Προφορικές απευθείας αναθέσεις, μη καταχώριση συμβάσεων, ενδείξεις προσυνεννόησης με προμηθευτές, δικηγόρος δήμου που ταυτόχρονα εκπροσωπεί ανάδοχο. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις υποθέσεις που αφορούν διαφθορά στο Δημόσιο και δημάρχους οι οποίοι κρίθηκαν πειθαρχικά υπόλογοι και τις οποίες παρουσίασε στην «Κ» η Εθνική Αρχή διαφάνειας (ΕΑΔ), σε συνέχεια της προσφάτως δημοσιευμένης έκθεσης απολογισμού της για το 2023. Βέβαια, οι δήμαρχοι δεν είναι οι μοναδικοί που υπέπεσαν σε… ατασθαλίες, καθώς πληθώρα δημοσίων υπαλλήλων εντοπίστηκαν να έχουν προβεί μεταξύ άλλων σε αδικαιολόγητο πλουτισμό, νόθευση εγγράφων, ακόμη και παράνομη μεταφορά μεταναστών.
Προφορικές αναθέσεις
Μία από τις υποθέσεις που απασχόλησαν την ΕΑΔ το 2023, αφορούσε προφορικές αναθέσεις που πραγματοποιούνταν από δήμο της περιφέρειας Ηπείρου. Η ΕΑΔ διαπίστωσε ότι ο δήμος, διά του δημάρχου, αντιδημάρχων και δημοτικού συμβούλου, προέβη την περίοδο 2019-2022, σε προφορικές αναθέσεις προμηθειών, έργων και υπηρεσιών, χωρίς αυτές να προβλέπονται και χωρίς να τηρηθεί καμία από τις διαδικασίες περί δημοσίων αναθέσεων. Επειτα από την έκδοση δικαστικών αποφάσεων, ο δήμος υποχρεώθηκε να καταβάλει ποσό συνολικής επιδικαζόμενης αξίας άνω του 1 εκατομμυρίου ευρώ. Μετά το πέρας του σχετικού ελέγχου, αναζητήθηκαν πειθαρχικές ευθύνες του δημάρχου και των εμπλεκομένων, ενώ η υπόθεση ερευνάται από την αντίστοιχη εισαγγελία.
Μη καταχώριση συμβάσεων
Ζητήματα νομιμότητας απευθείας αναθέσεων προέκυψαν έπειτα από έρευνα που διενεργήθηκε και σε νησιωτικό δήμο. Οι επίμαχες απευθείας αναθέσεις αφορούσαν προμήθειες, παροχή υπηρεσιών και εργασίες για το χρονικό διάστημα 2018-2021. Οπως προέκυψε κατόπιν δειγματοληπτικού ελέγχου της ΕΑΔ, ο δήμος, κατά παράβαση του νόμου, δεν καταχωρούσε τις συμβάσεις κάτω των 2.500 ευρώ, καθώς και τα χρηματικά εντάλματα πληρωμής των συμβάσεων στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ). Ταυτόχρονα, το σύνολο των συμβάσεων του οικονομικού έτους 2021 συνήφθη τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, καθώς έως τότε δεν είχε ψηφιστεί ο προϋπολογισμός του δήμου. Μολονότι η ΕΑΔ έλαβε υπόψη της την υποστελέχωση του δήμου, αναζητήθηκαν πειθαρχικές ευθύνες κατά του δημάρχου.
«Ισχυρές ενδείξεις προσυνεννόησης»
Τις δαπάνες προμήθειας ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού συνολικής αξίας 100.000 ευρώ κλήθηκε να εξετάσει η ΕΑΔ κατόπιν αιτήματος του ίδιου του δημάρχου σε δήμο της κεντρικής Μακεδονίας. Οπως προέκυψε, οι επίμαχες δαπάνες πραγματοποιήθηκαν λίγες ημέρες πριν από τη λήξη της θητείας της προηγούμενης δημοτικής αρχής, ενώ είχε υπάρξει κατάτμηση της προμήθειας με αποτέλεσμα την αποφυγή διενέργειας διαγωνιστικών διαδικασιών. Σύμφωνα με την ΕΑΔ, προέκυψαν «ισχυρές ενδείξεις προσυνεννόησης μεταξύ του πρώην δημάρχου με τον προμηθευτή ή και τους συμμετέχοντες στη διαδικασία προμηθευτές ή των προμηθευτών μεταξύ τους… ».
