Με την επιχείρηση μαζικού εμβολιασμού να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η υπόθεση της πανδημίας του κορωνοϊού μοιάζει να μπαίνει σιγά σιγά στο τελευταίο της στάδιο, με την πολυπόθητη ανοσία της αγέλης να γίνεται σταδιακά πραγματικότητα σε όλο και περισσότερα κράτη.
Τα πράγματα δεν είναι όμως παντού ρόδινα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η Ινδία, η οποία βιώνει εδώ και μερικές ημέρες μία σφοδρή επέλαση της πανδημίας, με χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια κρούσματα. Μόνο την Τρίτη, η χώρα κατέγραψε 357.229 νέα κρούσματα και 3.449 θανάτους, με τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων να έχει ξεπεράσει τα είκοσι εκατομμύρια και οι θάνατοι να είναι περισσότεροι από 222.000. Μάλιστα, όπως αναφέρουν ορισμένοι ειδικοί, ο πραγματικός απολογισμός ενδέχεται να είναι πέντε με δέκα φορές μεγαλύτερος από αυτών που έχουν δώσει στη δημοσιότητα οι αρχές.
Πρέπει όμως εμείς να ανησυχούμε για την ανεξέλεγκτη πορεία της πανδημίας σε μια μακρινή χώρα, όπως είναι η Ινδία; Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Der Spiegel, ο κίνδυνος που εγείρουν περιπτώσεις όπως αυτή της Ινδίας, δεν αφορά μόνο τους πολίτες της αλλά ολόκληρο τον κόσμο, με τον καθοριστικό παράγοντα αυτού του κινδύνου να είναι ένας και συγκεκριμένος: οι πολύ μεταδοτικές μεταλλάξεις του ιού.
Όπως αναφέρει το γερμανικό μέσο ενημέρωσης, αν η εξάπλωση αυτών των μεταλλάξεων δεν ανακοπεί, ο κορωνοϊός ενδέχεται να εξελιχθεί περαιτέρω, φέρνοντας μας ενώπιον μίας νέας παγκόσμιας πανδημίας, με μεταλλάξεις που αντιστέκονται αποτελεσματικά στα υπάρχοντα εμβόλια.
Μία τέτοια μετάλλαξη μεταδίδεται ήδη με ταχύτατους ρυθμούς στην ασιατική χώρα, εγείροντας φόβους και για πιθανή ευρεία εξάπλωση της και εκτός των ινδικών συνόρων. Μέχρι στιγμής, έχουν καταγραφεί 21 κρούσματα της μετάλλαξης στη Γερμανία, ενώ στη Βρετανία αυξήθηκαν από 77 σε 132 μέσα σε μόλις μία εβδομάδα. Στη χώρα μας έχουν μέχρι στιγμής ανακοινωθεί επισήμως δύο κρούσματα της συγκεκριμένης μετάλλαξης.
Συνδυασμός δύο μεταλλάξεων
Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του Der Spiegel, η επικινδυνότητα της ινδικής μετάλλαξης είναι πιθανόν να εδράζεται στο ότι αποτελεί συνδυασμό δύο άλλων μεταλλάξεων, κάτι που βέβαια δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο πώς ακριβώς επηρεάζει την διαδικασία μετάδοσης. Ενδεχομένως, οι δύο γενετικές παραλλαγές που τη συνιστούν, διευκολύνουν τη μετάλλαξη του ιού να εισέρχεται στα κύτταρα της μύτης και του λαιμού των ανθρώπων που τη φέρουν, κάτι που προφανώς θα την καθιστούσε πολύ πιο μεταδοτική.
Επίσης, είναι πιθανό να την βοηθούν να αποδρά μερικώς από το ανοσοποιητικό σύστημα όσων έχει προσβάλλει. Οι δύο μεταλλάξεις «σχεδόν σίγουρα συνεργάζονται», ώστε να διευκολύνουν την απόδραση από τις άμυνες του οργανισμού, αναφέρει χαρακτηριστικά o Άλεξ Σιγκάλ, επικεφαλής ενός παρακλαδιού του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Νότια Αφρική, με ειδίκευση στις λοιμώξεις.
Όπως σημειώνει το γερμανικό μέσο ενημέρωσης, ο επιστήμονας αναφέρεται στα αντισώματα των οργανισμών που έχουν ήδη μολυνθεί μία φορά από τον κορωνοϊό, τα οποία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία μία νέα «εισβολή» του. Βάσει των προαναφερθέντων, η μετάλλαξη καθιστά τον ιό μη αναγνωρίσιμο από τα αντισώματα και συνεπώς εκ νέου επικίνδυνο για τον οργανισμό.
Και εδώ εδράζεται το πιθανό σενάριο «τρόμου», σημειώνει το Der Spiegel: Μία νέα εκδοχή του ιού που θα μπορεί να δραπετεύει μαζικά του «τείχους ανοσίας» που χτίζουν αργά και σταθερά οι κοινωνίες με τη διενέργεια μαζικών εμβολιασμών, φέρνοντας μας στην ουσία πρόσωπο με πρόσωπο με μία νέα πανδημία και γυρνώντας μας στην… αφετηρία και στις αρχές του 2020.
Τεράστιο επιτόπιο πείραμα με τραγικές διαστάσεις
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του κακού που μπορεί να προκαλέσει μία μεταδοτική μετάλλαξη με την ικανότητα να «ξεγλιστράει» από τα αντισώματα, είναι η βραζιλιάνικη παραλλαγή της COVID-19, η οποία απέδειξε ότι οι μεταλλάξεις μπορούν να μολύνουν οργανισμούς που έχουν αναπτύξει αντισώματα κατά του ιού.
