«Δεν θέλω να σκέφτομαι τι θα αντιμετώπιζα αν ανέβαζα κάτι τέτοιο στο Facebook»

Ο Γιάννης, με τον πρωινό καφέ του, ανοίγει το κινητό του για να ελέγξει την τελευταία κριτική που άφησε στο Goodreads. Το προηγούμενο βράδυ είχε γράψει μια λεπτομερή διαδικτυακή ανάλυση για την πιο πρόσφατη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι και ήθελε να δει τι σχόλια θα είχε από τους υπόλοιπους χρήστες. Αν και, όπως διαπίστωσε, δεν ήταν ο μόνος που δεν έχει ενθουσιαστεί με το βιβλίο «Σε Πρώτο Ενικό», με ενδιαφέρον διάβασε και τα σχόλια των χρηστών που διαφωνούσαν μαζί του. Τους ευχαρίστησε όλους έναν προς έναν για τον χρόνο που αφιέρωσαν να του απαντήσουν και αποθήκευσε τις προτάσεις τους για το επόμενο ανάγνωσμά του.

Δεν θέλω καν να σκέφτομαι τι θα αντιμετώπιζα αν ανέβαζα μια αντίστοιχη κριτική στο Facebook, ειδικά για Ελληνες συγγραφείς. Το είχα κάνει στο παρελθόν και με κατηγόρησαν πως είμαι από ελιτιστής μέχρι και άσχετος. 

«Σπάνια θα βρεις εντάσεις και απαξιωτικά σχόλια στο Goodreads. Δεν θέλω καν να σκέφτομαι τι θα αντιμετώπιζα αν ανέβαζα μια αντίστοιχη κριτική στο Facebook, ειδικά για Ελληνες συγγραφείς. Το είχα κάνει στο παρελθόν και με κατηγόρησαν πως είμαι από ελιτιστής μέχρι και άσχετος. Για αυτόν τον λόγο έχω αφήσει ανενεργό τον λογαριασμό μου ήδη από το 2015, τότε με την πόλωση του δημοψηφίσματος», εξηγεί ο ίδιος.

Εκτοτε, έγινε ενεργός χρήστης του Goodreads, της ψηφιακής πλατφόρμας που ιδρύθηκε το 2006 και έχει συγκεντρώσει πάνω από 150 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως. Η πλατφόρμα επιτρέπει στους χρήστες να ανακαλύπτουν, να βαθμολογούν και να μοιράζονται βιβλία, ενώ παράλληλα προσφέρει τη δυνατότητα συμμετοχής σε συζητήσεις και κριτικές με άλλους αναγνώστες. Εκτός από την ψηφιακή αλληλεπίδραση, μέσω του Goodreads έχουν δημιουργηθεί μικρές ή και μεγαλύτερες ομάδες που συχνά συναντιούνται και διά ζώσης για να συζητήσουν τα αγαπημένα τους βιβλία.

Ο Γιάννης άλλωστε δεν είναι ο μόνος που έχει αισθανθεί απειλή στα μεγάλα κοινωνικά δίκτυα, όπως το Facebook και το X, όπου οι πολιτικές διαμάχες και η τοξικότητα κυριαρχούν.

Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι σχεδόν το 50% των νέων ηλικίας 16-29 ετών στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν συναντήσει μηνύματα στο διαδίκτυο που θεωρούνται εχθρικά ή υποτιμητικά και περιλαμβάνουν προσβολές που σχετίζονται με πολιτικές ή κοινωνικές απόψεις, σεξουαλικό προσανατολισμό ή εθνοτική καταγωγή​. 

Αντίο Tinder, καλωσήρθες Strava

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του Guardian, πλέον, είναι πολλοί οι χρήστες που αναζητούν «ψηφιακό καταφύγιο» σε εφαρμογές που εστιάζουν σε χόμπι και κοινά ενδιαφέροντα, δημιουργώντας πιο ουσιαστικές συνδέσεις. Μια από αυτές είναι και το Strava, μια εφαρμογή που ξεκίνησε ως εργαλείο καταγραφής προπονήσεων για τρέξιμο και ποδηλασία, και τελικά μετατράπηκε σε ένα κοινωνικό δίκτυο για αθλητές, αλλά και ερασιτέχνες του αθλητισμού. Κάνοντας τη δωρεάν εγγραφή σου συμπληρώνεις τα ενδιαφέροντα σου –ακριβώς όπως σε ένα dating app–, ενώ στη συνέχεια μπορείς να δικτυωθείς αποκτώντας την ιδιότητα του μέλους σε κάποιο από τα γκρουπ που βρίσκονται κοντά σου.

Συγκεκριμένα στην Αθήνα υπάρχουν δεκάδες επιλογές, με την ομάδα «fun for run» στο Αιγάλεω να αριθμεί 5.700 μέλη, ενώ η ομάδα του Αυθεντικού Μαραθώνιου απαριθμεί επίσης 5.000 δρομείς, με τις αναρτήσεις των μελών να είναι καθημερινές. Η παρουσία του Strava στην Ελλάδα ακολουθεί μια παγκόσμια τάση: η εφαρμογή γνώρισε αύξηση 20% στους χρήστες διεθνώς το 2023 καθώς οι χρήστες πλέον δεν τη χρησιμοποιούν μόνο για να παρακολουθούν τις επιδόσεις τους, αλλά και για να συνδεθούν με άλλους δρομείς και ποδηλάτες, να συμμετέχουν σε κοινές διαδρομές και να ανταλλάσσουν συμβουλές.

