ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

Θα μπορούσε να είναι μία επιπλέον παράδοξη θερινή είδηση, από τις πάμπολλες που αναδεικνύει η αδηφάγα «επικαιρότητα», προσφέροντάς τους τη ζωή μιας ημέρας το πολύ. Δεν είναι όμως. Είναι μια προαναγγελία κινδύνου. Αμεσου κινδύνου: Οπως κάθε καλοκαίρι μετά το 2008, οι ιταλικές αρχές απλώνουν και φέτος δεκάδες χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα ενός ειδικού μουσαμά για να προστατέψουν τον αλπικό παγετώνα Πρεσένα. 

Οσο κρατούσε ακόμα η καραντίνα, στη Βιέννη οι υπεύθυνοι του Μουσείου Ιστορίας σκέφτηκαν πως θα ’ταν χρήσιμο να δημιουργήσουν μια «πτέρυγα κορωνοϊού». Για τις επόμενες γενιές. Που θα είναι βέβαια διαδικτυωμένες, πιθανόν εξοπλισμένες και με «εφαρμογές» εμφυτευμένες στο ίδιο τους το σώμα και όχι στο κινητό τους, ίσως όμως θα ’χουν πού και πού την όρεξη να ψηλαφούν τον πραγματικό κόσμο.

Αρκεί να θυμηθεί κανείς ένα μονάχα από τα πάμπολλα στιγμιότυπα αβυσσαλέας πνευματικής ελαφρότητας στα οποία πρωταγωνίστησε ο Ντόναλντ Τραμπ, μπροστά στον Λευκό Οίκο, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, για να κατανοήσει πόσο επικίνδυνος είναι: εφιαλτικά εγωπαθής, ένας ειδωλολάτρης του εαυτού του, παρίστανε τον υπερϊατρό, αναγκάζοντας τους πραγματικούς γιατρούς, που υποτίθεται πως είναι σύμβουλοί του, να σκύβουν ντροπιασμένοι το κεφάλι τους.

Οι αριθμοί και η μοιραία σύμπτωσή τους: ανάμεσα σε τρεις ηπείρους η Κρήτη, αλλά τρεις και οι επί μακρόν κατακτητές της τους τελευταίους δώδεκα αιώνες – δεν συναριθμούνται δηλαδή οι ναζιστές, που τη βαρβαρότητά τους δεν την άντεξε για πολύ το νησί.

Το σχήμα «τέσσερις αιώνες σκλαβιάς στους Τούρκους» ή «τετρακόσια χρόνια Τουρκοκρατίας» κυριαρχεί σαν αυτονόητο στον επίσημο και τον καθημερινό λόγο, δεν λέει όμως όλη την αλήθεια. Ετσι στρογγυλεμένο όπως είναι, αφήνει έξω αρκετές κρίσιμες πτυχές της Ιστορίας. Κατ’ αρχάς υπονοεί πως όλος ο ελληνισμός έπεσε την ίδια χρονιά στον δεινό ζυγό και ελευθερώθηκε επίσης την ίδια χρονιά (ή δεκαετία). Επεσε το 1453, με την άλωση της Πόλης, και λυτρώθηκε το 1821, με την Επανάσταση.

Δεν είναι φυλακή η καραντίνα. Δεν είναι Σπιναλόγκα ή Μακρόνησος, ας μη χάνουμε την αίσθηση των μεγεθών. Παραμένει ωστόσο μια εντελώς αφύσικη κατάσταση, που μειώνει ποικιλότροπα τον άνθρωπο, τον στενεύει.

Αν εξαιρέσουμε τους λάτρεις της συνωμοσιολογίας και τους φανατικότερους όλων των θρησκειών, που βολεύονται με το πρίσμα του ανορθολογισμού, οι υπόλοιποι προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα του κορωνοϊού και της πανδημίας με οδηγό τον επιστημονικό λόγο. Δεν τα καταφέρνουμε πάντα. Παρότι ο ιατρικός λόγος που διαβάζουμε ή ακούμε παρέχεται σε εκλαϊκευμένη μορφή, αρκετοί όροι και έννοιες υπερβαίνουν τα όρια των γενικών γνώσεών μας.

Στη σύνδεση του λοιμού με τον λιμό, των μολυσματικών νόσων με την πείνα, δεν υπόκειται κάποια επιπόλαιη λογοπαικτική διάθεση.

Σοφός ο λόγος του Γιώργου Σεφέρη, στο ποίημα «Ενας γέροντας στην ακροποταμιά», συγκεφαλαιώνει την κοινή ανθρώπινη εμπειρία: «Αν είναι ανθρώπινος ο πόνος δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονούμε». Είμαστε άνθρωποι και για να γελάμε – ή επειδή γελάμε, επειδή έχουμε την εξαιρετική ικανότητα του γέλιου, που διασκεδάζει ακόμα και τον βαρύ πόνο.

Με τον πλανήτη στη βαριά σκιά του πρώτου δραματικού γεγονότος που βιώνεται ως οικουμενικό, η Μεγάλη Εβδομάδα τόσο των Καθολικών όσο και των Ορθοδόξων κύλησε εξαιρετικά στενάχωρα, σχεδόν πνιγηρά.

Ορεξη να ’χει κανείς, μες στην παραζάλη των ημερών, να μετράει συνωμοσιολογικά σενάρια και φέικ νιουζ με τον κορωνοϊό στο επίκεντρό τους. Αρκεί πρώτα να λάβει τα μέτρα του: γάντια, μάσκα, απολυμαντικά, τα πάντα. Ακριβώς λόγω της απλοϊκότητάς τους, οι πλαστές ειδήσεις και τα σενάρια που «ερμηνεύουν» και τακτοποιούν με πέντε αράδες τον εξουθενωτικά πολύπλοκο κόσμο, διαθέτουν πολύ μεγάλη μεταδοτικότητα – ίση με του νέου κορωνοϊού.

Τη φράση «Η απληστία νίκησε την ευθύνη» θα μπορούσαμε να τη χαράξουμε σαν επιτύμβιο στο κενοτάφιο του πολιτισμού μας.