Προέκυψαν ισχυρές ενδείξεις προσυνεννόησης μεταξύ του πρώην δημάρχου με τον προμηθευτή ή και τους συμμετέχοντες στη διαδικασία προμηθευτές ή των προμηθευτών μεταξύ τους…
Είναι αξιοσημείωτο ότι τεχνικός σύμβουλος που ορίστηκε από την τωρινή δημοτική αρχή, εξέφρασε την άποψη ότι σοβαρές βλάβες που παρουσίασε ο εξοπλισμός, οφείλονται σε διάβρωση λόγω επέλευσης δεκαετίας. Το πόρισμα της ΕΑΔ διαβιβάστηκε στον αρμόδιο εισαγγελέα Πρωτοδικών, ενώ η ΕΑΔ ζήτησε τον πειθαρχικό έλεγχο του πρώην δημάρχου.
Ο δικηγόρος του δήμου, δικηγόρος και του αναδόχου
Σε έλεγχο που διενεργήθηκε –κατόπιν καταγγελίας– σε Κοινωνικό Πολιτιστικό Οργανισμό δήμου της Περιφέρειας της κεντρικής Μακεδονίας, διαπιστώθηκε μη ορθή τήρηση διοικητικών διαδικασιών αναφορικά με 25 περιπτώσεις απευθείας αναθέσεων εργασιών ηχητικής κάλυψης εκδηλώσεων κατά τα έτη 2018-19. Σύμφωνα με την ΕΑΔ, οι υπηρεσίες που εκτελέστηκαν, ανατέθηκαν προφορικώς απευθείας στον ανάδοχο από τον πρώην πρόεδρο Δ.Σ. του Οργανισμού, κατά παράβαση της νομοθεσίας.
Η υπόθεση όμως δεν τελειώνει εκεί. Ο δικηγόρος του δήμου γνωμοδότησε προς το Δ.Σ. του Οργανισμού για την εξωδικαστική και ενδοδικαστική επίλυση της διαφοράς του Οργανισμού με τον ανάδοχο. Ο ίδιος δικηγόρος όμως, υπέγραψε κατασχετήριο του ενάγοντα αναδόχου, ως πληρεξούσιος δικηγόρος του αναδόχου, κάτι που σύμφωνα με την ΕΑΔ, αντιτίθεται στον κώδικα δεοντολογίας του δικηγορικού λειτουργήματος. Βάσει αυτού του κατασχετηρίου, ο ανάδοχος διεκδίκησε την πληρωμή του από τον Οργανισμό. Τελικά, το συνολικό ποσό που πληρώθηκε στον ανάδοχο από τον Οργανισμό, κυμαίνεται στις 111.587,11 ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των τόκων.
Η έκθεση
Το 2023 υποβλήθηκαν στην ΕΑΔ συνολικά 3.583 καταγγελίες. Η Αρχή εξέτασε συνολικά 1.862 πειθαρχικές υποθέσεις, εκ των οποίων οι 598 αφορούσαν τον πειθαρχικό έλεγχο υπαλλήλων.
Από τις συνολικά 134 εκθέσεις ελέγχου που συνέταξε η ΕΑΔ και προέκυψαν ενδείξεις για πειθαρχικές ή και ποινικές ευθύνες, οι 50 εξ αυτών αφορούσαν δήμους, ενώ ακολουθούν μεταξύ άλλων Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου Δικαίου, υπουργεία και Περιφέρειες. Σημειώνεται επίσης πως τα φυσικά πρόσωπα που εμπλέκονται σε υποθέσεις παραβατικότητας σε δήμους και Περιφέρειες είναι συνολικά 146, σε σύνολο 315 φυσικών προσώπων.
Πρώτοι στη λίστα των 315 φυσικών προσώπων που κρίθηκαν πειθαρχικά υπόλογοι ήταν οι υπάλληλοι (32,28%), ενώ ακολουθούν μεταξύ άλλων δήμαρχοι (18,10%), προϊστάμενοι διεύθυνσης (16,51%) και προϊστάμενοι τμήματος (15,87%).
Αναφορικά με τα πειθαρχικά παραπτώματα που διαπιστώθηκαν από τα εμπλεκόμενα 315 φυσικά πρόσωπα, στην έκθεση αναφέρεται πως στο 42,54% των περιπτώσεων αφορούσαν παραβάσεις υπαλληλικού καθήκοντος, ενώ ακολουθούν περιπτώσεις αμέλειας, άρνησης χορήγησης εγγράφων κατά τη διεξαγωγή έρευνας και άσκησης εργασίας ή έργου με αμοιβή χωρίς προηγούμενη άδεια της υπηρεσίας.
Εισοδήματα άγνωστης προέλευσης
Η ΕΑΔ ασχολήθηκε εκτενώς και με τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων, εντοπίζοντας το 2023, συνολικά 8 περιπτώσεις ελεγχομένων με προσαυξήσεις περιουσιακών στοιχείων συνολικού ποσού 856.612,71 ευρώ. Μια από τις περιπτώσεις που ξεχώρισε αφορά υπάλληλο υπουργείου. Στους τραπεζικούς λογαριασμούς του ίδιου και της συζύγου του, εντοπίστηκαν καταθέσεις εκτός μισθοδοσίας και τόκων συνολικού ποσού 193.000 ευρώ, που η ΕΑΔ διαπίστωσε ότι δεν αιτιολογούνταν από νόμιμα και εμφανή εισοδήματα.