Αυτή η επιτυχία οδήγησε στην εισαγωγή νέων εργαλείων, όπως η δυνατότητα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ χρηστών. Οπως όλοι οι ενεργοί χρήστες των εφαρμογών γνωρίζουν, τα απευθείας μηνύματα στις εφαρμογές συχνά μετατρέπονται σε φλερτ. Αποτελούν, όμως, και αφορμή για τη δημιουργία προσωπικών γνωριμιών που πολλές φορές αναπτύσσονται και εκτός του ψηφιακού κόσμου και οδηγούν σε ερωτικές σχέσεις ή απλά σε φιλικές γνωριμίες. «Τα κοινά ενδιαφέροντα είναι ένας τρόπος για τους ανθρώπους να συνδεθούν μεταξύ τους», σχολιάζει στον Guardian η δρ Carolina Are, ερευνήτρια κοινωνικών μέσων στο Κέντρο Ψηφιακών Πολιτών του Πανεπιστημίου Northumbria, ενώ παραλληλίζει τα dating apps με ένα «σούπερ μάρκετ γνωριμιών».

Τα απευθείας μηνύματα στις εφαρμογές συχνά μετατρέπονται σε φλερτ, αλλά αποτελούν και αφορμή για τη δημιουργία προσωπικών γνωριμιών που πολλές φορές αναπτύσσονται και εκτός του ψηφιακού κόσμου και οδηγούν σε ερωτικές σχέσεις ή απλά σε φιλικές γνωριμίες.

Πράγματι, εφαρμογές γνωριμιών όπως το Tinder, το Bumble ή το Hinge, βασίζονται αποκλειστικά στην εμφάνιση των χρηστών, καθώς οι φωτογραφίες είναι το πρώτο και κύριο στοιχείο αξιολόγησης. Οι συμμετέχοντες καλούνται να πάρουν γρήγορα την απόφαση του αν θέλουν ή όχι να συνδεθούν μεταξύ τους, κρίνοντας από την εικόνα και τα λίγα λόγια που έχει γράψει ο καθένας για τον εαυτό του. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα που έχει δημοσιευτεί στο International Journal of Environmental Research and Public Health η χρήση εφαρμογών γνωριμιών μπορεί να αυξήσει το άγχος και την αίσθηση της αποξένωσης, κυρίως λόγω της έμφασης που δίνεται στην εξωτερική εμφάνιση​.

Συγκεκριμένα, η μελέτη ανέφερε ότι οι χρήστες των εφαρμογών γνωριμιών έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και ανασφάλειας σχετικά με την εικόνα τους, καθώς η αλληλεπίδραση συχνά περιορίζεται σε επιφανειακές συνομιλίες και αντιστοίχως επιφανειακή κριτική.​ Στον αντίποδα, στις εφαρμογές που εστιάζουν στα κοινά ενδιαφέροντα οι προσδοκίες είναι χαμηλότερες και ως εκ τούτου οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν πιο άνετα.

Μια ασφαλής, θετική αλληλεπίδραση

Οπως αναφέρει στον Guardian η Τζέμα Γκρέισγουντ, διευθύντρια περιεχομένου του Letterboxd, μιας εφαρμογής που επιτρέπει στους χρήστες να βαθμολογούν και να συζητούν για ταινίες, «οι άνθρωποι έχουν κουραστεί να κρίνουν τους άλλους με βάση την εμφάνιση. Στις εφαρμογές που βασίζονται στα χόμπι, οι συνδέσεις δημιουργούνται επειδή οι χρήστες μοιράζονται το πάθος τους για τα ίδια θέματα».  

Και αν το Letterboxd είδε την κοινότητά του να αυξάνεται με ρυθμούς 55% μέσα σε έναν χρόνο, τα οικονομικά στοιχεία της Match Group, της εταιρείας που διαχειρίζεται τις πιο γνωστές υπηρεσίες γνωριμιών, όπως το Tinder και το Hinge, δεν είναι εξίσου ελπιδοφόρα. Ενώ τον Οκτώβριο του 2021 είχε κάθε λόγο να πανηγυρίζει, με την κάθε μετοχή της να αξίζει 175 δολάρια, η αξία της Match τώρα διαπραγματεύεται κοντά στα 36 δολάρια ανά μετοχή. Η εταιρεία ανακοίνωσε περικοπές προσωπικού κατά 6% τον Ιούλιο λόγω της μείωσης των χρηστών που έχουν συνδρομή.

Καθώς λοιπόν οι μεγάλες εφαρμογές γνωριμιών πασχίζουν να διατηρήσουν τη βάση χρηστών τους, οι εφαρμογές που κερδίζουν έδαφος δεν εστιάζουν μόνο στη σύνδεση, αλλά στη δημιουργία κοινότητας. Είτε πρόκειται για τρέξιμο, ταινίες ή βιβλία, η ουσία παραμένει η ίδια: μια ασφαλής, θετική αλληλεπίδραση για αυτό που αγαπάμε περισσότερο.

---

Κεντρική φωτογραφία: Shutterstock