H Μάργουα Ελσελεντάρ βρισκόταν στο δωμάτιό της, στο καράβι όπου εργάζεται, όταν άνοιξε το κινητό της και διάβασε ένα από τα εκατοντάδες μηνύματα που είχε λάβει. Κάποιος γνωστός της τη ρωτούσε εάν είναι καλά. Της έδινε κουράγιο και προσπαθούσε να την παρηγορήσει λέγοντάς της πως κακώς κατηγορείται γι’ αυτό που συνέβαινε με το πλοίο της στη διώρυγα του Σουέζ. Εκείνη τα έχασε. Βασικά δεν μπορούσε καν να καταλάβει τι εννοούσε. Αλλωστε δεν είχε καμία σχέση με το «Ever Given» που είχε μπλοκάρει τη διώρυγα. Η ίδια βρισκόταν σε ένα άλλο πλοίο, μίλια μακριά.
Δεν άργησε να ανακαλύψει τι είχε συμβεί. Στις 22 Μαρτίου κάποιος είχε διακινήσει μια ψευδή είδηση, πως η 29χρονη ήταν η καπετάνισσα του γιγάντιου φορτηγού πλοίου που ευθυνόταν για το «μποτιλιάρισμα» στο Σουέζ. Μέσα σε ελάχιστες ώρες η πληροφορία αυτή είχε αναπαραχθεί αμέτρητες φορές. Τις επόμενες ημέρες διαπίστωσε έκπληκτη πως είχαν δημιουργηθεί και δεκάδες ψεύτικοι λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης –υποτίθεται δικοί της– που επίσης αναπαρήγαγαν την είδηση. Η Μάργουα πραγματικά δεν ήξερε πώς να αντιδράσει.
«Εκείνο το βράδυ μιλήσαμε και προσπάθησα να την καθησυχάσω», λέει στην «Κ» η Κενυάτισσα Λιζ Μαράμι, επίσης ναυτικός και αδελφική της φίλη. «Είχε στενοχωρηθεί πολύ και φοβόταν πως αυτή η ιστορία θα μπορούσε να έχει επίπτωση στη δουλειά της στο μέλλον». Η Λιζ αφηγείται πως η Μάργουα ονειρευόταν από μικρή να ακολουθήσει το επάγγελμα της ναυτικού όπως ο μεγαλύτερος αδελφός της, αλλά για ένα κορίτσι στην Αίγυπτο αυτό δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Κατ’ αρχάς δεν μπορούσε καν να εγγραφεί στη σχολή χωρίς μια ειδική έγκριση από τον πρόεδρο της Αιγύπτου. Αλλά και αφού μπήκαν στη σχολή, και οι δυο κοπέλες –που σπούδασαν μαζί– έπρεπε συνεχώς να αποδεικνύουν πως είναι καλύτερες από τους άνδρες συμφοιτητές τους.
«Οταν τελικά αποφοιτήσαμε το 2014, ήμασταν σαν δύο σταγόνες στον ωκεανό», θυμάται η Λιζ. Μαζί με ακόμη μία κοπέλα ήταν οι μοναδικές γυναίκες σε μια τάξη 300 ναυτικών.
Και βέβαια τα προβλήματα δεν σταμάτησαν εκεί. Πέρα από την τεράστια δυσκολία στο να προσληφθούν, είχαν συχνά να αντιμετωπίσουν άσχημες συμπεριφορές αλλά και προβλήματα ακόμα και σε μικρά ζητήματα. «Για παράδειγμα, ακόμα και τα ρούχα της εργασίας ήταν υπερβολικά μεγάλα, σχεδιασμένα αποκλειστικά για άνδρες. Από την εταιρεία με συμβούλευαν να κάνω συχνά… μπουγάδα. Πως με το πλύσιμο θα έμπαιναν», λέει η Λιζ γελώντας.
Τη ρωτάω εάν γνωρίζει ποιος κατασκεύασε την ψευδή είδηση για το Σουέζ. «Δεν καταφέραμε να το μάθουμε, αλλά νομίζω πως το γιατί είναι ξεκάθαρο. Μα επειδή είναι γυναίκα! Θεωρούσα πως έχει γίνει πρόοδος, αλλά τελικά ακόμα και σήμερα μέρος της κοινωνίας δεν αποδέχεται πως μπορούμε να εργαζόμαστε στα καράβια». Η ίδια δεν κρύβει ότι, διαβάζοντας τα σχόλια κάτω από τις δημοσιεύσεις, σοκαρίστηκε. Κάποιοι έγραψαν πως οι γυναίκες ούτε αυτοκίνητο δεν θα πρέπει να οδηγούν, πόσο μάλλον φορτηγά πλοία. Αλλοι την έβριζαν και άλλοι ήταν κάθετοι πως θα έπρεπε να της πάρουν το δίπλωμα και να επιστρέψει στο σπίτι της, όπου ανήκει.
«Μια αντίστοιχη είδηση για έναν άνδρα καπετάνιο σε καμία περίπτωση δεν θα εισέπραττε τέτοια σχόλια», σημειώνει. «H ιστορία της Μάργουα δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό ή κάτι που αφορά μια αραβική χώρα», τονίζει. Η ίδια διατηρεί μια ιστοσελίδα όπου πολλές γυναίκες ναυτικοί από όλο τον κόσμο μοιράζονται αντίστοιχες εμπειρίες.