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος της πανδημίας, περίπου το 61% απ’ όλα τα νέα κρούσματα στη Βραζιλία ενδέχεται να προήλθε από τέτοιες επαναμολύνσεις στην πόλη Μανάους, μία πόλη που χτυπήθηκε εξίσου σφοδρά και από τα δύο πανδημικά κύματα, ακριβώς λόγω της συγκεκριμένης μετάλλαξης. Ακολούθως, η σφοδρότητα αυτή έγινε αισθητή και στις μεγαλουπόλεις της χώρας, όπως το Ρίο Ντε Τζανέιρο και το Σάο Πάολο, με την υποτίμηση του ιού από την κυβέρνηση του Ζαΐρ Μπολσονάρο να συμβάλλει τα μέγιστα στην ανεξέλεγκτη μετάδοση του ιού στη Βραζιλία.
Σύμφωνα με τον διακεκριμένο Βρετανό λοιμωξιολόγο και διευθυντή του ενός από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως ιδρύματα που χρηματοδοτούν την ιατρική έρευνα, σερ Τζέρεμι Φαράρ, η πορεία της πανδημίας στην Ινδία και την Βραζιλία είναι «κάτι σαν ένα τεράστιο επιτόπιο πείραμα», με γιγαντιαίες και τραγικές διαστάσεις.
«Αν ψάχνεις τον καλύτερο τρόπο να δημιουργήσεις νέες μεταλλάξεις, που κατατροπώνουν την προστασία της ανοσίας, πρέπει να αφήσεις την πανδημία να εξαπλωθεί και τον ιό να μολύνει τέτοιους μεγάλους πληθυσμούς», δήλωσε χαρακτηριστικά στο Der Spiegel, τονίζοντας ότι ο μόνος τρόπος να αποτραπεί ένα τέτοιο σενάριο είναι μέσω του παγκόσμιου εμβολιασμού.
Μολαταύτα, όσον αφορά την ινδική μετάλλαξη, όλα αυτά δεν παύουν να αποτελούν εικασίες σε θεωρητικό επίπεδο, καθότι η διενέργεια πειραμάτων σε περιβάλλον εργαστηρίου είναι αναγκαία για να κριθούν τα ακριβή χαρακτηριστικά της όποιας μετάλλαξης και πόσο αυτή επηρεάζει το εκάστοτε πανδημικό ξέσπασμα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον καθηγητή βιολογίας και φυσικής στο Πανεπιστήμιο Ασόκα, Γκαουτάμ Μενόν, η μέχρι τώρα πορεία της πανδημίας στην Ινδία δείχνει ότι η τοπική μετάλλαξη μεταδίδεται «πολύ πιο γρήγορα» από την πρώτη εκδοχή του ιού, με γιατρούς στη χώρα να βλέπουν ολόκληρες οικογένειες να μολύνονται ομαδικά όλη την ώρα.
Επίσης, προσθέτει ότι υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία όσον αφορά τις περιπτώσεις ατόμων που φέρονται να έχουν μολυνθεί και δεύτερη φορά από τον ιό, κάτι το οποίο μπορεί να σημαίνει ότι η ινδική μετάλλαξη διαθέτει και την ιδιότητα να ξεφεύγει από τα αντισώματα.
Μεγάλο ρίσκο η ανεξέλεγκτη διασπορά
Πέραν του προαναφερθέντος παραδείγματος της Βραζιλίας, χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση της βρετανικής μετάλλαξης, η οποία από τα Χριστούγεννα μέχρι σήμερα έχει προκαλέσει στη Βρετανία όσους θανάτους έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020. Τόσο η βρετανική όσο και η βραζιλιάνικη μετάλλαξη, δεν παρέμειναν προβλήματα «τοπικού χαρακτήρα», παρεισφρέοντας και σε άλλες χώρες, όπως ο Καναδάς και η Γερμανία. Ειδικότερα στον Καναδά, όπου το εμβολιαστικό πρόγραμμα κινείται σε αργούς ρυθμούς, η βραζιλιάνικη μετάλλαξη ευνοήθηκε από τον κρύο καιρό σε ορισμένες περιοχές της χώρας, με αποτέλεσμα να εξαπλωθεί αρκετά σε αυτές.
Σύμφωνα με τον Φαράρ, η εμφάνιση μίας νέας μετάλλαξης διαθέτει την ικανότητα να φέρει μία πιθανή αλλαγή στην παγκόσμια πανδημική κατάσταση σε διάστημα μόλις λίγων εβδομάδων. Παρότι, όπως τονίζει, οι πιθανότητες μία παραλλαγή του ιού να καταφέρει να μας γυρίσει πίσω στην αρχή της όλης παγκόσμιας περιπέτειας με την πανδημία, είναι πολύ μικρές, «ίσως λιγότερες από 10%», ένα τέτοιο ποσοστό δεν παύει να αποτελεί «πολύ μεγάλο ρίσκο για να το πάρει κανείς».
Κάθε χώρα που παίρνει λοιπόν αυτό το ρίσκο, αφήνοντας τον ιό να διασπείρεται χωρίς έλεγχο, ενδέχεται να ανατρέφει μία εξαιρετικά ισχυρή μετάλλαξη, η οποία ίσως καταφέρει να καταστήσει όλα τα υπάρχοντα εμβόλια ανεπαρκή. Μοναδική απάντηση σε αυτό το εφιαλτικό σενάριο είναι η μείωση των πιθανοτήτων κάτι τέτοιο να γίνει πραγματικότητα, προσθέτει ο Φαράρ, τονίζοντας ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω του «χτισίματος» ενός τεράστιου παγκόσμιου «τείχους ανοσίας», δηλαδή μέσω αδιάκοπων μαζικών εμβολιασμών σε παγκόσμιο επίπεδο.
