ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Δύσκολη αναμενόταν η συζήτηση για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων που συνδέονται με τα εμβόλια κατά της COVID-19 μεταξύ των ηγετών της Ε.Ε. κατά το δείπνο εργασίας στη χθεσινή, πρώτη μέρα της Συνόδου Κορυφής στο Πόρτο της Πορτογαλίας. Αργά προχθές, η Ισπανία διαφοροποιήθηκε από την αρνητική αντίδραση του Βερολίνου.
Με non-paper που έδωσε στη δημοσιότητα, η Μαδρίτη τόνισε ότι «η πνευματική ιδιοκτησία δεν μπορεί να αποτελεί εμπόδιο στην πάταξη της COVID-19 και στη διασφάλιση ισότιμης και οικουμενικής πρόσβασης στα εμβόλια». Είναι αναγκαίο, σύμφωνα με την ισπανική πλευρά, «να βρεθεί επειγόντως συναίνεση επί της πρότασης για την προσωρινή άρση» της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων επί των εμβολίων.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι η όποια συμφωνία για την άρση της προστασίας θα χρειαστεί μήνες διαπραγμάτευσης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Αν υπάρξει τέτοια διαδικασία, η Ε.Ε. θα εκπροσωπηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει εντολής που θα λάβει με ειδική πλειοψηφία από τα κράτη-μέλη.
Σε τεχνική ενημέρωση που έγινε χθες από αρμόδιους αξιωματούχους της Κομισιόν, τονίστηκε ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων έχει περιορίσει την παραγωγή των εμβολίων. Το βασικό θέμα βραχυπρόθεσμα είναι η κατάργηση κάθε περιορισμού στις εξαγωγές υλικών και εξαρτημάτων, αλλά και η χρήση όλων των διαθέσιμων παραγωγικών εφεδρειών, ανέφεραν οι αξιωματούχοι.
Αναδείχθηκε, επίσης, το γεγονός ότι η άρση της προστασίας των πατεντών και άλλων πνευματικών δικαιωμάτων δεν αρκεί. Θα πρέπει να γίνει μεταβίβαση της σχετικής τεχνολογίας από τους κατόχους των πατεντών στους υποψήφιους νέους παραγωγούς, κάτι το οποίο χρειάζεται, για «ιδιαίτερα σύνθετα βιολογικά προϊόντα» όπως είναι τα εμβόλια, περίπου ένα χρόνο (έξι μήνες για την προσαρμογή των εγκαταστάσεων και άλλους έξι για την τεχνική εκπαίδευση του προσωπικού). Οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα πρέπει να εξηγήσουν τι εννοούν με την πολύ γενικόλογη ανακοίνωσή τους» για την άρση προστασίας και πώς η πρότασή τους «αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ισότιμης πρόσβασης στα εμβόλια», σημείωσαν οι ίδιες πηγές.
Εν τω μεταξύ, αναλυτές όπως ο Γιάκομπ Κίρκεγκααρντ του German Marshall Fund αναδεικνύουν το γεγονός ότι η Moderna, η μοναδική αμερικανική εταιρεία που έχει παραγάγει εμβόλιο mRNA, έχει ανακοινώσει από τον περασμένο Οκτώβριο ότι δεν θα επιβάλει την τήρηση των πατεντών της κατά τη διάρκεια της πανδημίας – κάτι στο οποίο δεν την έχουν ακολουθήσει οι γερμανικές BioNTech και CureVac, παραγωγοί των ευρωπαϊκών mRNA εμβολίων.
Οι διαφορές αυτές είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της αποκλίνουσας στάσης της Ουάσιγκτον και του Βερολίνου στο ζήτημα αυτό.
Ενδεικτικό της ανισότητας που χαρακτηρίζει την πρόσβαση στα εμβόλια είναι το γεγονός ότι στη Σύνοδο του Πόρτο αναμενόταν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να παρουσιάσει στους ηγέτες των κρατών-μελών στοιχεία σύμφωνα με τα οποία οι παραδόσεις εμβολίων προς την Ε.Ε. θα φτάσουν τα 150 εκατομμύρια δόσεις τον Μάιο και σχεδόν 190 εκατομμύρια δόσεις τον Ιούνιο. Παράλληλα, επίκεινται οι τελικές υπογραφές για τη νέα σύμβαση προαγοράς της Ε.Ε. με τις Pfizer-BioNTech για 1,8 δισεκατομμύριο δόσεις για το 2022-2023. Ως μέτρο σύγκρισης, ο μηχανισμός COVAX, που είναι το βασικό εργαλείο για την αποστολή δόσεων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, έχει παραδώσει έως σήμερα μόλις 53 εκατομμύρια δόσεις σε 121 χώρες.
