Κεντρική θέση στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη διάρκεια της ομιλίας του στη ΔΕΘ κατείχαν τα μέτρα στήριξης των οικογενειών, ανάμεσα στα οποία και οι «Νταντάδες της Γειτονιάς». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο πρόγραμμα που αυτή τη στιγμή εφαρμόζεται πιλοτικά σε 62 δήμους, ανακοινώνοντας την επέκτασή του πανελλαδικά.
Λίγο πριν ολοκληρωθεί η πιλοτική φάση της δράσης, η «Κ» συγκέντρωσε δεδομένα για τη μέχρι τώρα λειτουργία του προγράμματος και συνομίλησε με γονείς και επιμελητές που συμμετέχουν σε αυτό. Παρότι όλοι παραδέχονται ότι το πρόγραμμα είναι βοηθητικό και κινείται στη σωστή κατεύθυνση, εντοπίζουν κενά και προβλήματα.
Οι «Νταντάδες της Γειτονιάς» παρέχουν τη φύλαξη παιδιών έως 2,5 ετών από επιμελητές που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, αποζημιώνοντας την οκτάωρη υπηρεσία φύλαξης με 500 ευρώ και την ημιαπασχόληση με 300 ευρώ. Στην αποζημίωση αυτή περιλαμβάνεται και το εργόσημο του εργαζομένου. Οι γονείς καλούνται να πληρώνουν το ποσό και έπειτα το πρόγραμμα δεσμεύεται μέσα σε 60 ημέρες να καταθέσει τα χρήματα πίσω στους ωφελούμενους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησε στην «Κ» το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, έχουν υπογραφεί συνολικά 802 συμφωνητικά μεταξύ ωφελούμενων γονέων και επιμελητών από την έναρξη του προγράμματος τον Δεκέμβριο του 2023 μέχρι και τις 6 Σεπτεμβρίου. Η περιοχή στην οποία συνήφθησαν οι περισσότερες συμβάσεις είναι η Αττική (265), ενώ ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (64) και η Δυτική Ελλάδα (59).
Στη σειρά παππούδες και γιαγιάδες
«Το πρόγραμμα προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον», δήλωσε στην «Κ» η υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής, Κατερίνα Παπακώστα, λέγοντας πως ο αριθμός των συμφωνητικών ήταν διπλάσιος της αρχικής εκτίμησης του υπουργείου, που ήταν τα 400 συμφωνητικά. «Η αλήθεια είναι ότι και εμείς θέλαμε ένα όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστο δείγμα από την πιλοτική εφαρμογή, για αυτό αυξήσαμε και τα όρια της αποζημίωσης στη διάρκεια του προγράμματος», πρόσθεσε, επισημαίνοντας πως έπειτα από αιτήματα πολιτών στο τηλεφωνικό κέντρο δόθηκε η δυνατότητα και σε γιαγιάδες και παππούδες των οικογενειών να αναλαμβάνουν ως επιμελητές, που μέχρι τώρα το έκαναν δωρεάν. «Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα να γίνεται με πιο οργανωμένο τρόπο και σε καθημερινή βάση και να μη νιώθουν τα παιδιά ότι υποχρεώνονται», σημείωσε η υφυπουργός.
Μέχρι σήμερα, αυτή είναι και η κατηγορία που πλειοψηφεί ανάμεσα στους εγγεγραμμένους στην πλατφόρμα επιμελητές, που αριθμούν τους 1.308. Οι περισσότερες είναι γυναίκες, ηλικίας από 30 έως 50 ετών.
Κίνητρο τα ένσημα
Το πρόγραμμα ωστόσο προσελκύει και επαγγελματίες. Μία εξ αυτών, η 45χρονη Βίκυ Τσιρογιάννη, κινητοποιήθηκε πολύ γρήγορα όταν είδε την ανακοίνωση του προγράμματος και πλέον εργάζεται από την αρχή της χρονιάς ως επιμελήτρια. Παρότι είχε ανάλογες σπουδές, είχε σταματήσει να ασχολείται με τη φύλαξη παιδιών, καθώς η εργασία στον συγκεκριμένο τομέα ήταν επί χρόνια ανασφάλιστη. «Ηθελα ένσημα και έφυγα από τη δουλειά. Ασχολήθηκα με άλλα. Ξαναγύρισα χάρη στο πρόγραμμα», σημείωσε.
