Οταν ο νέος κορωνοϊός υποχρέωσε τα γυμναστήρια της Ελβετίας να κλείσουν, ο 58χρονος Μπεάτ Σλάτερ αναζήτησε τρόπο να συνεχίσει να προπονείται πέντε φορές την εβδομάδα. Αντί να αγοράσει όργανα γυμναστικής για το σπίτι, τα οποία θα του είναι άχρηστα όταν ανοίξει και πάλι το γυμναστήριο, στράφηκε στα Vitaparcours.
Πρόκειται για μονοπάτια άθλησης που ξεπήδησαν σε όλη την Ελβετία τη δεκαετία του 1970 και τα οποία βοήθησαν εκατομμύρια ανθρώπους να γυμναστούν πριν από την εποχή των γυμναστηρίων. Οι διαδρομές αυτές, που χωροθετούνται συνήθως μέσα σε δάση και περιλαμβάνουν σταθμούς με όργανα γυμναστικής, σφύζουν αυτή την εποχή από αθλούμενους, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού τις έχει φέρει ξανά στη μόδα.
«Μέχρι τώρα χρησιμοποιούσα τα όργανα μόνο εγώ και κάποιοι άνθρωποι που έκαναν τη βόλτα τους» λέει η Σίμπιλ Χάρλιμαν, περιγράφοντας πόσο απολαμβάνει την άσκηση στον καθαρό αέρα του δάσους. Η Χάρλιμαν ασκείται στο μονοπάτι του Φλούντερν, στη Ζυρίχη, που έχει μήκος 2,2 χιλιόμετρα και περιλαμβάνει 15 στάσεις με όργανα που ενισχύουν τη δύναμη, την ευελιξία και την αντοχή. Σε κάθε στάση υπάρχουν ταμπέλες που συστήνουν γυμναστικές ασκήσεις και αριθμό επαναλήψεων. Τα όργανα είναι φτιαγμένα κυρίως από ξύλο.
Η αφετηρία
Η ιδέα ξεκίνησε το 1968, όταν ένας αθλητικός σύλλογος από τη Ζυρίχη ζήτησε από την ασφαλιστική εταιρεία Vita να χρηματοδοτήσει σταθμούς άσκησης στο δάσος, καθώς οι αθλητές του συλλόγου έκαναν μεν προπονήσεις στο δάσος, αλλά είχαν ανάγκη πιο σταθερά όργανα από αυτά που είχαν κατασκευάσει οι ίδιοι από κορμούς και κλαδιά.
Πολύ γρήγορα τα Vitaparcours προσαρμόστηκαν στις ανάγκες όχι μόνο των αθλητών αλλά και των απλών ανθρώπων και έγιναν πολύ δημοφιλή. Μέσα σε λίγα χρόνια, είχαν εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ελβετία, καθώς συνέπεσαν με δύο εξελίξεις: τη μετάβαση από τις χειρωνακτικές εργασίες στις δουλειές γραφείου και την καθιέρωση της εργάσιμης εβδομάδας των πέντε, αντί έξι ημερών, η οποία αύξησε τον διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο.
Παράλληλα, όπως παρατηρεί ο καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας, Μάρτιν Λέγκβιλερ, τη δεκαετία του 1960 οι Ελβετοί άρχισαν να ανησυχούν για τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής, το οινόπνευμα, το τσιγάρο και τα λιπαρά φαγητά. Οι ανησυχίες αυτές τους ώθησαν να δοκιμάσουν τα Vitaparcours, ενώ την ίδια στιγμή, αντίστοιχες διαδρομές κατασκευάζονταν και σε γειτονικές χώρες, όπως η Γερμανία. Εκεί, οι διαδρομές άθλησης ονομάστηκαν Trimm-dich-Pfade, ήτοι «μονοπάτια γυμναστικής» και την οργάνωση της κατασκευής ανέλαβε η μετέπειτα γερμανική Ομοσπονδία Ολυμπιακών Αθλημάτων.
