Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Ευγενίας Δημητρακοπούλου, Ιωάννη Καπόγιαννη, Παντελή Λιλή
Οι τιμές της ενέργειας από τον Οκτώβριο 2020 μέχρι τον Ιανουάριο 2022 παρουσίασαν αυξήσεις που στο μέγιστο της τιμής του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου έφτασαν τον Δεκέμβριο 2021 έως και 1.200% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2020. Διαχρονικά οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου TTF, του spot LNG στην Ασία, του ηλεκτρισμού στη Γερμανία και του εισαγόμενου άνθρακα στην Ευρώπη παρουσιάζουν παράλληλες αυξομειώσεις επηρεαζόμενες η μία από την άλλη.
Εισαγωγές σε Ευρώπη και Ασία
Τα στοιχεία του 2021 που αφορούν τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG ανά περιοχή και χώρα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Συνολικά, οι χώρες της Ασίας εισάγουν υπετριπλάσια ποσότητα LNG (380 δισ. κυβικά μέτρα) από ό,τι ολόκληρη η Ευρώπη (110 δισ. κυβικά μέτρα). Η Κίνα και η Ιαπωνία εισάγουν η καθεμιά διπλάσια ποσότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG από ό,τι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες μαζί.
Οι προμηθεύτριες χώρες αερίου
Η Ευρώπη εισάγει το 74% του αερίου της από αγωγούς και το 26% ως LNG. Ρωσία και Νορβηγία είναι οι δύο εξαγωγοί χώρες που στηρίζονται κυρίως σε αγωγούς. Κατάρ, Αυστραλία, Νιγηρία στηρίζονται στις υποδομές τους σε LNG, ενώ οι ΗΠΑ εξάγουν με μια ισοκατανομή ανάμεσα σε αγωγούς και υγροποιημένο αέριο (LNG). ΗΠΑ, Κατάρ, Αυστραλία, Νιγηρία και Αλγερία αποτελούν τις εναλλακτικές πηγές υποκατάστασης του ρωσικού αερίου αγωγών με LNG. Η πρόσφατη συμφωνία Ε.Ε. – ΗΠΑ για προμήθεια στην Ευρώπη 15 bcm LNG είναι ένα πρώτο βήμα για ενοποίηση των δυνάμεων των 27 κρατών-μελών στην κατεύθυνση της ενιαίας διαπραγμάτευσης.
Τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας
Η λειτουργία πυρηνικών εργοστασίων στην Ουκρανία ανησυχεί την Ευρώπη λόγω κατάληψης κάποιων εξ αυτών από τα ρωσικά στρατεύματα. Στην Ουκρανία βρίσκονται σε λειτουργία 12 μονάδες πυρηνικών, τρεις είναι προσωρινά κλειστές, τρεις παροπλισμένες, μια κατεστραμμένη, δύο υπό κατασκευή. Η μείωση, από τα 155 bcm (δισ. κυβ. μέτρα) που εισάγει από τη Ρωσία η Ε.Ε.-27, εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει τα περίπου 100 bcm μέσα σε ένα έτος, με συγκεκριμένα μέτρα. Το αναγκαίο γέμισμα των ευρωπαϊκών αποθηκών φυσικού αερίου στο 90% θα απαιτήσει την αύξηση των ποσοτήτων εισαγωγής από τρίτες χώρες.
Σημαντικές γεωπολιτικές αναταράξεις
Η κρίση στο Ουκρανικό ανέδειξε την παραγωγική και χρηματιστηριακή έκθεση των μεγάλων δυτικών εταιρειών πετρελαίου στη Ρωσία. Σχεδόν το σύνολο των «δυτικών» εταιρειών πετρελαίου έχουν αρχίσει ήδη να αποχωρούν από τη ρωσική αγορά, αλλάζοντας τα δεδομένα. Σε επίπεδο επενδύσεων για έρευνα και ανάπτυξη κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου παρουσιάζεται από το 2000 και εφεξής μια διαρκής πτώση. Σε επίπεδο ανακαλύψεων νέων κοιτασμάτων και φυσικού αερίου εμφανίζονται εξάρσεις μέχρι το 2010. Η φθίνουσα πορεία, ιδιαίτερα στον τομέα του φυσικού αερίου, είναι βέβαιο ότι προκαλεί γεωπολιτικές αναταράξεις.
Αλληλεξαρτήσεις και επισιτιστική επάρκεια
Η κρίση στην Ουκρανία φέρνει στην επιφάνεια τις αλληλεξαρτήσεις της Ρωσίας με τους σημαντικότερους εξαγωγούς εταίρους της, καθώς και τον ρόλο των εξαγωγών σιταριού από Ρωσία και Ουκρανία. Συνολικά ο όγκος εξαγωγών ρωσικών προϊόντων με τους 10 μεγαλύτερους εταίρους της αθροίζουν περίπου 223 δισ. δολάρια. Το γεγονός ότι η Ρωσία και η Ουκρανία αποτελούν τον πρώτο και πέμπτο, αντιστοίχως, παγκόσμιο εξαγωγέα σίτου αναδεικνύει τους τεράστιους κινδύνους που εμφανίζονται λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία για την επισιτιστική επάρκεια όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και πολλών άλλων χωρών.
