«Θετικό σημάδι» χαρακτήρισε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ την πρόθεση της Μόσχας να προσέλθει σε διάλογο στο πλαίσιο του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας, που θα συνεδριάσει αύριο στις Βρυξέλλες. Παράλληλα, ωστόσο, σε συνέντευξη που παραχώρησε στους Financial Times, ο κ. Στόλτενμπεργκ είπε ότι το ΝΑΤΟ «είναι έτοιμο για μία ένοπλη σύρραξη στην Ευρώπη» αν οι διαπραγματεύσεις ναυαγήσουν.
«Θα ακούσουμε τις ανησυχίες της Ρωσίας», είπε ο γ.γ. της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, σε δηλώσεις του στο πλευρό της αναπληρώτριας πρωθυπουργού της Ουκρανίας, Oλγα Στεφανίσινα, χθες στις Βρυξέλλες. Πρόσθεσε ωστόσο ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει νόημα ο διάλογος είναι να δείξει και η άλλη πλευρά ότι ακούει τις ανησυχίες του ΝΑΤΟ για τη ρωσική δραστηριότητα κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία.
Θετικό βήμα κατά τον Στόλτενμπεργκ η προσέλευση της Ρωσίας σε διάλογο για την Ουκρανία.
«Οποιαδήποτε νέα επιθετική κίνηση κατά της Ουκρανίας θα επιφέρει υψηλό οικονομικό και πολιτικό κόστος», τόνισε ο κ. Στόλτενμπεργκ, επαναλαμβάνοντας το πάγιο μήνυμα της Συμμαχίας και της Ε.Ε. τις τελευταίες εβδομάδες. Η χθεσινή συνεδρίαση της κοινής Επιτροπής ΝΑΤΟ – Ουκρανίας, όπως ανέφερε, έγινε ώστε «να υπάρξει συντονισμός» μεταξύ των δύο πλευρών πριν από τις διπλωματικές επαφές με τη ρωσική πλευρά.
Στο σημείο αυτό στάθηκε και η κ. Στεφανίσινα στις δικές της δηλώσεις, υπενθυμίζοντας ότι τίποτα δεν πρέπει να αποφασίζεται για την Ουκρανία χωρίς τη συμμετοχή της. Η Ρωσία, τόνισε η Ουκρανή αξιωματούχος, «επιχειρεί να επιβάλει την ατζέντα της» και απαιτεί την «άνευ όρων παράδοση» της χώρας της, «υπονομεύοντας τις βασικές αρχές της λειτουργίας δημοκρατικών χωρών και του ΝΑΤΟ». Κατέληξε δε με την έκκληση, «να κάνουμε το παν για να αποτρέψουμε μια νέα ρωσική εισβολή», εκφράζοντας τη στήριξή της στις διπλωματικές επαφές με τη Ρωσία.
Σε ερώτηση για το αν, ως απάντηση στη Μόσχα, το ΝΑΤΟ προτίθεται να προχωρήσει σε έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με το Κίεβο, ο γ.γ. της Συμμαχίας επανέλαβε ότι «ποτέ δεν θα κάνουμε εκπτώσεις από την αρχή ότι κάθε έθνος στην Ευρώπη έχει το δικαίωμα να ακολουθήσει την πορεία της επιλογής του». Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στην πολιτική άμυνας και ασφάλειας, όπως είπε, «αποτελεί θεμελιώδη αρχή της ευρωπαϊκής ασφαλείας εδώ και δεκαετίες».
Σε ανύπαρκτη συμφωνία «πατάει» ο Πούτιν
Η σημερινή κρίση στην Ουκρανία περιστρέφεται γύρω από τις δεσμεύσεις που φέρεται να προσέφερε πριν από 30 χρόνια ο τότε ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, στον πρόεδρο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Ο σημερινός πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστηρίζει ότι ο Μπέικερ είχε αποκλείσει κάθε επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά. Η άρνηση της Δύσης να τηρήσει τη δέσμευση αυτή, υποστηρίζει το Κρεμλίνο, είναι η πραγματική αιτία της παρούσας κρίσης.
Τα στοιχεία όμως δείχνουν ότι η ανάγνωση αυτή έχει επιλεκτικό χαρακτήρα και αποτελεί μόνιμη δικαιολογία για τη ρωσική επιθετικότητα. Παρότι το θέμα είχε συζητηθεί μεταξύ Μπέικερ και Γκορμπατσόφ μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, καμία τέτοια δέσμευση δεν περιλαμβανόταν στη συνθήκη που υπέγραψαν Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Ρώσοι. «Το επιχείρημα είναι φαιδρό. Είναι αλήθεια ότι στα πρώτα στάδια των διαπραγματεύσεων συζήτησα με τον Ρώσο ηγέτη το θέμα, αλλά η συνθήκη δεν περιείχε καμία τέτοια δέσμευση», είπε ο Μπέικερ σε συνέντευξή του το 2014, λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.
Η πραγματικότητα είναι ότι η Ρωσία αθέτησε τις συμφωνίες με τη Δύση όσον αφορά την Ουκρανία. Το 1994, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Ρωσία υπέγραψε σύμφωνο με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, γνωστό ως Μνημόνιο της Βουδαπέστης, που προέβλεπε την απόσυρση από την Ουκρανία 1.900 πυρηνικών κεφαλών, εξασφαλίζοντας σε αντάλλαγμα τη δέσμευση της Μόσχας για σεβασμό της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας.
Η κυβέρνηση Τζορτζ Μπους του πρεσβυτέρου ήταν αποφασισμένη να διασφαλίσει τη συμμετοχή της ενωμένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, προσφέροντας ωστόσο εχέγγυα ασφαλείας στη Μόσχα. Τον Ιανουάριο του 1990, ο τότε ΥΠΕΞ της Γερμανίας, Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ, είχε αποκλείσει κάθε διεύρυνση του ΝΑΤΟ, εννοώντας την ανάπτυξη στρατευμάτων της Συμμαχίας στο έδαφος της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και όχι την είσοδο κρατών του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Ο Μπέικερ, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον Γκορμπατσόφ, δεσμεύθηκε προφορικά ότι η Ουάσιγκτον δεν θα επιδίωκε αμυντική επέκταση προς Ανατολάς.
Η έστω και προφορική δέσμευση του Μπέικερ θορύβησε, όμως, την Ουάσιγκτον, με το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας να καλεί τον ΥΠΕΞ να ανασκευάσει. «Ο Γκορμπατσόφ συνειδητοποίησε ότι το κείμενο είχε αλλάξει και δεν επανέφερε ποτέ το θέμα της επέκτασης του ΝΑΤΟ, ενώ τελικά υπέγραψε αγόγγυστα συμφωνίες που επέτρεπαν την επέκταση αυτή», είπε ο Μπέικερ.
