ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ. Η διεθνής συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (TPNW) τέθηκε σε ισχύ χθες, ενενήντα ημέρες μετά την επικύρωσή της από 50 χώρες του κόσμου και τρία τέταρτα του αιώνα μετά τη χρήση πυρηνικών όπλων στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Σε αντίθεση με την υφιστάμενη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (ΝΡΤ), που αποδέχεται την ύπαρξη των πυρηνικών δυνάμεων, η νέα συνθήκη απονομιμοποιεί συνολικά τα πυρηνικά οπλοστάσια.
Οι πέντε αναγνωρισμένες πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία), καθώς και οι τέσσερις νέες (Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ, Βόρεια Κορέα) δεν υπέγραψαν τη νέα συνθήκη, ομοίως και οι χώρες του ΝΑΤΟ. Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, τη συνθήκη επικύρωσαν η Αυστρία, η Ιρλανδία, το Βατικανό και η Μάλτα, ενώ μεταξύ των συμμάχων των ΗΠΑ, τη συνθήκη επικύρωσε η Νέα Ζηλανδία. Σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο, Φινλανδία) η πλειοψηφία των πολιτών τάσσεται υπέρ της προσχώρησης στη συνθήκη, ενώ υπέρ έχουν ταχθεί τα μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης στη Γερμανία και στην Αυστραλία.
Η συνθήκη απαγορεύει τη χρήση, την απειλή χρήσης, την ανάπτυξη, την παραγωγή, τη δοκιμή και την αποθήκευση πυρηνικών όπλων στο έδαφος των χωρών που την έχουν υπογράψει. Ως εκ τούτου, η προσχώρηση σε αυτήν χωρών όπως η Γερμανία, η Ιταλία και το Βέλγιο, όπου φυλάσσονται αμερικανικά πυρηνικά όπλα, αποθαρρύνεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κυβέρνηση Τραμπ είχε επιχειρήσει να δυναμιτίσει συνολικά τη διαδικασία υπογραφής και επικύρωσης, στέλνοντας επιστολές προς όλες τις κυβερνήσεις του πλανήτη.
«Οι επιζήσαντες των πυρηνικών εκρήξεων και των πυρηνικών δοκιμών κατέθεσαν τραγικές μαρτυρίες και αποτέλεσαν την ηθική δύναμη για να ολοκληρωθεί αυτή η συνθήκη», δήλωσε χθες ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. «Τίθεται σε ισχύ χάρη στην επιμονή τους». Η εκστρατεία για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (ICAN), η φωνή της κοινωνίας των πολιτών που πίεσε για την υπογραφή της συνθήκης, τιμήθηκε το 2017 με βραβείο Νομπέλ Ειρήνης.
Ο επικεφαλής του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Ρόμπερτ Μαρντίνι, έκανε λόγο για «ιστορική ημέρα», σημειώνοντας ότι ανάμεσα στο σημερινό επισφαλές καθεστώς και στην πλήρη κατάργηση των πυρηνικών όπλων υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα που μπορούν να γίνουν για τη μείωση της πυρηνικής απειλής. «Προτρέπουμε τις χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα να τα βγάλουν επειγόντως από την κατάσταση υψηλής επιφυλακής, να μειώσουν τον ρόλο τους στα στρατιωτικά τους δόγματα, εν αναμονή της πλήρους εξάλειψής τους», σημείωσε ο Μαρντίνι. «Και ελπίζουμε ότι αργά ή γρήγορα, κάθε χώρα θα είναι σε θέση να υπογράψει και να επικυρώσει τη συνθήκη».
Παράλληλα χθες η Ρωσία καλωσόρισε την προθυμία της κυβέρνησης Μπάιντεν να επεκτείνει για πέντε χρόνια τη συνθήκη New START, που περιορίζει τις ενεργές πυρηνικές κεφαλές των δύο χωρών σε 1.550 από την κάθε πλευρά. «Η επέκταση ισχύος της συνθήκης έχει ακόμη μεγαλύτερο νόημα τη στιγμή που οι σχέσεις μας με τη Ρωσία είναι τόσο τεταμένες όσο αυτή την περίοδο», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι. «Η New START είναι η μόνη συνθήκη που απομένει να περιορίζει τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις και αποτελεί άγκυρα στρατηγικής σταθερότητας μεταξύ των δύο χωρών».
Η περίοδος ισχύος της συμφωνίας λήγει την 5η Φεβρουαρίου και η μέγιστη δυνατότητα παράτασής της είναι η πενταετία. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα είχε επιτύχει την επικύρωση της συνθήκης αυτής από τη Γερουσία, υποσχόμενος ότι παράλληλα με τον περιορισμό στον αριθμό των πυρηνικών κεφαλών θα ξεκινούσε μεγάλο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού τους, για το οποίο θα δαπανηθεί 1 τρισ. δολάρια στις επόμενες τρεις δεκαετίες.
