Ο κύβος ερρίφθη από τον Πούτιν, ο οποίος απεφάσισε και ενήργησε. Η ευκαιρία χάθηκε από τους Δυτικούς και δεν θα επανέλθει στο ορατό μέλλον, ούτε στις εν ζωή γενεές.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις οδεύουν προς τα μεγάλα αστικά κέντρα του Κιέβου, του Χαρκόβου, της Οδησσού και έχουν καταλάβει σε σημαντικό βάθος τη βόρεια, ανατολική και νότια περίμετρο της Ουκρανίας, και βέβαια συνεχίζουν. Οι oυκρανικές δυνάμεις αμύνονται γενναία και σθεναρά, αλλά το ισοζύγιο ισχύος κλίνει προς τη ρωσική πλευρά, με ό,τι αυτό σημαίνει για την εξέλιξη των επιχειρήσεων.
Ο Πούτιν, ψυχρός οραματιστής και εκτελεστής ενός σχεδίου, με πρόφαση την ασφάλεια της χώρας του από τη δυτική – νατοϊκή επιβουλή – απειλή (φαντασιακό δημιούργημά του), από καιρό ανέμενε την ευκαιρία. Παρά τον προάγγελο των επεμβάσεών του στη Γεωργία, στο Καζακστάν, στην Κριμαία (ρωσική από το 2014), η ευκαιρία εμφανίσθηκε, κατά τη δική του εκτίμηση τώρα, στο πρόσωπο μιας ανίσχυρης Ε.Ε., αναλισκομένης σε διαβουλεύσεις και ρητορείες, και μιας ταλανιζομένης από εσωτερικά προβλήματα Αμερικής, με προσανατολισμό πλέον προς τον Ειρηνικό και δηλούσης από στόματος του προέδρου της ότι, ούτως ή άλλως, δεν θα επέμβει στρατιωτικά σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, καίτοι είχαν προβλέψει την επίθεση με μεγάλη ακρίβεια. Μια τέτοια δήλωση όχι μόνο έλυσε τα χέρια του Πούτιν, αλλά έκαψε και το δυτικό διαπραγματευτικό χαρτί. Η Δύση δεν παρουσιάστηκε ως αντίπαλος, αλλά ως πρόκληση, και ο Πούτιν άρπαξε την ευκαιρία. Οι επαπειλούμενες κυρώσεις, οικονομικής φύσεως, δεν έχουν για τον αντίπαλο τη βαρύτητα που η Δύση νομίζει, και βέβαια θίγουν και την Ευρώπη, όπως, για παράδειγμα, το εμπάργκο στα ρωσικά καύσιμα, που είναι γι’ αυτήν η μισή της ενέργεια και δεν βρίσκει όλους τους Eυρωπαίους σύμφωνους.
Τώρα λοιπόν, εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα, ποιοι και πώς θα σταματήσουν τον Πούτιν; Κι αφού δεν υπάρχουν αυτοί που θα τον σταματήσουν (μακάρι να το επιτύχουν οι Ουκρανοί), πότε και μέχρι πού θα φθάσει; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι του αρκεί η Ουκρανία σε κατάσταση ομηρίας ή προτεκτοράτου, όμως ακούγονται και η Μολδαβία και οι Βαλτικές χώρες. Ουδείς αποκλείει να οραματίζεται τη δημιουργία ενός αντι-ΝΑΤΟ, αφού το ΝΑΤΟ υπάρχει και είναι ο αντίπαλος. Iσως ακόμα να ονειρεύεται και την επανασύσταση της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ. Ο αυταρχισμός του, η εξόντωση κάθε αντίθετης φωνής, ο έλεγχος των ΜΜΕ και η κρατική καταστολή τον έχουν αναδείξει σε ηγέτη δικτατορικών προδιαγραφών. Η προϋπηρεσία του στην KGB και ο ψυχισμός του, η κουλτούρα του, όπως διαμορφώθηκαν κατά την υπηρεσία του αυτή, σήμερα στη θέση που κατέχει του δημιουργούν σύνδρομο μεγαλείου, με ταύτιση του εθνικού μεγαλείου με τον προσωπικό αυτοθαυμασμό. Σιγά σιγά χάνεται η αίσθηση της πραγματικότητας και υπό την επιρροή των προκαταλήψεών του οδηγείται σε πραγμάτωση φαντασιώσεων.
Αλλά ας έλθουμε τώρα και στην ευκαιρία που χάθηκε. Η διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και της ΕΣΣΔ βρήκε την Ε.Ε. απροετοίμαστη και το ΝΑΤΟ χωρίς εργασία. Η πρώτη, η Ε.Ε., εόρταζε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη χωρίς τουφεκιά νίκη της επί του αυτοδιαλυθέντος αντιπάλου της και, χωρίς διορατικότητα και δημιουργική διάθεση, άφησε τον αμερικανικό παράγοντα να διατηρήσει το ΝΑΤΟ, να του βρει άρον άρον νέου είδους αποστολές (κυρίως ανθρωπιστικές, όπως τις ονόμασαν) και ακόμα να επεμβαίνει σε εσωτερικές υποθέσεις της Ευρώπης σύμφωνα με τις επιδιώξεις των ΗΠΑ (Συμφωνία Ντέιτον, βομβαρδισμός Σερβίας). Και το σοβαρότερο, αυτό που σήμερα φαίνεται απολύτως ξεκάθαρο, να μη δημιουργήσει ποτέ τους δικούς της πυλώνες ασφαλείας και εξωτερικής πολιτικής, ώστε να μένει συνεχώς υπό την προστασία του ΝΑΤΟ, δηλαδή των ΗΠΑ.
