Επί τρεις ημέρες έπινε γάλα σε σκόνη ανακατεμένο με θαλασσινό νερό. Το 50 ημερών βρέφος, που η τοπική κοινότητα της Τήλου ονόμασε «Ιωνά» –από τον καλόγερο που έφτασε διά θαλάσσης στην Τήλο και έχτισε το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα–, η μητέρα του, ο πατέρας του, ο θείος και ο δεκάχρονος αδελφός του ήταν πάνω στις σαπισμένες βάρκες των διακινητών από τα παράλια της Τουρκίας. Το κύμα τους έφερε σε μια τύποις –εξαιτίας των βράχων– παραλία του νησιού της Δωδεκανήσου. Είναι Παρασκευή βράδυ.
Ξημερώνοντας Σάββατο, οι δημοτικές, αστυνομικές και λιμενικές Αρχές του νησιού λαμβάνουν ενημέρωση από το 112 ότι λείπει από την ομάδα των προσφύγων που είχαν φτάσει, οικογένεια με νεογέννητο μωρό χαμένη κάπου στο νησί. Αμέσως, ο δήμος κινητοποιείται, με πληροφορίες που έλαβε από άλλους αφιχθέντες και από το στίγμα του κινητού που τους έδωσε το 112, και στέλνει όχημα με τον αντιδήμαρχο Κυριάκο Σακελλάρη και ντόπιους εθελοντές να τους εντοπίσουν.
Την περασμένη Παρασκευή αργά το βράδυ καταφθάνει μία οικογένεια σε μια βραχώδη, απλησίαστη από εδάφους παραλία της Τήλου. Μαζί τους ήταν ένα μωράκι 50 ημερών, που επί τρεις ημέρες η μητέρα του το τάιζε γάλα σε σκόνη με θαλασσινό νερό.
Είναι περίπου 11 η ώρα το πρωί. «Είχαν ανέβει το απόκρημνο βουνό προσπαθώντας, όπως όλα έδειχναν, να φτάσουν στο Μεγάλο Χωριό. Σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει δρόμος, δεν υπάρχει ούτε μονοπάτι», λέει στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Τήλου. Μαζί τους, η Αστυνομία του νησιού και το Λιμενικό.
«Το ευτυχές –αν μπορεί κάποιος να πει κάτι τέτοιο– ήταν ότι είχαν σκεφτεί να επιστρέψουν στην παραλία, αφού αντιλήφθηκαν ότι η ανάβαση και η κατάβαση του βουνού με κατεύθυνση τη Χώρα ήταν μεγάλο ρίσκο για τη ζωή τους», όπως μας αφηγείται ο Κυριάκος Σακελλάρης.
Ευτυχώς καταφθάνει το σκάφος του Λιμενικού, αλλά είναι αδύνατον να πλησιάσει εξαιτίας των καιρικών συνθηκών. Οι Αρχές και οι εθελοντές της Τήλου, όμως, είναι μαθημένοι στις διασώσεις, αφού, όπως μας λέει η δήμαρχος Μαρία Καμμά, «καθημερινά φτάνουν στο νησί μας από 30 έως 60 άτομα από τα τουρκικά παράλια». Ετσι, είχαν μαζί τους μία παιδική φουσκωτή βάρκα και τα απαραίτητα για να παραμείνουν οι άνθρωποι σε όσο γίνεται πιο υγιή κατάσταση.
«Οι εθελοντές έφτασαν κολυμπώντας»
«Κολυμπώντας, οι εθελοντές μας προσέγγισαν την παραλία με τη βαρκούλα και επιβίβασαν την οικογένεια. Οι υπόλοιποι ήμασταν στο σκάφος του Λιμενικού, προσπαθώντας με σκοινί να φέρουμε τη βάρκα στο σκάφος και να ανεβάσουμε τους ανθρώπους, μαζί με τον “Ιωνά”, το μωράκι που είχε η μητέρα στην αγκαλιά της», μας λέει ο Κυριάκος Σακελλάρης.
