Στα 45 χρόνια του πολιτικού βίου του, το ΠΑΣΟΚ έχει περάσει από τρεις διακριτές φάσεις εξέλιξης. Η πρώτη φάση (1974-1993) ήταν του γνήσιου λαϊκισμού, κάτω από τη χαρισματική και πανίσχυρη ηγεσία του Ανδρέα Παπανδρέου. Η δεύτερη φάση, που περιλαμβάνει την τελευταία διακυβέρνηση του Ανδρέα, καθώς και τις δύο συνεχόμενες κυβερνήσεις Σημίτη (1993-2004), χαρακτηρίστηκε από την –τελικά αποτυχημένη– προσπάθεια μετατροπής του ΠΑΣΟΚ σε ένα, έστω κατ’ επίφασιν, σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.