Διακρίσεις λόγω φύλου
Μιλήσαμε με δύο Ελληνίδες ναυτικούς, οι οποίες περιέγραψαν και εκείνες μια παρόμοια εργασιακή πραγματικότητα, έχοντας βιώσει διακρίσεις λόγω φύλου. Ζήτησαν να μη δημοσιευθεί το όνομά τους. Παρότι έχουν μια εξαιρετική σχέση με τις εταιρείες στις οποίες εργάζονται, θεωρούν πως, από τη στιγμή που μια ναυτικός ανεβεί στο πλοίο, είναι στην πραγματικότητα μόνη της. Υπάρχει μια κουλτούρα ότι δεν πρέπει να παραπονεθούν, γιατί ακόμα και εάν μετακινηθούν σε άλλο καράβι, θα στιγματιστούν, και αυτό αργότερα θα έχει επιπτώσεις.
Η νεότερη των δύο, 27 ετών, ανέκαθεν ονειρευόταν να μπαρκάρει. Εχοντας έναν συγγενή στα καράβια, μεγάλωσε με φωτογραφίες και ιστορίες από τη ζωή στη θάλασσα. Πήγε στο ναυτικό λύκειο και όταν πέρασε στη σχολή, αποφάσισε να το δοκιμάσει. Είχε ελάχιστες γυναίκες συμφοιτήτριες και οι περισσότερες τα παράτησαν γρήγορα ή τελικά επέλεξαν κάποια δουλειά σε γραφείο ναυτιλιακής αντί για τη θάλασσα. Οταν όμως εκείνη ταξίδεψε για πρώτη φορά, ένιωσε πως είχε βρει μια δουλειά που θα την έκανε ευτυχισμένη. Αγάπησε το πλοίο, ακόμα και τη μοναχικότητα της ναυτικής ζωής. Δεν άργησε όμως να καταλάβει πως θα αντιμετώπιζε πολλές δυσκολίες. Θυμάται μπάρκα που δεν της επέτρεψαν να δέσει ή να λύσει στα λιμάνια ούτε μία φορά. Που δεν την εμπιστεύονταν να κάνει ακόμα και τις πιο απλές εργασίες. Θεωρεί πως την είχαν βάλει ουσιαστικά στον «πάγο», ακριβώς επειδή είναι γυναίκα. «Ηταν σαφές πως αυτός ήταν ο λόγος, γιατί οι συνομήλικοί μου άνδρες στο πλοίο είχαν τελείως διαφορετική αντιμετώπιση», εξηγεί.
Ζορίστηκε πολύ ψυχολογικά και μίλησε στους γονείς της. Εκείνοι τη στήριξαν, αλλά την προέτρεπαν να επιστρέψει στη στεριά. Για την ίδια όμως αυτό δεν ήταν καν επιλογή. «Θα ήταν σαν να κέρδιζαν εκείνοι που δεν με ήθελαν στο καράβι. Εγώ θα ήμουν η χαμένη», εξηγεί. Εκτοτε, βέβαια, μας λέει πως πολλά έχουν αλλάξει. Πέραν του ότι έχει ταξιδέψει και με καταπληκτικούς καπετάνιους που τη στήριξαν και τη βοήθησαν σε ό,τι χρειαζόταν, έχει αναπτύξει με άλλες γυναίκες ναυτικούς ένα δίκτυο αλληλοϋποστήριξης. Μοιράζονται εμπειρίες και δίνουν συμβουλές η μια στην άλλη.
Να γίνει πρότυπο
Συζητάμε με τις δύο Ελληνίδες ναυτικούς την περίπτωση της Μάργουα, των fake news, αλλά και για τα κακεντρεχή σχόλια. Εκείνες δεν παραξενεύτηκαν με κανένα από τα σχόλια που δέχθηκε η νεαρή κοπέλα. «Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν πως “δεν κάνουμε” για καράβια. Οσο για το ότι δεν είμαστε ικανές να οδηγούμε ούτε καν αυτοκίνητο; Η αλήθεια είναι πως, επειδή συνεχώς ταξιδεύω, δεν έχω προλάβει να πάρω δίπλωμα οδήγησης. Αλλά στα 27 μου είμαι ανθυποπλοίαρχος και ελπίζω σε λίγα χρόνια ως καπετάνισσα να κυβερνώ μόνη μου ένα φορτηγό πλοίο», λέει γελώντας. Οσο για τη Μάργουα στην Αίγυπτο; Η Λιζ μας λέει πως σήμερα, λίγες εβδομάδες μετά τη διαδικτυακή επίθεση, είναι πλέον ήρεμη και απολαμβάνει τη στήριξη που πολλοί έχουν εκφράσει μετά τη δημοσιοποίηση της ιστορίας σε μεγάλα Μέσα του εξωτερικού. Και βέβαια ελπίζει πως μέσα από όλη αυτή την ιστορία θα αποτελέσει και η ίδια πρότυπο για άλλες νέες γυναίκες, που, όπως εκείνη, πρέπει να πολεμήσουν για το επάγγελμα που αγαπούν.