Η μητέρα του βρέφους, όπως και ο αδελφός του συζύγου της, καταρρέει. Δεν μπορεί ούτε το μωρό της να κρατήσει. Της ήταν αδύνατον να αντεπεξέλθει – το κύμα και τα νερά που έμπαιναν στην παιδική βάρκα την τρομοκρατούσαν ακόμα περισσότερο. Ενας εθελοντής προσφέρεται και το παίρνει στη δική του αγκαλιά, να το προφυλάξει. Ο «Ιωνάς» είναι πλέον σε ασφαλή χέρια.
Το ούτε δύο μηνών βρέφος επιβιβάζεται στο σκάφος και ο Κυριάκος Σακελλάρης κάνει ό,τι μπορεί για να το κρατήσει ζεστό. «Ηταν βρεγμένο. Του έβγαλα τα ρούχα του, του έδωσα κάτι άλλα ρουχαλάκια, το τύλιξα για να μην κρυώνει», μας διηγείται ο ίδιος. «Το πιο σοκαριστικό; Με τα λίγα αγγλικά που γνώριζε ο πατέρας του βρέφους, μας εξήγησε ότι επί τρεις ημέρες έπινε γάλα σε σκόνη με θαλασσινό νερό», συμπληρώνει.
Τήλος: Βίντεο με την αγωνιώδη διάσωση βρέφους 50 ημερών pic.twitter.com/t0dkciw1lH
— Kathimerini_Web (@KathimeriniWeb) August 19, 2024
Αμέσως μετά η οικογένεια οδηγείται στο ιατρείο της Τήλου, όπου οι αγροτικοί γιατροί, εξαντλημένοι επίσης από τους 4.000 τουρίστες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στο νησί, τους παρέχουν τις πρώτες βοήθειες και τους εξετάζουν για να διαγνώσουν την κατάστασή τους. Ο αντιδήμαρχος και η σύζυγός του σπεύδουν στο φαρμακείο για να αγοράσουν γάλα και μπιμπερό για το βρέφος και του βρίσκουν ρουχαλάκια για να παραμείνει ζεστό, υγιές και, φυσικά, χορτάτο.
Τις επόμενες ώρες, αν όλα πάνε κατ’ ευχήν, θα μεταφερθούν στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης είτε της Λέρου είτε της Κω. Εξάλλου, το Κέντρο Φιλοξενίας της Τήλου είναι στα όριά του, όπως μας ενημερώνει η δήμαρχος του νησιού, Μαρία Καμμά.
Διάσωση εγκύου από δύσβατα μονοπάτια
Στις 7 το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής, οι Αρχές του νησιού λαμβάνουν και πάλι ενημέρωση από αφιχθέντες μετανάστες ότι υπάρχει άλλη μία οικογένεια, με τη γυναίκα έγκυο, που έχει χαθεί σε δύσβατα, βραχώδη μονοπάτια της Τήλου. «Αλλη μία… συνηθισμένη μέρα για το νησί μας», όπως λέει στην «Κ» σκωπτικά, με μια δόση απελπισίας, ο έτερος αντιδήμαρχος Σπύρος Αλιφέρης.
Βίντεο από την αγωνιώδη διάσωση εγκύου γυναίκας, παγιδευμένης σε βουνό της Τήλου pic.twitter.com/hOoRBGFXJi
— Kathimerini_Web (@KathimeriniWeb) August 19, 2024
«Πήραμε μαζί μας –ο Στρατός, το Λιμενικό κι εμείς– πρόσφυγες προκειμένου να μας υποδείξουν το σημείο. Είναι περίπου από την πλευρά του Αγίου Αντωνίου, στο βόρειο τμήμα του νησιού», μας αφηγείται ο αντιδήμαρχος. Προσπάθησαν να προσεγγίσουν το σημείο από τον κοντινότερο δρόμο, όπου ήταν περίπου 2,5 χιλιόμετρα από το μέρος που τους είχαν υποδείξει οι νεοαφιχθέντες πρόσφυγες. Πλησίασαν μετά δυσκολίας –ειδικά με το απαραίτητο φορείο– την έγκυο πρόσφυγα. «Καταλάβαμε ότι είναι αδύνατον να τη μεταφέρουμε. Θα μπορούσε να συμβεί οτιδήποτε με τη γυναίκα σε τόσο απόκρημνα μέρη», λέει ο Σπύρος Αλιφέρης.