Ακόμη, σε τραπεζικούς λογαριασμούς υπαλλήλου Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο οποίος κατά την ελεγχόμενη περίοδο υπηρετούσε σε θέση ευθύνης, εντοπίστηκαν καταθέσεις εκτός μισθοδοσίας και τόκων, συνολικού ποσού 201.000 ευρώ, οι οποίες επίσης διαπιστώθηκε ότι δεν αιτιολογούνταν από νόμιμα και εμφανή εισοδήματα.
Αδικαιολογήτως απών… με εταιρεία
Το μυστήριο της μη παρουσίας ενός υπαλλήλου φορέα στη δυτική Μακεδονία κατάφερε επίσης να επιλύσει η ΕΑΔ. Οπως διαπιστώθηκε, ο συγκεκριμένος υπάλληλος, που απουσίαζε αδικαιολόγητα από την υπηρεσία του, συμμετείχε σε ποσοστό 100% σε εταιρεία ΕΠΕ του εξωτερικού, με κύριο αντικείμενο το λιανικό και χονδρικό εμπόριο. Τα καθαρά κέρδη που αποκόμισε ο συγκεκριμένος από αυτή την επιχειρηματική δραστηριότητα την τελευταία τετραετία, κυμάνθηκαν στις 120.000 ευρώ, ποσό που σύμφωνα με την ΕΑΔ ήταν πολλαπλάσιο των τακτικών αποδοχών του από την οργανική θέση που κατείχε στο Δημόσιο. Η υπόθεση διαβιβάστηκε στην αρμόδια εισαγγελική αρχή, ενώ έχει ζητηθεί ο πειθαρχικός έλεγχος του υπαλλήλου και των προϊσταμένων του, οι οποίοι δεν του είχαν ασκήσει πειθαρχική δίωξη για μη παρουσία του στην υπηρεσία.
Μεταφορά πολιτών τρίτων χωρών
Το 2023 καταγράφηκαν επίσης, σύμφωνα με την ΕΑΔ, 74 οριστικές παύσεις υπαλλήλων, κυρίως για το παράπτωμα της αδικαιολόγητης αποχής. Σε πέντε περιπτώσεις, η οριστική παύση οφειλόταν σε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, μαστροπεία, κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας, ενώ ακολουθούν μεταξύ άλλων τα πειθαρχικά παραπτώματα της υπεξαίρεσης, της απάτης με υπολογιστή και ψευδή βεβαίωση, της κατάθεσης και χρήσης πλαστού πτυχίου, της απάτης σε βάρος του Δημοσίου και της κακουργηματικής αρχαιοκαπηλίας.
Από αυτές τις οριστικές απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, πέντε οφείλονταν σε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, μαστροπεία, κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας, ενώ ακολουθούν μεταξύ άλλων τα πειθαρχικά παραπτώματα της υπεξαίρεσης και της απάτης σε βάρος του Δημοσίου.
Μια από τις αυτές τις οριστικές απολύσεις, αφορά μισθωτό σε ανώνυμη εταιρεία του Δημοσίου. Ο συγκεκριμένος καταδικάστηκε –σε δεύτερο βαθμό– σε συνολική ποινή φυλάκισης 13 ετών, για μεταφορά από το εξωτερικό στην Ελλάδα, πολιτών τρίτων χωρών, που δεν έχουν δικαίωμα εισόδου στο ελληνικό έδαφος, ενώ στη συνέχεια τους προωθούσε στο εσωτερικό της χώρας και σε κράτος – μέλος της Ε.Ε.
Μη έκπτωση υπαλλήλου
Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, η παύση ενός υπαλλήλου δεν υπήρξε τυπική διαδικασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μη έκδοση διαπιστωτικής πράξης αυτοδίκαιης έκπτωσης υπαλλήλου από διοικητή Υγειονομικής Περιφέρειας, αν και σύμφωνα με την ΕΑΔ, «είχε ενημερωθεί από τον Ιούλιο του 2020, ότι ο υπάλληλος είχε καταδικαστεί αμετάκλητα από το έτος 2018 για νόθευση εγγράφων κατ’ εξακολούθηση…» Η διαπιστωτική πράξη εκδόθηκε τελικά τον Ιανουάριο του 2023, «αφού μεσολάβησε η παρέμβαση της ΕΑΔ με την έκδοση της εντολής ελέγχου».
Κεντρική φωτογραφία: Shutterstock
