Στην είσοδο του Δημαρχείου των Φούρνων έχει στηθεί ένα μικρό νοσοκομείο. Τα μπλε εκλογικά παραβάν έχουν βγει από τις αποθήκες και βρίσκονται παραταγμένα στο ισόγειο χρησιμεύοντας –αυτή τη φορά– ως αυτοσχέδια ιατρεία. Τα ραντεβού με τους γιατρούς έχουν κλειστεί ηλεκτρονικά από την προηγούμενη εβδομάδα και οι κάτοικοι του μικρού νησιού του Βορείου Αιγαίου δεν χρειάζεται να περιμένουν σε μεγάλες ουρές για την εξέτασή τους.
Συνολικά 23 γιατροί ταξίδεψαν μέσα στον Ιούλιο με την Ομάδα Κινητών Ιατρικών Μονάδων –με την υποστήριξη του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος– για να προσφέρουν δωρεάν πρωτοβάθμια φροντίδα σε ένα νησί που τη στερείται όλο τον χρόνο.
«Σαν να είναι θεοί, έτσι τους περιμένουμε. Στο νησί έχουμε ανάγκη από ειδικότητες γιατρών», μας λέει η Μαρία Μαρκάκη, που κατοικεί μόνιμα στους Φούρνους. Η ίδια έχει ζήσει την εμπειρία της έκτακτης ιατρικής ανάγκης μέσα στην οικογένειά της. «Είχε χρειαστεί η πεθερά μου να φύγει από το νησί με διακομιδή, γιατί εδώ δεν υπήρχε κανείς να τη σώσει. Δυστυχώς δεν προλάβαμε. Μόλις φτάσαμε στο ελικοδρόμιο της Σάμου, τη χάσαμε», περιγράφει.
«Εδώ είμαστε απομονωμένοι», συμπληρώνει η Ευδοκία Αμοργιανού λίγο προτού περάσει στο παραβάν με τον ορθοπεδικό. Περιγράφει στην «Κ» μία αντίστοιχη δυσάρεστη εμπειρία με αυτήν της Μαρκάκη. «Και οι δύο γονείς μου χρειάστηκε κάποια στιγμή να μεταφερθούν με ελικόπτερο από το νησί γιατί είχαν αρρωστήσει, αλλά κανείς από τους δύο τελικά δεν τα κατάφερε».
Στις πιο δύσκολες ή τις έκτακτες περιπτώσεις οι ασθενείς θα πρέπει να μεταφερθούν στα κοντινά νησιά –την Ικαρία ή τη Σάμο– κόντρα σε δύο υπολογίσιμους εχθρούς: τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες.
Στους Φούρνους, με τους περίπου 1.000 μόνιμους κατοίκους –ανάμεσά τους πολλές οικογένειες νέων με παιδιά–, υπάρχει μόνον ένας αγροτικός γιατρός που επωμίζεται όλα τα περιστατικά στο νησί. Σε αυτά συγκαταλέγονται τα παιδιατρικά, τα ορθοπεδικά, τα καρδιολογικά, ακόμη και τα οφθαλμολογικά. Αυτό σημαίνει ότι στις πιο δύσκολες ή τις έκτακτες περιπτώσεις οι ασθενείς θα πρέπει να μεταφερθούν στα κοντινά νησιά –την Ικαρία ή τη Σάμο– κόντρα σε δύο υπολογίσιμους «εχθρούς»: τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες.
«Στο νησί μας υπάρχει ιατρικό κέντρο, αλλά δεν είναι στελεχωμένο. Παλιά υπήρχε κι ένας αναισθησιολόγος, τώρα έχουμε μόνο τον αγροτικό», μας λέει ο Δημήτρης Αμοργιανός από την περιοχή της Χρυσομηλιάς, καθώς περιμένει να εξεταστεί από τον οφθαλμίατρο της ιατρικής ομάδας που βρίσκεται στους Φούρνους. «Εξοπλισμός υπάρχει, ακόμη και σύστημα τηλεϊατρικής –από κάποια δωρεά που είχε γίνει– αλλά δεν γνωρίζω κατά πόσο μπορούν να το χειριστούν οι γιατροί που κατά καιρούς έρχονται εδώ. Βρίσκεται στις αποθήκες και λένε ότι θα το ανοίξουν όταν θα έρθει κάποιος που ξέρει», προσθέτει.