Μία από τις πρώτες συμφωνίες που συνήψε, στο πλαίσιο το προγράμματος, ήταν να προσέχει για τρεις ώρες κάθε απόγευμα το μεγάλο παιδί της Μαρίας Μποχουρίδου, κατά τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης της. Οπως είπε χαρακτηριστικά η μητέρα στην «Κ», το πρόγραμμα αποδείχθηκε πολύ βοηθητικό, καθώς τα απογεύματα η κ. Τσιρογιάννη πήγαινε το παιδί της στο πάρκο και έπαιζε μαζί του, όσα δηλαδή δεν μπορούσε να κάνει η ίδια λόγω της εγκυμοσύνης. Το μόνο πρόβλημα που συνάντησε ήταν οι 60 ημέρες που έπρεπε να περιμένει για να αποζημιωθεί για τα χρήματα που είχε δώσει στην επιμελήτρια. «Δυσκολεύτηκα να βάλω από την τσέπη μου τα χρήματα αυτά», σημείωσε χαρακτηριστικά. Η κ. Μποχουρίδου πρόσθεσε πως, αν συνεχιστεί η δράση, θα κάνει αίτηση ώστε να ενταχθεί σε αυτήν και το δεύτερό της παιδί, ενώ τόνισε πως θα ήταν βοηθητικό το πρόγραμμα να επεκταθεί σε παιδιά μέχρι 3 ετών.
Χαμηλές αμοιβές
Η κ. Τσιρογιάννη δεν απασχολείται μόνο στην κ. Μπουχουρίδου. Το πρωί εργάζεται οκτάωρο φροντίζοντας το παιδί μιας άλλης οικογένειας. Οπως τόνισε, μόνο με διπλή απασχόληση μπορεί να συμπληρώνει ένα σχετικά ικανοποιητικό εισόδημα, καθώς, όπως σχολίασε, τα 500 ευρώ –από τα οποία αφαιρείται και το ποσό του εργοσήμου– σίγουρα δεν επαρκούν για οκτάωρη απασχόληση φύλαξης μικρών παιδιών.
Παρότι έχουν εγκριθεί συνολικά 2.460 αιτήσεις γονέων, έχουν προκύψει μόνο 802 συμφωνητικά.
Στις χαμηλές αμοιβές αναφέρθηκε και η Κωνσταντίνα Τσόλκα, επίσης επιμελήτρια και παιδοκόμος, με εμπειρία 30 ετών στη φύλαξη βρεφών, η οποία έχει δημιουργήσει και μια ομάδα στο Facebook για να φέρνει κοντά γονείς με επιμελητές. Σύμφωνα με την ίδια, η αμοιβή αποτελεί μία από τις αιτίες που η πλατφόρμα δεν έχει περισσότερους επιμελητές. Αξίζει να σημειωθεί πως παρότι έχουν εγκριθεί συνολικά 2.460 αιτήσεις γονέων, έχουν προκύψει μόνο 802 συμφωνητικά.
Η «νανού» της γειτονιάς
Μία από τις ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν αντίστοιχα προγράμματα είναι η Γαλλία.
Εκεί υπάρχει η «νανού», η νταντά δηλαδή που βρίσκεται σε κάθε γειτονιά και δέχεται στο σπίτι της μέχρι τρία παιδιά.
Το ελληνικό πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα αυτή, αλλά όπως επισήμανε στην «Κ» η κ. Τσόλκα, αρκετοί γονείς είναι επιφυλακτικοί με μια τέτοια επιλογή.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε η «Κ», αρκετές οικογένειες που χρειάζονται οκτάωρη φροντίδα κάνουν συμφωνία με περισσότερα χρήματα από τα 500 του προγράμματος. «Οι γονείς μού δίνουν περισσότερα χρήματα. Οι περισσότεροι ζητούν πάνω από τα 500 όταν πρόκειται για οκτάωρη εργασία», σημείωσε η Κατερίνα που εργάζεται από το καλοκαίρι ως επιμελήτρια.
