοφορία στις γραμμές. Επί της παραμικρής ένδειξης για κάποιο λάθος σταματούν αυτόματα. Η λογική είναι: “Δεν προχωράμε αν δεν πάρουμε εντολές”», προσθέτει.
«Για να καούν αυτές οι οπτικές ίνες, πρέπει κάποιος να ανοίξει το φρεάτιο και να τις κάψει με έναν τρόπο» εξηγεί ο κ. Χάνδακας, σημειώνοντας πως τα φρεάτια βρίσκονται έξω, στα φυσικά σημεία του σιδηροδρόμου, και από τις δύο γραμμές.
Οπως εξηγεί ο κ. Χάνδακας το πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση προέκυψε στο σύστημα σηματοδότησης. Τα καλώδια/οπτικές ίνες που κάηκαν, έριξαν το σύστημα σηματοδότησης. Τη στιγμή που χάθηκε η επικοινωνία με το κεντρικό σύστημα, αυτομάτως τα τρένα μπήκαν σε safe fail mode – όπως ονομάζεται στη γλώσσα των σιδηροδρομικών μεταφορών.
«Για να καούν αυτές οι οπτικές ίνες, πρέπει κάποιος να ανοίξει το φρεάτιο και να τις κάψει με έναν τρόπο» συνεχίζει να εξηγεί ο κ. Χάνδακας, σημειώνοντας πως τα φρεάτια βρίσκονται έξω, στα φυσικά σημεία του σιδηροδρόμου, και από τις δύο γραμμές.
Στο ερώτημα αν αυτή τους η θέση τα καθιστά τρωτά ο κ. Χάνδακας απαντά πως τα συγκεκριμένα φρεάτια είναι αναπόσπαστο μέρος των TGV γραμμών. «Πρέπει να βρίσκονται σε κανάλια δίπλα και να “επικοινωνούν” με τους κεντρικούς server, τον εγκέφαλο όλου του συστήματος, που βρίσκεται προφανώς σε ένα κεντρικό, καλά φυλασσόμενο κτίριο. Αν θες να έχεις πολλά τρένα και αυτά ακριβώς τα γρήγορα τρένα, τα οποία έχουν αποδειχθεί νευραλγικά για τις μεταφορές στη Γαλλία, χρειάζεσαι αυτές τις οπτικές ίνες. Μιλάμε για μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα σιδηρόδρομου οπότε όταν συζητάμε για την τρωτότητα σε αυτές τις υποδομές, αυτό είναι κάτι που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Είναι πρακτικά αδύνατον να φυλαχθούν τα εκατοντάδες αυτά σημεία σε όλο αυτό το πυκνό δίκτυο. Ακόμα και αν θες πάντως να τα φυλάξεις ως υποδομή, η επιτήρησή τους είναι αρμοδιότητα του κράτους. H αποφυγή πολλαπλών βανδαλισμών σε μια νευραλγική περίοδο ξεφεύγει από τις αρμοδιότητες του Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής και γίνεται σε συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές αρχές».
Είναι πρακτικά αδύνατον να φυλαχθούν τα εκατοντάδες αυτά σημεία σε όλο αυτό το πυκνό δίκτυο. Ακόμα και αν θες πάντως να τα φυλάξεις ως υποδομή, η επιτήρησή τους είναι αρμοδιότητα του κράτους. H αποφυγή πολλαπλών βανδαλισμών σε μια νευραλγική περίοδο ξεφεύγει από τις αρμοδιότητες του Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής και γίνεται σε συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές αρχές.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Χάνδακα, το σύστημα απέδειξε ότι είναι πολύ ασφαλές. Δεν προκλήθηκε ατύχημα και το πρόβλημα έμεινε σε επίπεδο ταλαιπωρίας. Για τον κ. Χάνδακα το συγκεκριμένο γεγονός απέδειξε την πολυτιμότητα ενός στιβαρού συστήματος ασφαλείας. «Επειδή οι Γάλλοι έχουν βιώσει στο παρελθόν δυστυχήματα στις σιδηροδρομικές γραμμές, έδωσαν τεράστια βαρύτητα στην ασφάλεια των τρένων».