«Μας γνωρίζουν και τους γνωρίζουμε με τα μικρά ονόματα»
«Εμείς ερχόμαστε να ενισχύσουμε το κράτος, δεν μπορούμε να το αντικαταστήσουμε και οπωσδήποτε δεν μπορούμε να καλύψουμε το επείγον περιστατικό, εκτός κι αν προκύψει τις ημέρες που βρισκόμαστε στο νησί» λέει στην «Κ» ο Παναγιώτης Κουλουβάρης, ορθοπεδικός στο νοσοκομείο «Αττικόν» και υπεύθυνος της αποστολής, τονίζοντας ότι η ομάδα των κινητών ιατρικών μονάδων συγκροτείται από γιατρούς «πρώτης γραμμής» που εργάζονται σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας.
«Αυτή είναι η 176η αποστολή στα δέκα χρόνια της δράσης μας στα μικρά νησιά. Είναι πολύ μεγάλη η χαρά να ερχόμαστε σε αυτούς τους ανθρώπους που μας λένε τόσα “ευχαριστώ” και που πλέον μας γνωρίζουν και τους γνωρίζουμε με τα μικρά ονόματα», προσθέτει.
Οση ώρα μιλάμε, στο Δημαρχείο των Φούρνων φτάνουν όλο και περισσότεροι κάτοικοι όλων των ηλικιών. Ανάμεσά τους κάποιοι που εργάζονται περιοδικά στο νησί, όπως αστυνομικοί και λιμενικοί, οι οποίοι βλέπουν την παρουσία των γιατρών ως μια καλή ευκαιρία να εξεταστούν όσο βρίσκονται μακριά από το σπίτι τους. Στο τέλος του διημέρου περισσότερα από 250 άτομα από τους Φούρνους και τη Θύμαινα θα έχουν επισκεφθεί από δύο έως τρεις ειδικότητες –κατά μέσον όρο– ο καθένας.
«Οι περισσότεροι μας περιμένουν για να κάνουν το ετήσιο τσεκ απ. Από εκεί και πέρα οι μεγαλύτερες ανάγκες τους είναι σε καρδιολόγο, οφθαλμίατρο, ορθοπεδικό και χειρουργό. Για τις γυναίκες, η άφιξή μας συνδέεται με το “ραντεβού” τους για την ετήσια μαστογραφία και τον γυναικολογικό έλεγχο», μας λέει ο Αναστάσιος Σταματιάδης, διοικητικός διευθυντής της ομάδας κινητών ιατρικών ομάδων.
Μέσα στον χρόνο και άλλες αποστολές όπως η «Ομάδα Αιγαίου» ή η «Ανοιχτή Αγκαλιά» ρίχνουν «άγκυρα» για λίγες ημέρες στο μικρό νησί νότια τις Ικαρίας, παρέχοντας πολύτιμες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας.
«Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τόσους γιατρούς. Σκεφθείτε πόσα χρήματα θα πρέπει να ξοδέψει μία τριμελής οικογένεια από τους Φούρνους για να ταξιδέψει σε ένα κοντινό νησί ή στον Πειραιά ώστε να λάβει αυτές τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Επομένως, συμπληρωματικά, εμείς προσπαθούμε να βοηθήσουμε», επισημαίνει ο ίδιος.
Μέσα στον χρόνο και άλλες αποστολές όπως η «Ομάδα Αιγαίου» ή η «Ανοιχτή Αγκαλιά» ρίχνουν «άγκυρα» για λίγες ημέρες στο μικρό νησί νότια τις Ικαρίας, παρέχοντας πολύτιμες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας.
«Οι διακομιδές δεν είναι δεδομένες»
«Εχει τεράστια σημασία η παρουσία όλων αυτών των ομάδων που έρχονται εθελοντικά, διότι μας κάνουν να νιώθουμε μεγαλύτερη ασφάλεια για εμάς και τα παιδιά μας», εξηγεί στην «Κ» ο Νίκος Σκλάβος, πατέρας δύο κοριτσιών 9 και 12 ετών που ζουν μόνιμα στο νησί. «Παρ’ όλα αυτά δεν θα σας πω ότι για εμάς είναι αρκετό, γιατί οι ομάδες αυτές έρχονται από τον Απρίλη μέχρι τον Ιούλη. Το φθινόπωρο και τον χειμώνα, όμως, είμαστε εντελώς μόνοι και ζούμε μέσα στην ανασφάλεια. Ακόμη και οι διακομιδές δεν είναι δεδομένες, γιατί καθυστερούν εξαιτίας της μεγάλης γραφειοκρατίας. Πολλές φορές μάς παραπέμπουν στα πλοία, με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος για κρίσιμα περιστατικά», τονίζει ο ίδιος.