«Εμείς δεν ερχόμαστε να καλύψουμε σε κάποιες περιπτώσεις το συνολικό ποσό, αλλά να αναλάβουμε όσο γίνεται τον μεγαλύτερο όγκο του βάρους», τόνισε από πλευράς της η κ. Παπακώστα αναφερόμενη στο ζήτημα των αμοιβών.
Αρρυθμίες και βελτιώσεις
Κάτοικος Κομοτηνής και μητέρα δύο παιδιών, η Μαίρη Καραπαναγιώτου, που ήταν από τις πρώτες που έσπευσαν να μπουν στο πρόγραμμα, περιέγραψε κάποιες από τις δυσκολίες που συνάντησε στα πρώτα στάδια εφαρμογής του. Η ίδια ενημερώθηκε για τη δράση μέσα από την τηλεόραση και τοπικές ενημερωτικές ιστοσελίδες. Αποφάσισε να κάνει αίτηση για να ενταχθεί τον Φεβρουάριο, ώστε να αναλάβει κάποιος τη φροντίδα του εννέα μηνών βρέφους της, με στόχο να καταφέρει να επιστρέψει όσο το δυνατόν συντομότερα στην εργασία της, καθώς είναι ελεύθερη επαγγελματίας.
Οπως είπε στην «Κ», αρχικά δεν υπήρχαν πολλές επιμελήτριες στην πλατφόρμα, ενώ ούτε καν το τοπικό παράρτημα της τράπεζας γνώριζε τον κωδικό ώστε να πληρώσει το εργόσημο. Παρότι έμεινε πολύ ικανοποιημένη από την επιμελήτρια με την οποία συνήψαν συμφωνία και ανέπτυξε πολύ καλή σχέση με την νταντά που προσέλαβε, διαμαρτυρήθηκε λέγοντας ότι τους τελευταίους τέσσερις μήνες δεν έχει λάβει χρήματα από το πρόγραμμα, μια καθυστέρηση δηλαδή που ξεπερνάει κατά πολύ το όριο των 60 ημερών που θέτει το υπουργείο. Η Κωνσταντίνα Τσόλκα έχει ακούσει και άλλους γονείς να παραπονιούνται για αρρυθμίες στην καταβολή της αποζημίωσης.
Η υφυπουργός παραδέχθηκε πως υπήρξαν προβλήματα καθυστερήσεων στις πληρωμές, που μπορεί να έφταναν και τις 15 ημέρες αργότερα των συμφωνημένων δύο μηνών, ωστόσο αυτά τα χρήματα διευκρίνισε πως έχουν πλέον πληρωθεί. Το διάστημα των 60 ημερών, σημείωσε, είναι παρόμοιο και σε άλλα προγράμματα που όπως αυτό χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ.
Το ζητούμενο δεν είναι μόνο η παροχή υπηρεσίας, αλλά η παροχή ποιοτικής υπηρεσίας από εξειδικευμένα στελέχη, τα οποία θα αμείβονται και κατάλληλα.
«Το δημογραφικό ζήτημα χρειάζεται πολυδιάστατη προσέγγιση. Πάντως, το να έχει το ζευγάρι πολλαπλές επιλογές φροντίδας των παιδιών βοηθάει», σημείωσε από πλευράς της η Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, με μακρά εμπειρία σε ζητήματα ταυτότητας φύλου και οικογένειας. Οπως διευκρίνισε, ωστόσο, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η παροχή υπηρεσίας, αλλά η παροχή ποιοτικής υπηρεσίας από εξειδικευμένα στελέχη, τα οποία θα αμείβονται και κατάλληλα.
Η πιλοτική δράση ολοκληρώνεται στο τέλος του Οκτωβρίου και, όπως ανακοίνωσε η Κατερίνα Παπακώστα, το υπουργείο έχει αναθέσει σε εταιρεία την αποτίμηση και την αξιολόγηση του προγράμματος για την εύρεση αστοχιών, κενών και λαθών, ώστε με βάση τα αποτελέσματα να γίνει και ο απαραίτητος επανασχεδιασμός του προγράμματος. Ο προϋπολογισμός για το πρόγραμμα πανελλαδικά είναι 100 εκατ. ευρώ.
Εικονογράφηση: Loukia Kattis