«Πριν κατασκευαστούν τα μονοπάτια γυμναστικής, όσοι δεν ήταν εγγεγραμμένοι σε κάποιο αθλητικό σωματείο, δεν γυμνάζονταν», λέει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μίχαελ Σιρπ, «και ουδείς έκανε τζόκινγκ, εκτός από τους αθλητές του στίβου και τους ποδοσφαιριστές». Προκειμένου να ενισχύσουν τον μαζικό αθλητισμό, οι διαδρομές άσκησης ήταν ανοικτές σε όλους. «Δεν χρειάζονταν χρήματα, ούτε ειδικές γνώσεις, ούτε ιδιαίτερες αθλητικές ικανότητες» λέει ο Σιρπ. «Χρειαζόταν μόνο να έχει κανείς διάθεση να το κάνει».
Στο απόγειο της δόξας τους, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, υπήρχαν περίπου 5.000 ώς 10.000 μονοπάτια άθλησης σε όλη τη Δυτική Γερμανία – αν και ο αριθμός αυτός υπολογίστηκε κατά προσέγγιση, γιατί δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά.
Στην Αμερική
Στις ΗΠΑ, το 1977 είχαν κατασκευαστεί τέτοιου είδους μονοπάτια άθλησης σε 300 σημεία, ενώ ο αθλούμενοι υπολογίζονταν σε 450.000. Ακόμη και σήμερα επιβιώνουν κάποια στα πάρκα της Νέας Υόρκης.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ωστόσο, η δημοτικότητα των διαδρομών αυτών μειώθηκε καθώς ξεκίνησε η λεγόμενη «επανάσταση των γυμναστηρίων». Στη Γερμανία, πολλές διαδρομές σταμάτησαν να συντηρούνται και κάποιες δεν υπάρχουν πλέον. Στην Ελβετία ο αριθμός των Vitaparcours έμεινε σταθερός, αλλά οι χρήστες όλο και μειώνονταν – μέχρι που ο κορωνοϊός έκλεισε τα γυμναστήρια και επέβαλε απαγορεύσεις σε πολλές άλλες αθλητικές δραστηριότητες. Η Μπάρμπαρα Μπάουμαν, διευθύντρια του οργανισμού που συντηρεί τα Vitaparcours σε όλη την Ελβετία, λέει ότι κατά συνέπεια οι χρήστες αυξήθηκαν. «Τώρα τα χρησιμοποιούν περισσότεροι άνθρωποι» επισημαίνει. Δεν είναι σε θέση να ξέρει ακριβείς αριθμούς, γνωρίζει όμως ότι δέχεται όλο και περισσότερα παράπονα από ανθρώπους που κάνουν ουρές στους σταθμούς άσκησης και ότι τα αιτήματα για να δημιουργηθούν νέες διαδρομές πέφτουν βροχή.
Τα μέτρα προφύλαξης
Ως προς τον κίνδυνο μετάδοσης του κορωνοϊού από τα υπαίθρια όργανα γυμναστικής, η Μπάουμαν επισημαίνει την προσωπική ευθύνη όσων τα χρησιμοποιούν. Παράλληλα, τονίζει τη σημασία της υγιεινής των χεριών και της τήρησης των οδηγιών της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας της Ελβετίας. «Συνιστώ σε όλους να πλένουν τα χέρια με σαπούνι επιστρέφοντας από τα Vitaparcours» λέει, «όπως κάνουν και όταν επιστρέφουν από τα καταστήματα». Κάποιοι χρήστες, όπως το στέλεχος αλυσίδας εστιατορίων Μπέατ Σλάτερ, παραδέχονται ότι διατηρούν κάποιες ανησυχίες. Ο Σλάτερ προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τα όργανα με γάντια, αλλά τα χέρια του ίδρωναν και έτσι προτίμησε να έχει μαζί του αντισηπτικό χεριών και να το χρησιμοποιεί στη διαδρομή. Μέχρι να ανοίξουν τα γυμναστήρια –και στην Ελβετία προγραμματίζεται να ανοίξουν την επόμενη εβδομάδα– ο Σλάτερ είναι ένας από τους πολλούς ανθρώπους που παραμένουν σε φόρμα χάρη στα Vitaparcours. Στην Ισπανία, αντιθέτως, είτε υπήρχαν τέτοιου είδους διαδρομές είτε όχι, οι πολίτες ήταν αδύνατο να τις χρησιμοποιήσουν, λόγω της επιβολής των πιο σκληρών περιοριστικών μέτρων στην Ευρώπη. Η άσκηση στην ύπαιθρο επετράπη εκ νέου στην Ισπανία στις 2 Μαΐου, έπειτα από επτά εβδομάδες αποκλεισμού.