Τρέμει το φυλλοκάρδι μου, γιατί, αν συμβεί κάτι στο παιδί, θα πρέπει να τρέξουμε στη Σάμο ή την Ικαρία και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ναυλώσουμε ένα καραβάκι για να πάμε.
Αυτό το αίσθημα της ανασφάλειας είναι αρκετά έντονο σε όσους μεγαλώνουν παιδιά στους Φούρνους. Η Αργυρώ Γραμματικού, που κάθε καλοκαίρι μετακομίζει στο Καμάρι, ένα παραθαλάσσιο χωριό δέκα χλμ. μακριά από το λιμάνι των Φούρνων, περιγράφει στην «Κ» τις δικές της ανησυχίες, ειδικά φέτος που στο σπίτι φιλοξενεί την κόρη της και την έξι μηνών εγγονή της.
«Τρέμει το φυλλοκάρδι μου, γιατί, αν συμβεί κάτι στο παιδί, θα πρέπει να τρέξουμε στη Σάμο ή την Ικαρία και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ναυλώσουμε ένα καραβάκι για να πάμε. Η διαδρομή κοστίζει μέχρι και 500 ευρώ, και δεν είναι πάντα βέβαιο ότι θα μας δικαιολογήσουν αυτά τα χρήματα. Είναι δική μας απόφαση, αλλά, εάν συμβεί κάτι, δεν μπορείς να μην πάρεις το ρίσκο. Λες, θα ταξιδέψω και ό,τι γίνει».
Πληρώνουμε ασφάλεια που καλύπτει ακόμη και ιδιωτικό ελικόπτερο για τη μεταφορά μας σε κάποιο νοσοκομείο. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.
Ο Κώστας Μαρκάκης, φιλόλογος στο Γυμνάσιο του νησιού, χρειάστηκε να κάνει μία μεγάλη κουβέντα με τη σύζυγό του για να καταλήξουν στο ποια θα είναι η μόνιμη κατοικία τους. Ο ίδιος είχε μεγαλώσει στους Φούρνους, ενώ η Δήμητρα στην Αθήνα και έτσι η απόφαση δεν θα μπορούσε να είναι τόσο εύκολη. Τελικά η «ζυγαριά» έγειρε προς το νησί, καθώς η εξασφάλιση μιας πιο ήρεμης ζωής και η αγάπη για τη φύση υπερτέρησαν της μεγαλύτερης ασφάλειας που προσφέρει η ζωή σε ένα αστικό κέντρο. Σήμερα, μεγαλώνουν στους Φούρνους δύο παιδιά, ηλικίας οκτώ μηνών και τεσσάρων ετών.
«Μετριάσαμε τις ανησυχίες μας αποφασίζοντας ότι θα επενδύσουμε σε ακριβότερα ασφαλιστικά προϊόντα για την υγεία των παιδιών και τη δική μας. Πληρώνουμε ασφάλεια που καλύπτει ακόμη και ιδιωτικό ελικόπτερο για τη μεταφορά μας σε κάποιο νοσοκομείο. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά», τονίζει.
Ο ίδιος λέει στην «Κ» πως παρά τα οικονομικά κίνητρα που έχουν προσφερθεί κατά καιρούς από τον Δήμο των Φούρνων για πρόσληψη κάποιων βασικών ιατρικών ειδικοτήτων, δεν έχει υπάρξει αποτέλεσμα. Σταθερό αίτημα, ωστόσο, παραμένει η παρουσία ενός παιδιάτρου όλο τον χρόνο στο νησί.