Ο αντιδήμαρχος ενημέρωσε το 112 ότι θα χρειαστεί οπωσδήποτε πτητικό μέσο για τη διάσωση της νεαρής εγκύου. Οι ώρες περνούν και, γύρω στις 2-2.30 τα ξημερώματα, καταφθάνει σκάφος της ΕΜΑΚ από τη Ρόδο, το οποίο διασώζει τον σύζυγο της γυναίκας, ο οποίος είχε καταφέρει να επιστρέψει στην παραλία για να αναζητήσει σήμα στο κινητό και βοήθεια. Η έγκυος δεν ήταν διόλου σε θέση να μετακινηθεί είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω.
Μέχρι να φτάσει το ελικόπτερο τα ξημερώματα του Σαββάτου, με την έγκυο γυναίκα έμειναν, αρχικά, ο αντιδήμαρχος και οι εθελοντές του νησιού. Στη συνέχεια, μαζί της ξημέρωσε, άγρυπνος φρουρός, ένας λιμενικός.
«Η ΕΜΑΚ αντιλήφθηκε αμέσως ότι δεν υπήρχε καμία δυνατότητα να πλησιάσουν πεζή στο σημείο όπου είχε παραμείνει η πρόσφυγας και κάλεσαν ελικόπτερο, το οποίο θα μπορούσε, βεβαίως, να έρθει μόλις ξημέρωνε», θυμάται ο Σπύρος Αλιφέρης μιλώντας στην «Κ».
Μέχρι να φτάσει το ελικόπτερο τα ξημερώματα του Σαββάτου, με την έγκυο γυναίκα έμειναν, αρχικά, ο αντιδήμαρχος και οι εθελοντές του νησιού, που μαζί τους είχαν μπάρες δημητριακών, νερά και κουβέρτες, ώστε να καταφέρουν να διατηρήσουν τη γυναίκα σε κατάσταση που να μπορεί τουλάχιστον να επικοινωνεί.
Στη συνέχεια, μαζί της ξημέρωσε, άγρυπνος φρουρός, ένας λιμενικός, ώστε να μπορεί να ελέγχει την κατάστασή της για οτιδήποτε κι αν προέκυπτε κατά τη διάρκεια της νύχτας στην πρόσφυγα σε αυτή την κατάσταση. Μάλιστα, όπως έχει πει η δήμαρχος του νησιού, «οι λιγοστοί λιμενικοί που υπηρετούν στο νησί έχουν ξεπεράσει τα όρια των αντοχών τους εδώ και καιρό και όμως δεν κάνουν πίσω. Δεν δέχονται να χαθεί καμία ανθρώπινη ζωή».
Στις 9 το πρωί του Σαββάτου, η διάσωση ήταν πλέον γεγονός. Η γυναίκα και ο σύζυγός της, που μαζί με άλλους είχαν βρεθεί στο σκάφος της ΕΜΑΚ πάλι με τον ίδιο τρόπο –μία παιδική φουσκωτή βάρκα λόγω των μελτεμιών που λυσσομανούσαν–, μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στο νοσοκομείο Ρόδου. Οπως μας ενημερώνει ο Σπύρος Αλιφέρης, διαπιστώθηκε ότι όλα έβαιναν καλώς.
