Είναι πια ξεκάθαρο ότι η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία αποτελούσε εσφαλμένη επιλογή. Η εκτίμησή του για τις ικανότητες του ρωσικού στρατού ήταν υπεραισιόδοξη, υποτίμησε το φρόνημα και την αποφασιστικότητα των Ουκρανών, ενώ η άμεση αντίδραση των δυτικών κρατών πρέπει και αυτή να εξέπληξε τον Ρώσο πρόεδρο. Παρότι δεν είμαι ειδήμων για τα στρατιωτικά θέματα, είμαι σε θέση να προσφέρω μία πρώτη ανάλυση για τις επιπτώσεις των κυρώσεων και να απαντήσω σε ένα ερώτημα, που μου τίθεται επίμονα: Η Κίνα είναι ικανή να αναλάβει τον ρόλο εναλλακτικού εμπορικού εταίρου, διασώζοντας έτσι την οικονομία του Πούτιν; Η απάντησή μου είναι: Οχι, δεν μπορεί.
Πετρέλαιο και αέριο
Ας σχολιάσω πρώτα τις επιπτώσεις των κυρώσεων. Ενα πράγμα που η Δύση δεν έκανε είναι να προσπαθήσει να εμποδίσει την πώληση ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, των κυριότερων εξαγώγιμων αγαθών της χώρας. Οι ΗΠΑ απαγόρευσαν χθες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, αλλά αυτό δεν είναι παρά συμβολική κίνηση. Το πετρέλαιο διαπραγματεύεται στη διεθνή αγορά και η απαγόρευση αυτή θα σημάνει μικρή αναδιάταξη του διεθνούς εμπορίου πετρελαιοειδών, αλλά δεν θα επηρεάσει καμία από τις δύο χώρες, καθώς το ρωσικό πετρέλαιο που εισάγουν οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύει ποσοστό 5% της ρωσικής παραγωγής.
Η Δύση απέκοψε, όμως, την πρόσβαση της Ρωσίας στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Οι Ρώσοι εξαγωγείς μπορεί να βρουν τρόπο να προωθήσουν τα προϊόντα τους, αλλά η πληρωμή τους θα είναι πολύ δύσκολη. Ισως ακόμη σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι η Ρωσία θα δυσκολεύεται εφεξής να πληρώνει για τις εισαγωγές της. Πόσο σοβαρό είναι αυτό; Η ρωσική ελίτ θα μπορέσει να ζήσει χωρίς τα πολυτελή είδη της, αλλά τα δυτικά φαρμακευτικά προϊόντα θα πάψουν να διατίθενται. Τα δύο τρίτα των εισαγωγών της Ρωσίας αφορούν πρώτες ύλες και βιομηχανικά προϊόντα, αναγκαία για τη λειτουργία της ρωσικής βιομηχανίας.
Κινεζικές τράπεζες και επιχειρήσεις ίσως επιλέξουν εθελοντική επιβολή κυρώσεων, αποφεύγοντας τις συναλλαγές με τη Ρωσία, ώστε να μην εξοργίσουν καταναλωτές και ρυθμιστικές αρχές της Δύσης.
Τέσσερις λόγοι
Την ίδια στιγμή, η Κίνα αδυνατεί να δώσει το «φιλί της ζωής» στη ρωσική οικονομία για τέσσερις λόγους. Πρώτον, παρά την οικονομική της ανάπτυξη, η Κίνα δεν είναι σε θέση να καλύψει τις ελλείψεις που δημιουργούν στη Ρωσία οι δυτικές κυρώσεις, όπως στους κρίσιμους τομείς των αεροπορικών μεταφορών και των ημιαγωγών.
Δεύτερον, παρότι η Κίνα δεν συμμετέχει στις κυρώσεις, η οικονομία της είναι πλήρως ενσωματωμένη στην παγκόσμια οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι κινεζικές τράπεζες και επιχειρήσεις ενδέχεται να επιλέξουν την αυτόβουλη, εθελοντική επιβολή κυρώσεων, αποφεύγοντας τις συναλλαγές με τη Ρωσία προκειμένου να μην εξοργίσουν τους καταναλωτές και τις ρυθμιστικές αρχές της Δύσης.
Τρίτον, Κίνα και Ρωσία χωρίζονται από μεγάλη γεωγραφική απόσταση, παρότι όμορες. Η καρδιά της ρωσικής οικονομίας χτυπάει, ωστόσο, δυτικά από τα Ουράλια, ενώ της Κίνας εντοπίζεται στην ανατολική της ακτή. Το σιδηροδρομικό δίκτυο μεταξύ των δύο χωρών είναι ήδη επικίνδυνα υπερφορτωμένο.
Τέλος, δεν δίνουμε αρκετή έμφαση στις ακραίες διαφορές οικονομικής ισχύος μεταξύ Ρωσίας και Κίνας. Η κινεζική οικονομία έχει επεκταθεί όσο καμία άλλη στην Ιστορία, αποκλείοντας τη σύναψη ισότιμης «νεοφασιστικής συμμαχίας» μεταξύ των δύο αυταρχικών καθεστώτων.