«Για να καλύψουμε αυτή την ανάγκη, κανονίσαμε να έρχεται μία φορά τον μήνα ένας παιδίατρος από τη Σάμο ώστε να εξετάζει τα παιδιά και να τους κάνει τα εμβόλια. Μπορεί να μη μας παρέχεται δωρεάν, αλλά είναι σημαντικό ότι έρχεται εκείνος σε εμάς. Υπό διαφορετικές συνθήκες, θα έπρεπε να ταξιδέψουμε εμείς και να πληρώσουμε μεταφορά και διαμονή, δηλαδή να κάνουμε επιπλέον έξοδα».
«Μάθαμε παιδιατρική μιλώντας με τους γιατρούς στο τηλέφωνο»
«Οι περισσότερες μαμάδες του νησιού μάθαμε παιδιατρική μιλώντας με τους γιατρούς στο τηλέφωνο. Ετσι μεγαλώσαμε τα παιδιά μας», λέει η Δέσποινα Μαρκάκη, μητέρα δύο παιδιών. Η ίδια γεννήθηκε και έζησε στον Πειραιά, αλλά αποφάσισε να μεγαλώσει τα παιδιά της στους Φούρνους. «Στο νησί ερχόμουν Πάσχα και καλοκαίρι και πίστευα ότι η ζωή εδώ θα ήταν το ίδιο εύκολη και τον χειμώνα – δεν είχα ιδέα. Πάντα λέω ότι, αν λύναμε το πρόβλημα με τους γιατρούς, οι Φούρνοι θα ήταν το καλύτερο μέρος για να μεγαλώνει κανείς παιδιά. Γιατί εδώ τα παιδιά ζουν ξένοιαστα, μπορούν να βγουν στους δρόμους, να παίξουν και να κυκλοφορήσουν ελεύθερα».
Η Δέσποινα Μαρκάκη ήταν η πρώτη διακομιδή που έγινε τον Δεκέμβριο του 2003 με το «Παναγία Θεοτόκος», ένα μικρό πλοίο που μπήκε στη γραμμή από το υπουργείο Ναυτιλίας για να συνδέσει τοπικά τους Φούρνους με την Ικαρία. Ηταν έγκυος στην 33η εβδομάδα και θα γεννούσε πρόωρα.
«Είχε οχτώ μποφόρ, έδιναν απαγορευτικό, αλλά πήγαμε γιατί ήταν ανάγκη να με δει γιατρός. Το μωρό είχε μόνο 60 παλμούς και με έβαλαν αμέσως στο χειρουργείο. Η κόρη μου γεννήθηκε 1,9 κιλά, με τους πνεύμονες να μην έχουν αναπτυχθεί όσο χρειαζόταν. Την επόμενη ημέρα πήγαμε με Σινούκ στο Νοσοκομείο της Νίκαιας και την έβαλαν σε θερμοκοιτίδα. Ευτυχώς τα είχαμε καταφέρει χάρη σε μία γυναικολόγο στην Ικαρία που πήρε το ρίσκο και με άφησε να γεννήσω εκεί».
«Ο Θεός μάς φυλάει εδώ πέρα»
Η ίδια έχει πολλές εμπειρίες να αφηγηθεί από τις δυσκολίες που έχει αντιμετωπίσει εκείνη και η οικογένειά της στο νησί. Θυμάται τη διακομιδή των παιδιών της στη Σάμο με γαστρεντερίτιδα και τον κίνδυνο αφυδάτωσής τους από την έλλειψη ορού στο ιατρείο των Φούρνων, την πιστοποίηση θανάτου του θείου της από μία μαία, καθώς δεν υπήρχε καρδιολόγος ή άλλος γιατρός, αλλά και τον αξέχαστο τηλεφωνικό διάλογο που είχε με ένα γιατρό από την Αθήνα.
«Ημουν έγκυος στην κόρη μου και είχα αιμορραγίες. Ο γιατρός μου μού είπε να πάρω κάποια ένεση, αλλά το φαρμακείο μας δεν την είχε. Του τηλεφώνησα ξανά και μου είπε να ψάξω για μία άλλη ένεση που θα σταματούσε την αιμορραγία. Το φαρμακείο δεν είχε καμία. Τότε τον ρώτησα: “Γιατρέ, τι κάνω τώρα;” Μου είπε “ξάπλωσε και κάνε τον σταυρό σου!” Ευτυχώς εντέλει όλα πήγαν καλά. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε: “ο Θεός μάς φυλάει εδώ πέρα”».