Υπό αυτές τις συνθήκες δεν είδε ποτέ η Ε.Ε. τον πρώην εχθρό με τη μεγαλοψυχία του νικητού, δεν είδε την ευκαιρία της «σύμπραξης» με αυτόν (ώστε να μη στραφεί προς Ανατολάς) στην οικοδόμηση μιας νέας και πιο στέρεης αρχιτεκτονικής ασφαλείας για τον ευρωπαϊκό χώρο, που να συμπεριλαμβάνει και τη Ρωσική Ευρώπη. Αγνόησε την Ιστορία, που ήθελε την προκομμουνιστική Ρωσία μεγάλη δύναμη της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, εξ ου και τα τρία πρώτα κόμματα της Επανάστασης του 1821), τον τσάρο, συμμετέχοντα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, να αποκηρύττει από το Συνέδριο της Βιέννης και όχι από την Αγία Πετρούπολη τον Υψηλάντη για την εξέγερση στο Ιάσιο και τον ρωσικό στόλο να ναυμαχεί στο Ναβαρίνο με τους Αγγλους και τους Γάλλους κατά των τουρκοαιγυπτιακών ναυτικών δυνάμεων. Μια ευρωπαϊκή αυτόνομη αρχιτεκτονική ασφαλείας, που θα εκάλυπτε την Ε.Ε. από την Ανατολή και θα της εξασφάλιζε και τις ενεργειακές ανάγκες της, όχι βέβαια σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, αλλά σε εποικοδομητική ισότιμη συνεργασία, σε αντίθεση με τη σημερινή υποταγμένη Ευρώπη του γεωπολιτικού ελλείμματος και της υποτίμησης. Αντ’ αυτού το ΝΑΤΟ, με προτροπή των ΗΠΑ, επεκτάθηκε σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και σταδιακά έφθασε στο κατώφλι της Ρωσίας.
Εθελοτυφλία ή μάλλον πιεστική επέμβαση των ΗΠΑ, που είχαν τον δικό τους στρατηγικό σχεδιασμό. Η προαναφερθείσα «σύμπραξη» ήταν απαράδεκτη για τις ΗΠΑ, των οποίων η σύγχρονη ιστορία μάς διδάσκει ότι τους είναι αναγκαίος πάντοτε ένας αντίπαλος για να πιστοποιείται διαρκώς ο ηγετικός ρόλος τους στα παγκόσμια πράγματα. Στρατευμένος και ο Χάντιγκτον, όρισε με τη γνωστή του διαχωριστική γραμμή τον αντίπαλο με πολιτισμικά κριτήρια (πόλεμος των πολιτισμών).
Σε άρθρο του στην «Καθημερινή», 5/6 Μαρτίου, ο καθηγητής κ. Μαραντζίδης αναφέρεται στον Τζορτζ Κέναν, ο οποίος εχαρακτήρισε «μοιραίο λάθος» (fateful error) την κίνηση αυτή του ΝΑΤΟ, η οποία μελλοντικά «θα υποδαύλιζε εθνικιστικές, αντιδυτικές και μιλιταριστικές τάσεις στον λαό της Ρωσίας και θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της ρωσικής δημοκρατίας και στην αποκατάσταση των σχέσεων Ανατολής – Δύσης». Και ιδού πού έχουμε φθάσει σήμερα, σε έναν απαράδεκτο και επιζήμιο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος το έτος 2022.
«ΝΑΙ στον πόλεμο, ΟΧΙ στην ειρήνη» ήταν η απάντηση μιας ομάδας σοφών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, στους οποίους τέθηκε το θέμα «της εξέτασης των προβλημάτων που θα δημιουργούσε το πέρασμα σε μια γενική ειρήνη και ποια μέτρα έπρεπε να ληφθούν για να αντιμετωπισθεί αυτό το ενδεχόμενο». Αυτός είναι και ο τίτλος του βιβλίου που αναφέρεται στα συμπεράσματα των σοφών. Φιλοπόλεμοι, λοιπόν, οι σοφοί των ΗΠΑ.
Καλώς ή κακώς, τα γενόμενα ουκ απογίγνονται, και σήμερα το τι πρέπει να πράξει η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ είναι πλέον μονόδρομος. Προέχει να επιδιώξουν λύση διά της διπλωματικής οδού, αλλά παράλληλα και με σπουδή να φροντίσουν τη «στρατιωτική ισχύ» τους και την ετοιμότητά τους για πόλεμο.
Διπλωματία χωρίς στρατιωτική ισχύ δεν γίνεται από «θέση ισχύος» και τείνει προς παραχωρήσεις. Εξάλλου, οι δικτατορισμοί αδιαφορούν για την ανεξαρτησία των κρατών, για τις συνθήκες και το διεθνές δίκαιο, για το δίκαιο του πολέμου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, για τη δημοκρατία και την ελευθερία, και το μόνο που υπολογίζουν είναι η στρατιωτική ισχύς.
Ας δώσουν στον Πούτιν να καταλάβει ότι η Δύση έχει ξυπνήσει από τον λήθαργο της ευημερίας της και, αν συνεχίσει, η όποια νίκη του θα είναι πύρρειος.
* Ο κ. Δημήτριος Σκαρβέλης είναι στρατηγός, επίτιμος Α/ΓΕΕΘΑ, ακαδημαϊκός.
Πόλεμος στην Ουκρανία, 21η ημέρα εισβολής – Ολες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
