ΚΡΙΤΙΚΗ

Η Φανή περπατάει στους δρόμους της Αθήνας σπρωγμένη από ακατάσχετο θυμό. Είναι είκοσι χρόνων, αλλά ακόμη διαπλέει τα απόνερα της μετεφηβείας, λύματα μιας αναβλημένης τρικυμίας.

Θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε και οποτεδήποτε, αλλά υπάρχει πάντα μια συγκεκριμένη στιγμή που επιβάλλεται στις αισθήσεις, ένα κέντρισμα κατάστηθα, που κατατέμνει τη χρονική ροή.

Συχνά ο τίτλος που επιλέγεται για μια διηγηματογραφική συλλογή είναι ενδεικτικός της θεματικής. Αλλοτε, πάλι, το βιβλίο δανείζεται τον τίτλο του εναρκτήριου διηγήματος.

«Φυσικά τους ανθολογημένους αυτούς στίχους μου τους χάρισε η μητέρα μου και της χρωστάω άπειρη ευγνωμοσύνη, γιατί διέσωσε τις λέξεις αυτών των ποιημάτων και της αφιερώνω αυτό το μικρό απάνθισμα», γράφει στην εισαγωγή της η ποιήτρια και φιλόλογος Μαριγώ Αλεξοπούλου.

Ενας άνδρας πάσχει από απέχθεια για τις τσάντες και τον πολτό των πραγμάτων που σαπίζει μέσα τους. Ενα βράδυ σβήνει τη λάμπα, κουρασμένος από το αναίτιο φως της, και βγαίνει στον δρόμο. Περπατώντας στο σκοτάδι τον ελκύει μια φωτισμένη βιτρίνα, όπου εκτίθενται ένας μαχαιρωμένος άνδρας και η ξεκοιλιασμένη τσάντα του. Το θέαμα τον σημαδεύει με μια σφοδρή αίσθηση ενοχής. 

Μπορεί η ανακάλυψη του φαρμάκου για τη θεραπεία του καρκίνου να έχει ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα; Πότε η γνώση είναι δύναμη και πότε κατάρα; Μπορεί μια ελίτ να λειτουργεί εν λευκώ ως φύλακες της γνώσης χωρίς να λογοδοτεί στους πολίτες;

Η θλίψη που ενεδρεύει κάτω από τη φαινομενικά αδιατάρακτη επιφάνεια των πραγμάτων επανέρχεται στα είκοσι πεζά του βιβλίου. Η δυστυχία παραμονεύει σε ανύποπτες γωνιές, κυρίως όμως σε πιο αναπεπταμένα πεδία, όπως αυτό της ενήλικης ζωής. 

Κόρη μητέρας αφρικανικής καταγωγής και βιολογικό παιδί ενός Ιάπωνα (τον οποίο δεν φαίνεται να γνώρισε ποτέ), με καταγωγή την οποία η ίδια μυθολογούσε ως πολυεθνική – πολυφυλετική, η Αμερικανίδα Αϊ Ογκάουα ή απλώς «Αϊ» (1947-2010) αποτελεί μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση στην παγκόσμια ποίηση. Αν η υπερβολή, η θραύση των ηθικών και συναισθηματικών ορίων, η ακραία πρόκληση δεν σας ασκούν έλξη, τότε η ιδιότυπη ποιήτρια δεν θα αποτελέσει κατάλληλο ανάγνωσμα.

Ρόλος της κριτικής στον ημερήσιο Τύπο –τον πρώτο που δεξιώνεται τα νέα βιβλία– είναι να ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι, τα έργα λογοτεχνικής βαρύτητας από τα κείμενα θορυβωδών συγγραφέων οι οποίοι μονοπωλούν το ενδιαφέρον πλατιού αναγνωστικού κοινού και καλλιτεχνικού ρεπορτάζ. 

Μια εβδομηντάχρονη γυναίκα αυτοεξορίζεται σε ένα χωριό απ’ όπου όλοι φεύγουν. Σαθρό το έδαφος, κούφιο από παλιές στοές ορυχείων, και έτσι ολόκληρο το χωριό κινδύνευε να θαφτεί στο χώμα. Σε παρόμοια κατάσταση, ψυχικής καθίζησης, η γυναίκα εγκαθίσταται σε ένα απόμερο σπίτι, περιμένοντας το χιόνι. «Μια μόνη», αυτό ήταν.

«Είμαι ευγνώμων που έζησα την ιστορία με τον άνθρωπο ο οποίος έχει το όνομά σας, αλλά δεν μπορώ να σας την πω». Ενας άνδρας επισκέπτεται στο γηροκομείο μια υπέργηρη ηθοποιό, τη Μαργαρίτα. Την είχε γνωρίσει πριν από χρόνια, όταν δούλευε ως κομπάρσος στο Εθνικό Θέατρο. Εκείνη τον είχε βοηθήσει οικονομικά και εκείνος, τρεις δεκαετίες αργότερα, την αναζητεί με την αβέβαιη πρόθεση της εξόφλησης. 

Καθώς πλησιάζει η συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Kαταστροφή, το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών προτείνει την ευκαιρία ανάκτησης της Σμύρνης μέσα από τη βιβλιογραφική παραγωγή της. Κυκλοφορεί σε ψηφιακό δίσκο τη «Σμυρναϊκή βιβλιογραφία 1764-1922» και μαζί τη γοητευτική εξιστόρηση της περιπέτειας των βιβλίων στην ιωνική πρωτεύουσα από την ιστορικό Ιωάννα Πετροπούλου – την έκδοση, την ανάγνωση, τη διάδοση, αλλά και την κατοπινή μάχη για την απογραφή τους.