ΚΡΙΤΙΚΗ

Το προκλητικό ύφος του επαναστατημένου παιδιού δεν υπερισχύει μιας ατόφιας ποιητικής ιδιοσυγκρασίας· κάμπτεται, εντέλει, από αυτήν. Ο λόγος της, που, οριακά, απειλεί να γίνει ξύλινος, συνθηματικός, ανοίγεται την τελευταία στιγμή με θάρρος στο συναίσθημα, μεταφέροντας ικανές ποσότητες λυρικών φορτίων. Η συγκίνηση, η ομορφιά θολώνουν τις επιταγές της ιστορικής συγκυρίας.

Ενας άνδρας από την Ελλάδα πενθεί στην Κρακοβία τη νεκρή του γυναίκα. Στο μυαλό του φτερουγίζει το βιβλίο του Μαξ Πόρτερ «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά». Στο διπλανό δωμάτιο του ξενοδοχείου του μένει μια εύθραυστη νεαρή γυναίκα από την Ιταλία.

Εχουν περάσει τουλάχιστον 25 χρόνια από τότε που γνώρισα την Καίτη Ρωμανού. Θυμάμαι κάποιες πρώτες συναντήσεις μας ως μέλη επιτροπών για βραβεία. Μου είχε κάνει εντύπωση η σοβαρότητά της και ένας λόγος λιτός, σαφής και τεκμηριωμένος. Τίποτε περιττό.

«Σημειωματάριο της απάθειας» υποτιτλίζει η Χριστίνα Καράμπελα το μικρό της βιβλίο, τρίτο κατά σειράν, μετά δύο μυθιστορήματα. Η απάθεια, που αρχειοθετούν οι σελίδες, είναι ατομική και συλλογική, απότοκη της δεκαετούς οικονομικής κρίσης. 

Το ναζιστικό παρελθόν εξακολουθεί να στοιχειώνει. Κρίμα να μην ακούγεται καλή μουσική, επειδή είχε την ατυχία να συνδεθεί με τους ναζί, πιστεύει ο Ελβετός αρχιμουσικός Μάριο Βεντσάγκο. Ατυχία; Το 1943 ανέβηκε στο Βερολίνο ο «Πύργος Ντουράντε» του Ελβετού συνθέτη Οτμαρ Σεκ (Othmar Schoeck), όπερα βασισμένη στην ομότιτλη νουβέλα (1837) του Γιόζεφ φον Αϊχεντορφ: μια ερωτική ιστορία που εκτυλίσσεται την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Ο λιμπρετίστας Χέρμαν Μπούρτε, απολογητής του ναζιστικού καθεστώτος, αξιοποίησε την ευκαιρία.

H πρωτοβουλία εργαζομένων στις τέχνες Support Art Workers έφερε στο προσκήνιο, καθυστερημένα, τη δεινή οικονομική θέση πολλών καλλιτεχνών και εργαζόμενων στο θέαμα/ακρόαμα. Η «μαύρη» εργασία είναι πολύ διαδεδομένη στον χώρο των παραστατικών τεχνών (απλήρωτο το διάστημα των προβών, αδήλωτη εργασία, λίγα ένσημα κ.λπ.) και πολύ λίγοι ηθοποιοί, χορευτές, μουσικοί καλύπτουν τα απαιτούμενα κριτήρια για να πάρουν το επίδομα των 800 ευρώ ή επίδομα ανεργίας.

Υπάρχει μια πλούσια παραγωγή ελληνικής λογοτεχνίας με θέμα τη στρατιωτική ζωή σε καιρό ειρήνης και εν καιρώ πολέμου. Αναμενόμενο για μια χώρα που έζησε ποικίλες περιπέτειες εντός και εκτός της επικράτειάς της – σε αμπριά, χαρακώματα, εξωτερικά και εσωτερικά μέτωπα, θερμούς και ψυχρούς πολέμους.

Κάθε γενιά έχει τους καλλιτέχνες, κάθε εποχή την αισθητική της. Και φυσικά αυτονόητη είναι φέτος, χρονιά επετείου, η επιθυμία να ηχογραφηθούν τουλάχιστον τα σημαντικότερα έργα του Μπετόβεν.

Μια ομάδα περιμένει κρυμμένη στα παράλια της Ταγγέρης τη στιγμή που ο διακινητής θα δώσει το σήμα προκειμένου να μπαρκάρει για να φτάσει με βάρκα από τη θάλασσα του Γιβραλτάρ στη γη της Επαγγελίας – την Ευρώπη.

Ζούμε μία συνθήκη γενικευμένης αβεβαιότητας και υπαρκτοί και ανύπαρκτοι φόβοι εμποδίζουν να δούμε καθαρά ότι η προληπτική παύση επουδενί σημαίνει το τέλος του κόσμου όπως τον ξέραμε.

Συνήθως η έκφραση ενός κινήματος στη μουσική έπεται της εμφάνισής του στη λογοτεχνία ή σε άλλες τέχνες, από τις οποίες δανείζεται το όνομά του. Εξαίρεση αποτελεί το κίνημα «Θύελλα και ορμή», που… βρήκε το όνομά του αρκετά αργότερα. Το οφείλει στο ομότιτλο θεατρικό του Μαξιμίλιαν Κλίνγκερ (1776), το οποίο αφορά την Αμερικανική Επανάσταση.

Αυτές τις ημέρες οι βιβλιόφιλοι που μένουμε σπίτι ξαναδιαβάζουμε αγαπημένα βιβλία. Ενα από τα δικά μου αγαπημένα είναι το «Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» (πρώτη έκδοση 1999) της Ερσης Σωτηροπούλου, που επανεκδόθηκε φέτος. Στον θάλαμο Εντεκα ενός αθηναϊκού νοσοκομείου πεθαίνει η Λία, προσβεβλημένη από έναν άγνωστο ιό, τον Hcnvmb, για τον οποίο ο γιατρός της δεν γνωρίζει τίποτα πέρα από το ότι «σε λίγο καιρό όλοι θα μιλάνε γι’ αυτόν, θα γίνει το θέμα της ημέρας».