ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

Μ​​ανιώδης θηρευτής και συλλέκτης δίσκων και μουσικός παραγωγός ο Κρίστοφερ Κινγκ, ο Αμερικανός συγγραφέας του βιβλίου «Ηπειρώτικο μοιρολόι: Οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης» (εκδόσεις Δώμα), πριν από δύο χρόνια έθεσε σε κυκλοφορία ένα μέρος του θησαυρού που έχει ανακαλύψει: 28 ακυκλοφόρητα ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια, με τον τίτλο «Why the mountains are black – Primeval Greek Village Music: 1907-1960».

Ο​​ταν διαβάζεις ένα βιβλίο, λογοτέχνημα ή δοκίμιο, δεν ακούς μονάχα τη φωνή του συγγραφέα του. Ακούς κι άλλες φωνές, τρίτων, κοντινές ή απόμακρες, όσες ανασταίνει η αναγνωστική σου μνήμη, που δεν παύει ποτέ να συσχετίζει, να παραλληλίζει, να συγκρίνει.

​​Ο νεότευκτος τόμος με τα «Μείζονα ποιητικά» του εκ Κυπαρισσίας Μιχάλη Κατσαρού και περί τα εκατό ανέκδοτα ή αθησαύριστα ποιήματά του, που κυκλοφορεί στις εκδόσεις «Τόπος», με προλογικό σημείωμα του Αρη Μαραγκόπουλου και επίμετρο του Στάθη Κατσαρού, μπορεί να διαβαστεί και σαν ένας χάρτης πνευματικής και πολιτικής μοναξιάς.

Μ​​άιος του 1972. Η Ελλάδα στη βαριά σκιά της διδακτορίας, που ακόμα και σήμερα κάποιοι τάχα νηφάλια παραφιλοσοφούντες βρίσκουν άψογα τα οικονομικά της και μέτρια τη βία της, ξεπερνώντας σε ψευδολογία τους ίδιους τους χουνταίους και τους φιλοχουντικούς ακολούθους τους.

Ο Ασλάν Καπλάν ήταν Τουρκαλβανός, πλην «ένιωθε τόσο Τούρκος όσο και Ρωμιός, άλλο τόσο και Εβραίος, ένιωθε συγγενής με οποιονδήποτε κάτοικο της Σαλονίκης».

Π​​όσοι θυμούνται άραγε, παγκοσμίως, μια «μέρα-ορόσημο», την 21η Δεκεμβρίου 2012; Δεν πρέπει να είναι πολλοί. Και σίγουρα όσοι τη φέρνουν αυτόματα στον νου τους τη συνδέουν με κάτι το εξαιρετικά όμορφο ή αφόρητα κακό που συνέβη στο αυστηρά προσωπικό ή οικογενειακό τους πεδίο.

Μ​​ολονότι οι μέρες που προηγούνται και έπονται των εθνικών εορτών είναι βαρυφορτωμένες από γραπτές και προφορικές αναφορές στα δύο μεγάλα Συμβάντα, την Επανάσταση του 1821 και τον πόλεμο του 1940 κατά των εισβολέων, των φασιστών Ιταλών του Μουσολίνι αρχικά και κατόπιν των Γερμανών ναζιστών του Χίτλερ, πολύ δύσκολα θα λέγαμε ότι παράγουν γνώση.

Σ​​το βιβλίο του «Το σύγχρονο κρητικό ιστορικό τραγούδι» (1979), ο Ερατοσθένης Καψωμένος γράφει πως οι μαντινάδες είναι «η μόνη κατηγορία μέσα σ’ όλη τη δημοτική μας ποίηση που δεν παρουσιάζει αισθητή κάμψη. Αντίθετα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα στις καινούριες συνθήκες, χάρη στο πνεύμα πρωτοτυπίας και αυτοσχεδιασμού που χαρακτηρίζει την παράδοση του είδους».

E​​να από τα ερωτήματα που απασχολούν αρκετά συχνά τις συζητήσεις για τον νεοελληνικό λαϊκό πολιτισμό αφορά το αν συνεχίζεται και σήμερα, κατά κάποιον τρόπο, η παραγωγή δημοτικών τραγουδιών. Αν δοθεί αρνητική απάντηση, ακολουθεί νέα ερώτηση, που αφορά το πώς και το γιατί η δημοτική μούσα έπαψε να δημιουργεί, πώς και γιατί απέσβετο ένα λάλον ύδωρ που ίσως έμοιαζε ανεξάντλητο.

T​​ο ’χει η μοίρα μας φαίνεται να συνδέεται η γέννηση του ελληνικού Τύπου, σε κάθε περίοδο μιας μακράς ιστορίας, με τον πόλεμο και τη λογοκρισία. Στις «Βασιλείους Εφημερίδες», ημερολόγιο των εκστρατειών του Μεγαλέξανδρου, εργαζόταν ως συντάκτης και ο Καλλισθένης ο Ολύνθιος, μικρανιψιός του Αριστοτέλη και μαθητής του. 

Π​​ριν από έναν αιώνα, το 1917, στον έκτο τόμο της «Λαογραφίας», περιοδικού της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, ο Γεράσιμος Καψάλης, ανάμεσα στις πολλές παροιμίες που παρέθετε στο δοκίμιό του «Λαογραφικά της Μακεδονίας», δημοσίευε και μία της Βέροιας: «“Είνι Βούλγαρους ανάλατους και κρουμμυδοκέφαλους”. Περί των ανοήτων εν γένει».

Y​​ποτίθεται ότι στα γήπεδα ισχύει πλέον ποινολόγιο για τα ρατσιστικά και τα αντεθνικά συνθήματα. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τα φασιστοειδή της εξέδρας και τους «αυθορμήτως» ρατσιστές να επιτίθενται με γρυλισμούς μαϊμούς σε μαύρους παίχτες· πνευματικός τους πατήρ ο Μιχαλολιάκος της Χ.Α., που ερωτηθείς κάποτε για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, απάντησε εθνικώς ενοχλημένος με κάτι χυδαία περί πιθήκων.