«Είναι μια επανάληψη του 2015»
«Δεχόμαστε πολύ μεγάλη πίεση. Φτάνουν στο νησί μας δύο και τρεις βάρκες καθημερινά, με 30 έως 60 πρόσφυγες συνολικά. Αυτή τη στιγμή, στο Κέντρο Φιλοξενίας της Τήλου υπάρχουν 110 άνθρωποι. Κάθε 4-5 μέρες, κάποιοι μεταφέρονται, όπως προβλέπεται, στα ΚΥΤ της Λέρου ή της Κω, που επίσης είναι σε οριακό σημείο», είναι τα πρώτα λόγια της δημάρχου Τήλου Μαρίας Καμμά στην επικοινωνία που είχε με την «Κ».
Πολλοί πρόσφυγες, όπως μας λέει η ίδια, φτάνουν στο νησί σε άθλια κατάσταση, χτυπημένοι από τους διακινητές από τα παράλια της Τουρκίας, εξαναγκαζόμενοι να ανεβούν στη βάρκα που θα τους φέρει στην Ευρώπη, όπως λένε οι δικές τους μαρτυρίες. «Με 4-5 λιμενικούς σε υπηρεσία αυτή τη στιγμή και δύο αγροτικούς γιατρούς, τι να πρωτοπροσφέρεις σε αυτούς τους ανθρώπους; Υπάρχουν άλλοι που φτάνουν άρρωστοι, άλλοι με διαβήτη και ένα σωρό άλλα ζητήματα. Πώς να διαγνώσεις και να τα φροντίσεις όλα αυτά με τόσο λίγα μέσα;» αναρωτιέται η Μαρία Καμμά.
Με 4-5 λιμενικούς σε υπηρεσία αυτή τη στιγμή και δύο αγροτικούς γιατρούς, τι να πρωτοπροσφέρεις σε αυτούς τους ανθρώπους; Ευτυχώς τα αντανακλαστικά της τοπικής κοινωνίας και των εθελοντών μας είναι εξαιρετικά.
Τέτοιες μέρες, εντούτοις, η τουριστική κίνηση στην Τήλο είναι στην αιχμή της. Υπό άλλες συνθήκες, επειδή το Κέντρο Φιλοξενίας του νησιού είναι υπερφορτωμένο, οι αφιχθέντες θα διοχετεύονταν σε τουριστικές κλίνες. Τώρα δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Ετσι, όπως λένε στην «Κ» η δήμαρχος αλλά και ο αντιδήμαρχος Κυριάκος Σακελλάρης, πέραν των κοντέινερ, έχουν στήσει τέντες για σκιά, στρώματα για να μην κοιμούνται οι άνθρωποι στο χώμα. Επίσης, έχουν τοποθετήσει χημικές τουαλέτες, βρύσες για να πλένονται και για όποια άλλη ανάγκη.
«Αυτή την περίοδο, όμως, τα εστιατόρια του νησιού δεν μπορούν να παράσχουν τις επιπλέον, απαραίτητες μερίδες φαγητού λόγω τουρισμού. Ετσι, εξαντλούμε τους πόρους του δήμου. Αλλωστε, η επιδότηση στους δήμους για κάθε άτομο είναι ούτε έξι ευρώ καθημερινά για τη διατροφή τους», λέει η Μαρία Καμμά. «Από την άλλη», προσθέτει, «ούτε στα πλοία βρίσκουμε θέση για να τους μεταφέρουμε στα ΚΥΤ των γύρω νησιών».
«Ευτυχώς τα αντανακλαστικά της τοπικής κοινωνίας και των εθελοντών μας είναι εξαιρετικά», συμπληρώνει. «Τους μαγειρεύουμε, τους προσφέρουμε ό,τι μπορούμε για την προσωπική τους υγιεινή, αλλά δεν επαρκούν. Ζούμε, θα έλεγα, στιγμές 2015 ξανά, κι ας μην ακούγεται η φωνή μας, και ας εξαντλούνται, εκτός από τους πόρους, και οι δυνάμεις μας».
Κεντρική φωτογραφία: Οι εθελοντές διασώζουν τον «Ιωνά», τη μητέρα του και τον δεκάχρονο αδελφό του. (Ευγενική παραχώρηση: αντιδήμαρχος Τήλου, Κυριάκος Σακελλάρης)
