Επί 77 χρόνια, μετά το 1945, πολλές προσωπικότητες της Ευρώπης παρομοιάστηκαν με τον Αδόλφο Χίτλερ. Αυτό ανέκαθεν ήταν μια αδικαιολόγητη υπερβολή. Ακόμη και η γενοκτονία στην πρώην Γιουγκοσλαβία δεν είχε την ίδια κλίμακα ή τις ίδιες συνέπειες με τις ναζιστικές θηριωδίες.
Για πρώτη φορά, η παρομοίωση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Χίτλερ έχει νόημα. Οχι, όμως με τον Χίτλερ του Ολοκαυτώματος, αλλά με αυτόν που εισέβαλε στην Πολωνία το 1939.
Η Ουκρανία, που αντιστέκεται, παρείχε στους Ευρωπαίους, που απολαμβάνουν τη σιγουριά και την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., μία πολύτιμη υπηρεσία: μας αφύπνισε ως προς την επικινδυνότητα του σημερινού κόσμου. Σε αυτήν οφείλουμε τη μεταστροφή της γερμανικής πολιτικής και την αποφασιστικότητα του καγκελαρίου Ολαφ Σολτς και του Γάλλου προέδρου Μακρόν να οικοδομήσουν μια Ευρώπη που να διαθέτει τις τρεις διαστάσεις της ισχύος: στρατιωτική, οικονομική και πολιτισμική.
Αυτό χάρισε η Ουκρανία για την Ευρώπη. Tι θα κάνει, τώρα, η Ευρώπη για την Ουκρανία;
Πρέπει να δώσει καταφατική απάντηση στο αίτημα του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι για ένταξη της χώρας του στην Ε.Ε. Αυτή θα είναι η έμπρακτη αναγνώριση των Ευρωπαίων ηγετών ότι η Ουκρανία μάχεται για τις ευρωπαϊκές αξίες.
To Eυρωκοινοβούλιο απάντησε ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θα εργαστούν για να θέσουν την Ουκρανία υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε. με βάση την αξία της. Την αξία της; Τι μπορεί να έχει μεγαλύτερη αξία από την απόφαση να δώσεις τη ζωή σου υπερασπιζόμενος τις θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ελευθερίας, δημοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που προβλέπει το άρθρο 2 της συνθήκης της Ε.Ε.
Αναμφίβολα ο δρόμος του Κιέβου μέχρι την πλήρη ένταξη στην Ε.Ε. θα είναι μακρύς και δύσκολος, όπως συνέβη στα κράτη των δυτικών Βαλκανίων. Η διαδικασία, ωστόσο, μπορεί να δώσει στη χώρα το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι Ουκρανοί θα εργαστούν για να οικοδομήσουν μια ισχυρή και ευημερούσα ευρωπαϊκή δημοκρατία, στην οποία θα επιστρέψουν τα εκατομμύρια των σημερινών Ουκρανών προσφύγων πολέμου. Αν αυτό δεν γίνει, ο Πούτιν θα εδραιώσει το σιδηρούν παραπέτασμα και η Ουκρανία θα βρεθεί πίσω του. Μακροπρόθεσμα, το Κρεμλίνο ίσως εγκαταλείψει τις παραισθήσεις του Πούτιν για αναγέννηση της ρωσικής αυτοκρατορίας. Τότε, θα μπορεί και η Ρωσία να ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της προς τη δημιουργία ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους, που θα συνδέεται με ειδική σχέση με ΝΑΤΟ και Ε.Ε.
Αν η Ε.Ε. δεν δεχθεί την Ουκρανία στους κόλπους της, το μήνυμα της δυτικής Ευρώπης στα δοκιμαζόμενα Κίεβο και Χάρκοβο θα είναι: «Σας ευχαριστούμε επειδή η ηρωική σας μάχη μάς βοηθά να χτίσουμε μια ισχυρότερη, ενωμένη Ευρώπη, όπου δυστυχώς δεν υπάρχει θέση για εσάς». Αυτήν τη στιγμή της υπαρξιακής πρόκλησης, η Ευρώπη οφείλει να κάνει κάτι καλύτερο.
* Ο κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
