ΠΤΥΧΕΣ

Μια ανάσα από το Πεδίον του Αρεως, η απόληξη της Σπυρίδωνος Τρικούπη, που πλέον λέγεται Σπύρου Τρικούπη σύμφωνα με τις πινακίδες, είναι σαν μια αστική ενδοχώρα του πάρκου. Από ένα μπαλκόνι στον τρίτο όροφο μιας παλιάς πολυκατοικίας (με ρετιρέ ήδη από τον δεύτερο όροφο) έβλεπα πλαγίως το πράσινο ξέφωτο, που από εκείνη τη γωνία φαινόταν μικρό. 

Ισως να μην υπάρχει βαθύτερη αίσθηση γλυκιάς Αθήνας στα δρομάκια που γεφυρώνουν τα Εξάρχεια με τη Νεάπολη. Ας πούμε, μια που τα όρια είναι για πολλούς θολά, ότι οι μεγάλοι κάθετοι δρόμοι, Εμμανουήλ Μπενάκη, Ζωοδόχου Πηγής, Χαριλάου Τρικούπη, Μαυρομιχάλη, Ιπποκράτους και Ασκληπιού, και όλα τα ενδιάμεσα στενά συγκροτούν αυτό το θαυμαστό αθηναϊκό σώμα από τα Εξάρχεια ώς τη Νεάπολη.

Λίγες μέρες αφού είχα περπατήσει την οδό Απόλλωνος, όχι ως περαστικός αλλά ως «ανασκαφέας», βρέθηκα να περιεργάζομαι τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει από τον ίδιο δρόμο ο Κωνσταντίνος Τρίπος (1880-1977), μερικά χρόνια πίσω, το 1938.

Μερικές φορές σκέφτομαι πώς θα ήταν να ξεναγούσα έναν παλιό Αθηναίο στη σύγχρονη Αθήνα. Να περπατούσαμε προσεκτικά και αργά, γιατί η κίνηση των οχημάτων μπορεί να τον φόβιζε, αλλά και για να του δώσω διακριτικά τον χρόνο να ρουφήξει όλες τις εικόνες που θα του ζάλιζαν τις αισθήσεις.

Από το Πολυτεχνείο, η απέναντι σειρά των σπιτιών φαντάζει σαν ένα σπάνιο κάδρο. Μια παλέτα της Αθήνας από το 1910 ώς το 1960, βαθιά χωνεμένη στους πόρους της πόλης. Σαν ατμοί από τον χρόνο, μεγαλώνουν οι σκιές των ανθρώπων. Πρόσφατα έμαθα για τον ακτινολόγο Βασίλη Χρονόπουλο, που πριν από τον πόλεμο άνοιξε το ιατρείο του εκεί, απέναντι από το Πολυτεχνείο, δεξιά του Ιταλικού Ινστιτούτου, της Casa d' Italia, όπως λέγαμε παλιά. Ενας άνθρωπος μιας ηρωικής γενιάς.

Σε μια ρωγμή του προσωπικού χρόνου, εμφανίζεται σαν οπτασία το παλιό σινεμά. Στην πλατεία Αμερικής, το «Αττικα», μυθική αίθουσα ονείρων, έχει αφήσει το σκάμμα του. Σαν ρήγμα μιας δόνησης ή σαν πληγή ενός αστικού λατομείου, το «Αττικα» επιζεί ως αέρας.

Καθώς παρατηρούσα ορισμένες, ομολογουμένως, πολύ ενδιαφέρουσες πολυκατοικίες της δεκαετίας του ’60, πίσω από τον ναό του Προφήτη Ηλία στην Υμηττού, σκεφτόμουν τι συνέβαινε εκείνα τα χρόνια σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας.

Υπάρχουν εκείνες οι στιγμές που οι εκλάμψεις της τσαρουχικής Αθήνας σε αιφνιδιάζουν. Σκέφτομαι συχνά πως εκείνος ο ολόκληρος κόσμος που μας κληροδότησε ο Γιάννης Τσαρούχης, μέσα από τους νευρώνες της Αθήνας, ανάμεσα σε σκιές και ημίφωτα, με εκείνο το χοντροκόκκινο και το λουλακί, που έβαφε θριγκούς και μετόπες, επιζεί περισσότερο στη φαντασία. Ωστόσο, υπάρχουν τα σημεία συνάντησης, οι αφανείς σκιές.

Οταν βρεθείς στην ενδοχώρα του Ψυρρή, όταν αφήσεις πίσω την Ερμού και την Αγίων Ασωμάτων, υπάρχουν στιγμές, ιδίως αν η ώρα είναι πρωινή, που νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε έναν τόπο μικρό, σε έναν τόπο ήσυχο και απάνεμο.

Ενα απόγευμα Κυριακής, με συννεφιά που τύλιγε τα κτίρια με μια γάζα ημιδιαφανή, οι δρόμοι γύρω από την Ομόνοια είχαν κάτι το απόκοσμο. Σατωβριάνδου, Βερανζέρου, Μενάνδρου, Κουμουνδούρου, δρόμοι «αρχαίοι» για τη μνήμη της Αθήνας, κυλούσαν αργά σαν πηχτά ποτάμια.

Από όπου και να αρχίσει κανείς την εξερεύνηση του Κολωνού, είναι βέβαιον ότι αυτή η παλιά γειτονιά της Αθήνας θα τον κρατήσει για πολύ καιρό κοντά της. Είναι τόσα τα δρομάκια, τα φωτεινά, που απλώνονται τακτοποιημένα κάτω από τις γραμμές και γύρω από τον Λόφο Ιππίου Κολωνού, που χάνεις τον λογαριασμό.

Πριν από 60 χρόνια, γωνία Πανεπιστημίου και Κριεζώτου, τα εγκαίνια του νέου ξενοδοχείου προκαλούσαν αδημονία. Κάτι νέο ερχόταν στην Αθήνα, σαν κύμα που έφερνε τον αέρα μιας νέας εποχής.