Υπαρξιακή απειλή για την Ευρωπαϊκή Ενωση, που ιδρύθηκε με θεμέλια τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, συνιστά κατά την πλειοψηφία των Ευρωπαίων ηγετών o Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Ορμπαν. Την τελευταία δεκαετία ο Ορμπαν οικοδομεί, με ευρωπαϊκά κονδύλια, ένα «αντιφιλελεύθερο κράτος», όπως αρέσκεται να χαρακτηρίζει τη χώρα του.
Εως πρόσφατα οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες «εθελοτυφλούσαν» στα έργα και τις ημέρες του, επιθυμώντας να μην παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις των κρατών-μελών. Η αμετροέπεια και η αδιαλλαξία του, ωστόσο, αποτέλεσαν καταλύτη για την επιτάχυνση των διαδικασιών διασφάλισης των δημοκρατικών ιδεωδών στη βάση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο προσεχώς θα κρίνει αν θα χρηματοδοτούνται τα κράτη-μέλη που καταπατούν τις βασικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο Βίκτορ Ορμπαν, δηλαδή, εξώθησε τις Βρυξέλλες στη θεσμοθέτηση οικονομικών, και όχι αμιγώς πολιτικών, κυρώσεων στα μέλη-ταραξίες. Αυτό ενδέχεται να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας, επιτρέποντας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρεμβαίνει, με πρωτόγνωρο τρόπο, σε εσωτερικά θέματα των κρατών.
Ομως ο τρόπος που ο Ούγγρος ηγέτης οδήγησε σε αυτή την ύστατη λύση τις Βρυξέλλες και η αδυναμία έγκαιρης αντιμετώπισής του μαρτυρούν πολλά για τις εικασίες πάνω στις οποίες βασίστηκε η ίδρυση της Ε.Ε., αλλά και για την αδυναμία διαχείρισης του λαϊκισμού και του εθνικισμού. Πολλοί ευρωβουλευτές αντελήφθησαν έγκαιρα ότι ο Ορμπαν παραβίαζε τους δημοκρατικούς κανόνες. Οι ενέργειές τους, όμως, παρεμποδίστηκαν από τους ηγέτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή την περασμένη δεκαετία.
Η προστασία της Μέρκελ
Αντιμέτωπη με βαριές οικονομικές κυρώσεις η Βουδαπέστη – Η κρίσιμη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Μεταξύ των συντηρητικών πολιτικών που προστάτευσαν τον Ούγγρο πρωθυπουργό συγκαταλέγεται και η πρώην Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ. Γερμανικοί επιχειρηματικοί κολοσσοί έκαναν επενδύσεις-μαμούθ στην Ουγγαρία, ενώ η Μέρκελ έβλεπε στο πρόσωπο του Ορμπαν έναν πιστό σύμμαχό της στις Βρυξέλλες. Οταν το 2011 ο Ντιντιέ Ρέιντερς, τότε υπουργός Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Βελγίου, έθεσε σε διάσκεψη κορυφής της Ε.Ε. το θέμα της καταπάτησης των ευρωπαϊκών αρχών από το νέο Σύνταγμα της Ουγγαρίας, κανείς δεν ανταποκρίθηκε, υποστηρίζοντας ότι το θέμα δεν αφορούσε τα κράτη-μέλη, αλλά θα έπρεπε να επιληφθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
O πολιτικός αναλυτής Ιβάν Κράστεφ υπογραμμίζει ότι ο Ορμπαν έδρασε πολύ προσεκτικά για χρόνια μετά την εκλογή του το 2010, προκειμένου να μην υπερβεί τις κόκκινες γραμμές των Βρυξελλών. Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες πίστεψαν ότι η Ουγγαρία αλλά και άλλα κράτη που εντάχθηκαν στην Ε.Ε. το 2004 θα ήταν ευγνώμονες και συνεργάσιμοι εταίροι. Υποβάθμισαν τραγικά, ωστόσο, ότι χώρες σαν την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Τσεχία «ένιωθαν ότι έπρεπε σταδιακά να οριοθετήσουν τη δική τους ταυτότητα, απορρίπτοντας αυτήν των Βρυξελλών».
Η μεγάλη μεταναστευτική κρίση του 2015 ενίσχυσε τον Ορμπαν. Αυτό, όμως, που του επέτρεψε να εδραιώσει τη δύναμή του είναι η παντελής απουσία μηχανισμών επιβολής κυρώσεων για τα κράτη-μέλη που λοξοδρομούν. Ακόμα και η συνθήκη της Λισσαβώνας, που έδωσε διευρυμένες εξουσίες στο Ευρωκοινοβούλιο, έχει μόνο ένα εργαλείο γι’ αυτό, η χρήση του οποίου είναι ανέφικτη: το άρθρο 7, που επιτρέπει τη στέρηση του δικαιώματος ψήφου σε μια χώρα, εφόσον ψηφιστεί ομόφωνα.
Πιθανώς σήμερα οι Βρυξέλλες να διαθέτουν ένα αποτελεσματικότερο όπλο επηρεασμού των εσωτερικών πολιτικών επιλογών των κρατών-μελών, με μπαράζ αγωγών για την παραβίαση των ευρωπαϊκών συνθηκών σε συνδυασμό με βαριές οικονομικές κυρώσεις.
Η ώρα της αλήθειας θα σημάνει με την έκδοση της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Αν η Ουγγαρία ηττηθεί, όπως αναμένεται, παραμένει άγνωστο κατά πόσο θα συμμορφωθεί, ενώ η Ε.Ε. αιφνιδίως θα βρεθεί σε αχαρτογράφητα νερά.
