ΠΤΥΧΕΣ

Σαν ένας μίσχος που ρουφάει το φως, το σπίτι της οδού Προύσης αναπνέει τον αέρα μιας ιδιαίτερης Αθήνας. Εχει εκείνο το χρώμα, του λερωμένου λευκού, με τόνους αστικής «ζάχαρης» που θολώνουν τη λαμπρότητά του. Συνδυάζεται με εκείνο το σκιασμένο θαλασσί που βλέπει κανείς στα παραθυρόφυλλα και στην εξώθυρα τη στεφανωμένη από μαύρη, μαντεμένια γιρλάντα.

Συνάντησα έναν κύριο, στην οδό Αλκαμένους, την ώρα που ήμουν πλήρως απορροφημένος από όσα ήθελα να φωτογραφίσω. Δεν είχε πολλούς διαβάτες εκείνη την ώρα, είχα προσπεράσει πολλούς, οι περισσότεροι μετανάστες.

Από το άνοιγμα μιας εγκαταλελειμμένης ισόγειας κατοικίας, σε έναν από τους δρόμους στον Λόφο Σκουζέ, είχα μπροστά μου ένα θέαμα που θα μπορούσε να είναι εικαστική εγκατάσταση. Μισάνοιχτες οι πόρτες, έκρυβαν μυστικά, ένα σκουπόξυλο έγερνε σε έναν ξεφλουδισμένο γαλάζιο τοίχο, η πέτρινη σκάλα ανέβαινε ανάμεσα σε βεραμάν μπορντούρες και, δεξιά, σε ένα πορτ μαντό κρέμονταν μερικά πουκάμισα και πανωφόρια.

Γωνία Φιλαρέτου και Λασκαρίδου, στην Καλλιθέα, εκεί όπου υπήρχε η γέννηση του «προαστίου» στα τέλη του 19ου αιώνα, προσπαθώ να φανταστώ τα μποστάνια και τους αγρούς, τα κριθάρια και τις παπαρούνες μιας άλλης εποχής. 

Πόσες φορές δεν έχει τύχει εκεί που ολοκληρώνεις έναν ανιχνευτικό περίπατο και εκεί που έχεις αρχίσει να υποστέλλεις τη σημαία του ενθουσιασμού με εκείνη την ικανοποίηση που σου έχουν δώσει όσα έχεις εντοπίσει, να πέφτεις σε ένα ωραίο και αναπάντεχο εύρημα…

Είναι βαρύ και παλιομοδίτικο. Ενα μακρύ θρησκευτικό ποίημα-βιβλίο σε τέσσερα μέρη, για τον πειρασμό του Ιησού από τον Σατανά στην έρημο, γραμμένο τον 17ο αιώνα από έναν πουριτανό Αγγλο ποιητή. Κάθε λίγες λέξεις υπάρχει αναφορά σε κάποιο ιερό κείμενο, στα Ευαγγέλια, στους Ψαλμούς, ενώ προϋποθέτει και βαθιά γνώση της κλασικής ελληνικής και ρωμαϊκής γραμματείας.

Από το πρωί, εκείνη την ημέρα, είχα πει ότι θα περπατήσω στα στενά του Φιλοπάππου. Ηταν μια παρόρμηση που εκφράστηκε περισσότερο από την έλλειψη του άστεως, από την επιθυμία για εκείνη τη γλυκύτητα που έχει αυτή η γειτονιά της Αθήνας, εκεί που το Κουκάκι γλιστράει στου Φιλοπάππου και που, αν έχεις δύναμη να προχωρήσεις, θα φτάσεις ώς τα Πετράλωνα.

Η ερωτική επιθυμία, ο θάνατος, η αγάπη, στην πιο ιδεατή και απόλυτη έκφανσή της, και πάνω απ’ όλα η μητρική μορφή, προεξάρχουν στην πεζογραφία του Κορτώ. Ολα του τα βιβλία είναι παραλλαγές αυτών των σταθερών μοτίβων.

Υπάρχουν φορές που απλώς θέλεις να χαθείς στους πίσω δρόμους της πόλης. O Κάρολος Ντίκενς έπαιρνε τους δρόμους του Λονδίνου, άλλοτε βάσει σχεδίου και άλλοτε, τις πιο πολλές φορές, χωρίς σκοπό. Εφτανε σε μακρινές συνοικίες, και έμπαινε ακόμη και στα σπίτια των απόκληρων.

Στα υψίπεδα του Κολωνακίου, πάνω και γύρω από τη Δεξαμενή, εκεί όπου είναι έντονη η αίσθηση ενός ανάγλυφου, με τις κατηφόρες και τις ανηφόρες, στάθηκα να δω κάποιους δρόμους από την αρχή. Είναι εκείνη η στιγμή που νιώθεις πως η Αθήνα ανανεώνεται διαρκώς, όχι τόσο σε κτίρια, όσο σε ερμηνείες.

Σε εκείνα τα μέρη της Αθήνας, που δεν έχουν καμία ελπίδα να ενταχθούν σε κάποιον τουριστικό οδηγό, τα βήματα βραδυπορούν καθώς ανιχνεύουν το περιβάλλον. Ψηλά στη Φιλολάου, εκεί όπου το Παγκράτι συναντά τον Βύρωνα, σε μια περιοχή αστική και μικροαστική, αραιοχτισμένη ώς τη δεκαετία του ’60, χωρίς δόμηση παρά μονάχα με κάποια σκόρπια κτίσματα πριν από το 1923, επιζούν οι στρώσεις των γενεών του 20ού αιώνα.

Σε όλους τους εραστές της ομορφιάς, εκείνης της ειδικής κατηγορίας που δεν πρωταγωνιστεί πια, θα μιλήσει στην ψυχή το σπίτι στη μικρή οδό Ευμορφοπούλου 5. Τις προάλλες, επιβράδυνα τον βηματισμό μου καθώς λοξοδρόμησα από αυτόν τον μικρό δρόμο του Ψυρρή, που περικλείεται από τις οδούς Ευριπίδου, Επικούρου, Σαρρή και Σαχτούρη.