ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αμηχανία στην Ε.Ε. προκάλεσε η προχθεσινή απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να στηρίξουν την ινδο-νοτιοαφρικανική πρωτοβουλία για κατάργηση της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια κατά της COVID-19 στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Κορυφαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ανοιχτοί στην ιδέα, παρότι την απέρριπταν έως αρκετά πρόσφατα. Δεν έκρυψαν, ωστόσο, την εκτίμησή τους ότι η πρωτοβουλία αυτή δεν θα φέρει άμεσα αποτελέσματα στην αύξηση των διαθέσιμων δόσεων παγκοσμίως – ενώ άφησαν αιχμές για την εθνικιστική στάση της Ουάσιγκτον στην παραγωγή εμβολίων.
Την πιο αρνητική στάση τήρησε το Βερολίνο, με εκπρόσωπο της γερμανικής κυβέρνησης να δηλώνει ότι η άρση της προστασίας των πατεντών θα προκαλούσε «σφοδρές επιπλοκές» στην παραγωγή των εμβολίων. Αντιθέτως, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, που έως πρόσφατα ήταν επιφυλακτικός, δήλωσε χθες ότι «οφείλουμε προφανώς να ενεργήσουμε έτσι ώστε το εμβόλιο αυτό να γίνει ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό». Θετικός εμφανίστηκε και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά τη διάρκεια ομιλίας της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο στη Φλωρεντία, ανέφερε χθες ότι η Ε.Ε. είναι «έτοιμη να συζητήσει οποιεσδήποτε προτάσεις αφορούν την αντιμετώπιση της κρίσης με έναν αποτελεσματικό και πρακτικό τρόπο». «Γι’ αυτόν τον λόγο είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε πώς η πρόταση των ΗΠΑ για την παραίτηση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια COVID θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίτευξη αυτού του στόχου», πρόσθεσε αμφίσημα. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Επιτροπής, η κ. Φον ντερ Λάιεν ήταν ενήμερη για τις προθέσεις της Ουάσιγκτον.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, επιπλέον, σημείωσε ότι βραχυπρόθεσμα η προτεραιότητα πρέπει να είναι οι χώρες που παράγουν τα εμβόλια να άρουν τους περιορισμούς στις εξαγωγές και να «αποφύγουν μέτρα που διαταράσσουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες». Προ ολίγων ημερών, σε συνέντευξή της στους New York Times, είχε δηλώσει ότι δεν είναι «καθόλου φιλικά διακείμενη» στην ιδέα της άρσης προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς είναι αναγκαία ως κίνητρο καινοτομίας από τον ιδιωτικό τομέα.
Η αντιμετώπιση ελλείψεων σε βασικά συστατικά και εξαρτήματα και οι συνεργασίες μεταξύ των φαρμακευτικών για την επέκταση της παραγωγής θεωρούνται από τις Βρυξέλλες ζήτημα υψηλής προτεραιότητας. Οπως υπενθύμισε χθες η κ. Φον ντερ Λάιεν, οι εξαγωγές εμβολίων από την Ε.Ε. έχουν ξεπεράσει τα 200 εκατ. δόσεις – περίπου όσες έχουν παραδοθεί στα κράτη-μέλη. Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ, με τη χρήση του νόμου περί αμυντικής παραγωγής (Defense Production Act), που θεσπίστηκε εν καιρώ πολέμου, έχουν περιορίσει δραματικά όχι μόνο τις εξαγωγές εμβολίων, αλλά και των αναγκαίων εξαρτημάτων (βελονών, συρίγγων κ.ά.).
Τη διαφωνία του μετά την πρόταση Μπάιντεν εξέφρασε επίσης ο επικεφαλής της Pfizer Αλμπερτ Μπουρλά, που υπογράμμισε ότι θα ήταν προτιμότερο να αυξηθεί η παραγωγή εμβολίων στις υπάρχουσες μονάδες.
Παρέμβαση Μισέλ
Λίγο αργότερα παρενέβη μέσω Twitter και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Ο κ. Μισέλ επανέλαβε την έμμεση κριτική προς τις ΗΠΑ, λέγοντας ότι «όλες οι χώρες πρέπει να επιτρέψουν τις εξαγωγές και να αποφύγουν τη διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων». Το θέμα της άρσης προστασίας των πατεντών και της ινδο-νοτιοαφρικανικής πρότασης «θα συζητηθεί [στη Σύνοδο Κορυφής που ξεκινάει σήμερα] στο Πόρτο», ανέφερε ο πρόεδρος του Συμβουλίου, προσθέτοντας ότι η Ε.Ε. «υποστηρίζει τον “τρίτο δρόμο” που προωθεί η γενική διευθύντρια του ΠΟΕ Νγκόζι Οκόνιο-Ιουιάλα για τη διάθεση των εμβολίων στην παγκόσμια κοινότητα».
Ο «τρίτος δρόμος» αφορά την εθελοντική μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας μέσω της COVID-19 Technology Access Pool του ΠΟΥ. Επικριτές της συγκεκριμένης προσέγγισης σημειώνουν ότι μέχρι σήμερα καμία φαρμακευτική εταιρεία δεν έχει χρησιμοποιήσει το εργαλείο αυτό για την παροχή προνομιακής τεχνολογίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Αξιωματούχος της Ε.Ε. θύμιζε χθες ότι η Ε.Ε. (ως μπλοκ αλλά και ως κράτη-μέλη) είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης, με 2,5 δισ. ευρώ, του μηχανισμού Covax. Ο μηχανισμός, ωστόσο, έχει διανείμει έως σήμερα μόλις 49 εκατ. δόσεις εμβολίων σε 120 χώρες.
